Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Xana U Fanele U Pfumela Eka Vunharhu-un’we?

Xana U Fanele U Pfumela Eka Vunharhu-un’we?

Vanhu vo tlula tibiliyoni timbirhi va tivula Vakreste. Vo tala va nghena tikereke leti dyondzisaka Vunharhu-un’we—dyondzo ya leswaku Tatana, N’wana ni moya lowo kwetsima va vumba Xikwembu xin’we. Swi tise ku yini leswaku dyondzo ya Vunharhu-un’we yi va dyondzo leyi amukelekaka? Xa nkoka swinene, xana dyondzo leyi yi pfumelelana ni leswi dyondzisiwaka eBibeleni?

BIBELE yi hetiwe hi lembe-xidzana ro sungula C.E. Tidyondzo leti endleke leswaku ku va ni dyondzo ya Vunharhu-un’we ti sunguriwe hi 325 C.E.—endzhaku ka malembe yo tlula 200—ehubyeni ya le mutini wa Nicaea le Asia Minor, laha sweswi ku vuriwaka Iznik, le Turkey. Hi ku ya hi New Catholic Encyclopedia, dyondzo yoleyo leyi ku vuriwaka leswaku yi sunguriwe hi Huvo ya le Nicaea yi vule nhlamuselo yo sungula leyi amukeriwaka ya tidyondzo ta kereke ku katsa ni nhlamuselo ya Xikwembu na Kreste. Kambe ha yini a swi tekiwa swi boha leswaku ku hlamuseriwa Xikwembu na Kreste endzhaku ka malembe-xidzana yo tala Bibele yi hetiwile? Xana Bibele a yi ti hlamuseli kahle timhaka leti ta nkoka?

XANA YESU I XIKWEMBU?

Loko Constantine a sungule ku fuma a ri yexe eMfun’weni wa Rhoma, vanhu lava tivulaka Vakreste a va ri ni mavonelo lama hambaneke malunghana ni vuxaka bya Xikwembu na Kreste. Xana Yesu a a ri Xikwembu? Kumbe xana a a vumbiwe hi Xikwembu? Leswaku a lulamisa mhaka leyi, Constantine u vitane varhangeri va vukhongeri le Nicaea, ku nga ri hileswi a a lava ntiyiso wa vukhongeri, kambe hileswi a a nga lavi leswaku vukhongeri byi endla mfumo wa yena wu avana.

“Eka hina ku ni Xikwembu xin’we, ku nga Tatana.”—1 Vakorinto 8:6

Constantine u kombele tibixopo, leti swi nga ha endlekaka a ti ri madzana-dzana, leswaku ti pfumelelana hi xiboho xin’we, kambe xikombelo xa yena a xi humelelanga. Endzhaku ka sweswo u ringanyete leswaku huvo yi amukela dyondzo leyi nga twisisekiki ya leswaku Yesu a a ri “munhu un’we” (homoousios) na Tatana. Rito leri ra filosofi ra Xigriki leri nga pfumelelaniki ni tidyondzo ta le Bibeleni ri veke masungulo ya dyondzo ya Vunharhu-un’we hilaha swi hlamuseriweke hakona endzhakunyana eka tidyondzo ta kereke. Hakunene, eku heleni ka lembe-xidzana ra vumune, dyondzo ya Vunharhu-un’we se a yi ri hi ndlela leyi yi nga ha yona namuntlha, ku katsa ni leswi vuriwaka xiphemu xa vunharhu xa nhloko leyi nga xikwembu, ku nga moya lowo kwetsima.

HA YINI U FANELE U VA NA MHAKA?

Yesu u vule leswaku “vagandzeri va ntiyiso va . . . ta gandzela Tatana hi . . . ntiyiso.” (Yohane 4:23) Ntiyiso wolowo wu tsariwe eBibeleni. (Yohane 17:17) Xana Bibele yi dyondzisa leswaku Tatana, N’wana ni moya lowo kwetsima i vanhu vanharhu eka Xikwembu xin’we?

 Hi xikombiso, Bibele a yi vulavuli hi rito “Vunharhu-un’we.” Xivangelo xin’wana hileswaku Yesu a nga si tshama a vula leswaku u ringana ni Xikwembu. Ku ri na sweswo, Yesu a a gandzela Xikwembu. (Luka 22:41-44) Xivangelo xa vunharhu xi khumba vuxaka bya Yesu ni valandzeri va yena. Hambiloko se a pfuxiwile eku feni kutani a ri xivumbiwa xa moya, Yesu u vitane valandzeri va yena leswaku i “vamakwerhu.” (Matewu 28:10) Xana a va ri vamakwavo va Xikwembu xa Matimba Hinkwawo? Nikatsongo! Kambe hi ku va ka vona ni ripfumelo eka Kreste—N’wana lonkulu wa Xikwembu—na vona va ve vana va Tatana un’we. (Vagalatiya 3:26) Ringanisa matsalwa man’wana lama engetelekeke ni swiga leswi landzelaka swa tidyondzo leti ku vuriwaka leswaku i ta Huvo ya le Nicaea.

Leswi Dyondzo ya le Nicaea yi swi vulaka:

“Hi pfumela . . . eka Hosi yin’we Yesu Kreste . . . leswaku i munhu un’we na Tatana, Xikwembu xa Xikwembu, Ku Vonakala ka Ku Vonakala, Xikwembu lexi xi nga Xikwembu.”

Leswi Bibele yi swi vulaka:

  • “Tatana u nkulu eka mina [Yesu].”—Yohane 14:28.

  • “Ndzi [Yesu] tlhandlukela eka Tatana ni Tata wa n’wina ni le ka Xikwembu xa mina ni Xikwembu xa n’wina.”—Yohane 20:17.

  • “Eka hina ku ni Xikwembu xin’we, ku nga Tatana.”—1 Vakorinto 8:6.

  • “A ku dzunisiwe Xikwembu tlhelo Tata wa Hosi ya hina Yesu Kreste.”—1 Petro 1:3.

  • “Amen [Yesu], . . . masungulo ya ntumbuluko wa Xikwembu, u ri.”—Nhlavutelo 3:14. *

^ ndzim. 17 Buku leyi pfunaka ku dyondza Bibele leyi nge Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? yi katsa ni tidyondzo leti timbirhi: “Hi Yihi Dyondzo Leyi Nga Ntiyiso Malunghana Ni Xikwembu?” ni leyi nge “Yesu Kreste I Mani?” U nga tikumela buku ya wena eka Timbhoni ta Yehovha kumbe u yi hlaya eka Internet eka www.pr418.com/ts.