Sağlıklı Anneler, Sağlıklı Bebekler

ANNE yeni doğmuş mutlu ve sağlıklı bebeğini kollarında tutuyor. Babanın gözleri gururla parlıyor. Bu mutlu sahne her yıl milyonlarca kez yaşandığından normal bir doğum kolayca olağan görülebilir. Ancak bu doğal süreç bazılarını endişelendiriyor. Acaba neden?

Nadiren de olsa doğum sırasında sorun çıkabilir. Bu nedenle tedbirli ana babalar önlenebilecek komplikasyonları engellemek için ellerinden geleni yaparlar. Örneğin doğumla bağlantılı sorunların nedenlerini öğrenir, doğum öncesi tıbbi bakıma önem verir ve doğum sırasında meydana gelebilecek riskli durumları azaltmak için bazı basit önlemler alırlar. Şimdi biraz bu noktaların ayrıntılarına girelim.

Doğumla Bağlantılı Sorunların Nedenleri

Anne adayının gebelik sırasında iyi bir bakım görmemesi hem onun hem de bebeğinin doğumla bağlantılı sorunlar yaşamasına neden olabilir. Hong Kong’daki Prince of Wales hastanesinin yenidoğan ünitesinde çocuk hastalıkları uzmanı olarak çalışan Dr. Cheung Kam-lau “doğum öncesi hiçbir tıbbi bakım görmemek gebelikleri büyük bir  tehlikeye sokabilir” diyor. “Annelerin çoğu sağlıklı, tombul bebekler bekler fakat sonuç her zaman istedikleri gibi olmaz.”

Bir dergi anneleri etkileyebilecek sorunlardan söz ederken “doğum sırasında meydana gelen anne ölümlerinin başlıca nedenleri” arasında aşırı kanamayı, doğumun zor geçmesini, enfeksiyonu ve aşırı yüksek tansiyonu sayıyor. Fakat iyi bilinen etkili tedavi yöntemleri var ve çoğu durumda “modern tıbbi bakım için . . . . yüksek teknoloji ürünü cihazların kullanılması gerekmiyor” (Journal of the American Medical Women’s Association).

Herkesin kolaylıkla ulaşabileceği böyle bir bakım bebekler için de yararlıdır. UN Chronicle dergisine göre tüm anneler ve yenidoğanlar tıbbi bakım görse “yenidoğan ölümlerinin üçte ikisi önlenebilir”, üstelik bu tıbbi bakım “yaygındır, pratiktir ve karmaşık bir teknoloji gerektirmez.” Ancak bir haber ajansına göre, annelerin çoğu maalesef doğum öncesi bakım konusunda bilgisiz ve ihmalkâr (Philippines News Agency).

Anne ve Bebek İçin Doğum Öncesi İdeal Bakım

UN Chronicle dergisi “sağlıklı annelerin sağlıklı bebekleri olur” diyor. Anne ne kadar iyi tıbbi bakım görürse bebek de o kadar iyi tıbbi bakım görür. Dolayısıyla dergiye göre gebelikte, doğumda ve hemen sonraki dönemde yetersiz tıbbi bakım gören veya hiç görmeyen bir kadının bebeği de bundan etkilenir.

Bazı yerlerde koşullar hamile bir kadının yeterli bakım görmesini zorlaştırabilir. Anne, doktordan ya da hastaneden çok uzakta yaşıyor olabilir veya böyle bir bakımın masrafları ailenin bütçesini aşabilir. Yine de bebek bekleyen bir anne doğumdan önce hiç değilse bir ölçüde profesyonel yardım görmelidir. Özellikle de Kutsal Kitabın öğrettikleriyle uyumlu yaşamak isteyen bir kadın için bu önemlidir, çünkü Kutsal Kitap insan hayatının –doğmamış bir bebeğinki bile olsa– kutsal olduğunu söyler (Çıkış 21:22, 23; * Tekrar 22:8).

Yeterli bakım her hafta doktora gitmek anlamına mı geliyor? Hayır. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, “gebelikleri boyunca doktora sadece 4 kez giden kadınlarla 12 kez ya da daha fazla gidenler karşılaştırıldığında”, gebelik ve doğum sırasında sık rastlanan komplikasyonlar açısından “iki grupta da aynı sonuçların elde edildiği görülüyor.”

Doktorların Yapabilecekleri

Doğumun başarılı geçme olasılığını artırmak için sağlık uzmanları, özellikle de ebeler genellikle şunları yapar:

▪ Riskleri tespit etmek ve komplikasyonları önlemek için annenin şimdiki ve geçmişteki sağlık durumunu gözden geçirir ve onu muayene ederler.

▪ Kan ve idrar tahlili yaptırıp kansızlık, enfeksiyon, Rh uyuşmazlığı (kan uyuşmazlığı) ve herhangi bir hastalık olup olmadığını görebilirler. Bu hastalıklar arasında diyabet, kızamıkçık, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve kan basıncını artırabilen böbrek hastalıkları sayılabilir.

▪ Gerektiğinde ve anne kabul ettiğinde ona grip, tetanos ve Rh uyuşmazlığı gibi sorunlara karşı aşı olmasını tavsiye edebilirler.

▪ Ayrıca anneye vitamin takviyesi, özellikle de folik asit almasını önerebilirler.

 Her hamileliğin kendine has riskleri olabilir. Doktorlar bunları saptayıp gereken önlemleri aldıklarında ya da annenin bunu yapmasına yardım ettiklerinde, doğumun anne ve bebek için başarılı geçme olasılığını artırırlar.

Doğum Sırasında Riskleri En Aza İndirmek

Eskiden WHO’da Aile ve Halk Sağlığı bölümünün genel direktör yardımcısı olan Joy Phumaphi şöyle diyor: “Hamileliğin en tehlikeli dönemi doğum süreciyle başlar.” Bu tehlikeli dönemde ciddi, hatta hayati sorunları önlemek için neler yapılabilir? Aslında yapılacak şeyler basittir, fakat bu adımların önceden atılması gerekir. * Bu, özellikle Kutsal Kitaba dayalı nedenlerle kan naklini reddeden veya ciddi tıbbi riskleri yüzünden kan naklini tercih etmeyen kişiler için çok önemlidir (Elçiler 15:20, 28, 29).

Böyle kişiler kan nakline alternatif tedaviler konusunda hem tecrübeli hem de yeterli bir doktor ya da ebeden yardım almak için ellerinden geleni yapmalıdır. Ayrıca bebek bekleyen ana babalar hastane ya da doğumevinin bu konuda işbirliği yapmaya hazır olup olmadığını iyice araştırmalıdır. * Doktora şu iki soruyu sormaları iyi olur: Anne ya da bebeğin  aşırı kan kaybetmesi veya başka komplikasyonlar meydana gelmesi halinde ne yapacaksınız? Doğum başladığında herhangi bir nedenle yanımızda olamazsanız, isteklerimize saygı duyulmasını nasıl sağlamayı düşünüyorsunuz?

Tabii ki, tedbirli bir anne adayı doğumdan önce kan sayımının normal değerler içinde olup olmadığını öğrenmek için doktoruyla görüşecektir. Doktor da annenin kan sayımını yükseltme gereği görürse, ona folik asit veya diğer B vitaminlerini, ayrıca demir takviyesini tavsiye edebilir.

Doktor anne adayının sağlığıyla ilgili başka etkenleri de hesaba katacaktır. Örneğin, doğumdan önceki muayeneler sırasında bazı sağlık sorunları tespit edildi mi? Anne adayının fazla ayakta kalması sakıncalı mı? Daha fazla dinlenmesi gerekiyor mu? Kilo almaya ya da vermeye veya daha fazla egzersiz yapmaya ihtiyacı var mı? Diş ve dişeti temizliği de dahil vücudunun genel temizliğine daha çok özen göstermesi gerekiyor mu?

Araştırma sonuçlarına bakıldığında gebe kadınlardaki dişeti hastalıklarının ciddi bir komplikasyon olan preeklampsi riskini artırdığı düşünülüyor. * Preeklampsinin ani tansiyon yükselmesi, şiddetli baş ağrıları ve ödem gibi belirtileri vardır. Preeklampsi erken doğuma yol açabilir ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde anne ve cenin ölümlerinin başlıca nedenlerinden biridir.

Dikkatli bir doktor anne adayında görülen herhangi bir enfeksiyon belirtisini ciddiye alacaktır. Ayrıca doğum sancıları erken başlarsa doktor ona hemen hastaneye yatmasını tavsiye edecektir, bu olası bir ölümü engelleyebilir.

WHO’da Güvenli Annelik Programının direktörü olan Quazi Monirul Islam “kadınlar hayat vermek için kendi hayatlarını riske atarlar” diyor. Fakat hamilelik, doğum ve hemen sonrasındaki dönemde iyi bir tıbbi bakım görmek pek çok komplikasyonun, hatta ölümün bile önüne geçebilir. Tabii en başta sağlıklı kalmak için elinizden geleni yapın. Sağlıklı bir bebek istiyorsanız önce siz sağlıklı olmalısınız.

[Dipnotlar]

[Sayfa 27’deki pasaj]

Ekim 2007’de açıklanan rakamlara göre gebelikle bağlantılı nedenler yüzünden neredeyse dakikada bir, yani yılda 536.000 kadın ölüyor (Birleşmiş Milletler Nüfus Faaliyetleri Fonu)

[Sayfa 28’deki pasaj]

“Her yıl 3,3 milyon bebek ölü doğuyor ve 4 milyondan fazla bebek doğumdan sonraki 28 gün içinde ölüyor” (UN Chronicle).

[Sayfa 29’daki çerçeve]

 BEBEĞİNİZİ BEKLERKEN . . .

1. Hastanenizi, doğumda yanınızda olacak doktoru ya da ebeyi önceden iyice araştırarak dikkatle seçin.

2. Sizinle ilgilenen doktor ya da ebeye düzenli olarak gidip karşılıklı güven ve dostluk geliştirin.

3. Sağlığınıza dikkat edin. Mümkünse tavsiye edilen vitaminleri alın. Fakat doktorunuz onaylamadıkça reçetesiz satılanlar da dahil ilaç kullanmaktan kaçının. Alkolden uzak durmakta da yarar var. “En büyük risk altındaki bebekler aşırı alkol tüketen annelerin bebekleri olsa da, gebelik sırasında alınan alkolün miktarı konusunda tamamen güvenli bir sınır olup olmadığı bilinmiyor” (Amerikan Ulusal Alkol Bağımlılığı ve Alkolizm Enstitüsü).

4. Eğer doğum sancılarınız erken, yani 37. haftadan önce başlarsa hemen doktorunuzla veya doğumeviyle temasa geçin. Anında müdahale bir erken doğumu ve bunun yol açabileceği komplikasyonları önleyebilir. *

5. Tıbbi bakımla ilgili kişisel kararlarınızı yazıya dökün. Örneğin birçok kişi önceden Sağlıkla İlgili Kalıcı Vekâletname (DPA) formu doldurmayı yararlı buluyor. Bu konuda ülkenizde yasalarca hangi yöntemlerin kabul edildiğini öğrenin.

6. Doğumdan sonra kendi sağlığınıza ve özellikle de erken doğduysa bebeğinizin sağlığına çok dikkat edin. Herhangi bir sorun fark ederseniz derhal çocuk doktorunuza danışın.

[Dipnot]