Skip to content

Skip to table of contents

Mibuzyo Yabasikubala

Mibuzyo Yabasikubala

Sena bana Israyeli bakalijisi cakulya cimbi nobakali munkanda kunze buyo lyamana abakancele?

Mana ncecakulya ncobakali kusyoma kapati bana Israyeli ciindi nobakali munkanda kwamyaka iili 40. (Kul. 16:35) Jehova alimwi wakabapa bakancele mubukkale bobilo. (Kul. 16:​12, 13; My. 11:31) Nokuba boobo, bana Israyeli bakalijisi azyakulya zimbi.

Mucikozyanyo, zimwi ziindi Jehova wakali kubasololela bantu bakwe ‘kubusena bwakulyookezyela’ ikwakali maanzi aakunywa alimwi azyakulya. (My. 10:33) Busena bumwi bwakali ku Elimu, “ooko ikwakali tusensa twamaanzi tuli 12 atukunka tuli 70.” (Kul. 15:27) Bbuku litegwa Plants of the Bible lyaamba kuti cisamu camakunka, “cilakomena mumasena ayiindene-indene aamucimpayuma . . . alimwi cilazyala micelo iiligwa. Kunze lyaboobo, cilabelesyegwa kupanga mafwuta alimwi azimvwule zigwasya bantu banji.”

Bana Israyeli alimwi bakali kwiima kubusena bwatusensa twamaanzi mazuba aano ibwiitwa kuti Feiran, buli ncibeela ca Kkuti lyamulonga wa Feiran. a Bbuku lyakuti Discovering the World of the Bible lyaamba kuti Kkuti lyamulonga ooyu “Ndilamfwu kwamakkilomita aali 130 mubulamfwu, lilaakati kamakkuti malamfwu, ndibotu kapati alimwi lilizyibidwe kapati mu Sinai.” Lyakayungizya kwaamba kuti: “Kuti muntu weenda makkilomita aali 45 kusikila waawo mpoliswaanganina alwizi ulakonzya kusika kutusensa twamaanzi aamulonga wa Feiran. Tusensa ootu tulampa mamita aali 610 kuyaansi alimwi mubwamba tulampa makilomita aali 4.8. Busena oobu buzwide tukunka tweebeka kapati cakuti busena oobu bukozyanisyigwa amuunda wa Edeni. Kwamyaka minji bantu bali kuboola kubusena oobu kweebelela tukunka tweebeka kapati.”

Zisamu zyatukunka mutusensa twa Feiran

Ciindi nobakazwa mu Egepita, bana Israyeli bakabwezelezya fulaulu uukandidwe, zyakukandila fulaulu alimwi amaila antoomwe amungwimba. Pele zintu eezyi tiizyakali kuyookkala kwaciindi cilamfwu. Alimwi ciindi nobakaunka bakatolelezya ‘mbelele ŋombe, alimwi atanga lipati lyabanyama.’ (Kul. 12:​34-39) Akaambo kabuyumuyumu bwakali munkanda, kweelede kuti banyama banji bakatalikide kuceya. Kayi bamwi bakali kuligwa abana Israyeli, mpoonya bamwi bakali kutuulwa kabali zituuzyo ambweni buya akuli baleza bakubeja. b (Mil. 7:​39-43) Nokuba boobo, bana Israyeli bakali kuvwuba banyama. Eeci tulakonzya kucibona kwiinda mumajwi Jehova ngaakaambila bantu bakwe ciindi nobakamuzangila. Wakabaambila kuti: “Bana banu bayooba beembezi munkanda myaka iili 40.” (My. 14:33) Kweelede kuti banyama aaba bakali kukamwa alimwi zimwi ziindi bakali kuligwa, pele bantu babalilwa ku 3 000, 000 tiibakali kukkwana kulya kwamyaka iibalilwa ku 40. c

Ino banyama bakali kucijana kuli cakulya amaanzi? d Aciindi eeco kulangilwa kuti mvwula yakali kuwa kapati alimwi kwakali zisamu zinji munkanda. Bbuku lya Insight on the Scriptures, Volume 1, lyaamba kuti myaka iibalilwa ku 3,500 yainda, “kwakali maanzi manji mubusena bana Israyeli mobakali kukkala kwiinda mbokubede sunu. Tulizyi oobo akaambo kamakkuti malamfwu alimwi aayuminide, calo citupa bumboni bwakuti aciindi cimwi kwakali kuwa mvwula kapati calo cakali kupa kuti kakuli tulonga twamaanzi.” Nokuba kuti cakali boobo, busena oobu bwakali kuyoosya kapati. (Dt. 8:​14-16) Kuti Jehova naatakabapa maanzi munzila yamaleele, bana Israyeli alimwi abanyama babo nobakamana kufwa.—Kul. 15:​22-25; 17:​1-6; My. 20:​2, 11.

Musa wakaambila bana Israyeli kuti Jehova wakabasanina mana ‘kutegwa abazyibye kuti teensi cinkwa cilikke ncaponena muntu, pele ulapona amajwi oonse aazwa kumulomo wa Jehova.’—Dt. 8:3.

a Amubone Ngazi Yamulindizi yamu Cikuwa ya May 1, 1992 peeji 24-25.

b Bbaibbele lyaamba ziindi zyobilo ciindi banyama nobakatuulwa kuli Jehova munkanda. Kusaanguna cakali ciindi cakubikkwa kwabapaizi. Cabili cakali ciindi ca Pobwe Lyakwiindilila. Zyoonse zyobilo zyakacitika mu 1512 B.C.E., mwaka wabili kuzwa ciindi bana Israyeli nobakazwa mu Egepita.—Lev. 8:14–9:24; My. 9:​1-5.

c Kumamanino aamyaka iili 40 kabali munkanda, bana Israyeli bakabweza zisaalo zyabanyama kubantu mbobakali kuzunda kunkondo. (My. 31:​32-34) Nokuba boobo, bakazumanana kulya mana kusikila nobakanjila Munyika Yakasyomezyedwe.—Jos. 5:​10-12.

d Kunyina bumboni butondezya kuti banyama bakali kulya mana, mbwaanga Jehova wakaambila bantu kubweza mana kweelana aumwi ngakonzya kulya pele taakwe ncaakaamba kujatikizya banyama.—Kul. 16:​15, 16.