MU 1991, Akaboni aku Yehova ku Russia angukondwa ukondwa ŵati aŵazomerezga kuti ayambiso kupharazga ndi kuwungana. Pa nyengu iyi, mbamanavi wo aŵanaŵananga kuti Akaboni angafika 170,000 mazuŵa nganu. Anyaki mwa apharazgi a Ufumu yaŵa akutuliya mu vyaru vinyaki kuti akawovyi ku Russia. (Mat. 9:37, 38) Sonu tikambiskanengi anyaki mwa ŵanthu yaŵa.

Pa nyengu yo Akaboni angupaskikiya wanangwa kuti ayambiso kusopa ku Russia, Matthew wa ku Britain wenga ndi vyaka 28. Mu chaka ichi, pa unganu wa chigaŵa penga nkhani yo yakambanga kuti mipingu ya Kuvuma kwa Europe yikhumbika chovyu. M’bali munyaki wanguzumbuwapu mpingu umoza wa ku tawuni ya St. Petersburg, ku Russia kuti wenga ndi mura yumoza ndi mteŵeti wakovya yumoza. Kweni apharazgi asambiranga Bayibolu ndi ŵanthu anandi. Matthew wangukamba kuti, “Nkhani yati yamala, ndaŵanaŵananga ŵaka za charu cha Russia. Mwaviyo, ndinguromba kwaku Yehova kuti ndiluti kuchiteŵete ku charu ichi.” Iyu wangwamba kusunga ndalama, wanguguliska katundu waki munandi ndipu mu 1992 wangusamukiya ku Russia. Kumbi vinthu vingumuyende wuli?

Matthew wangukamba kuti: “Kusambira chineneru chinyaki kwenga kwakusuza ukongwa. Mwaviyo, ndatondekanga kukambiskana umampha ndi ŵanthu uthenga waku Chiuta.” Iyu wasuzgikanga so kuti wasaniyi nyumba yakujamu. Matthew wangukamba so kuti: “Ndasamukangasamukanga ukongwa ndipu ŵeneku a nyumba andiziŵiskanga mwakuswera kuti ndituwemu.” Chinanga kuti Matthew wangukumana ndi masuzgu yanga, iyu wangukamba kuti: “Ndiwona kuti ndingusankha umampha ukongwa kusamukiya kunu ku Russia. Chifukwa chakuti nditeŵete kunu ndasambira kugomezga ukongwa Yehova kweniso ndawona kuti iyu wandilongozga mu vinandi.” Pati pajumpha nyengu, Matthew wanguŵikika kuja mura ndipuso mpayiniya wapade. Sonu wateŵete pa ofesi ya nthambi yo ye kufupi ndi St. Petersburg.

Mu 1999, Hiroo wa ku Japan wenga ndi vyaka 25. M’chaka ichi, iyu wangumaliza Sukulu Yakusambiza Uteŵeti. Musambizi munyaki wa sukulu iyi wangumuchiska kuti  waluti kuchiteŵete ku charu chinyaki. Hiroo wanguvwa kuti ku Russia kukhumbika chovyu. Mwaviyo, wangwamba kusambira chineneru chinyaki cha ku Russia. Iyu wanguchita so chinthu chinyaki. Wangukamba kuti: “Ndinguluta ku Russia ndipu ndinguchijaku myezi 6. Chifukwa chakuti muchipwepwi kuzizira ukongwa ndinguluta mu nyengu yeniyi kuti nkhawoni asani ndingafiska kuchijaku.” Nyengu yachipwepwi yati yamala wanguwere so ku Japan. Iyu wangwamba kusunga ndalama kuti wasamukiyi ku Russia.

Hiroo waja ku Russia kwa vyaka 12 ndipu wateŵetiyapu m’mipingu yinandi. M’mipingu yinyaki mwenga apharazgi akujumpha 100 ndipu mura wenga yija. Mumpingu unyaki, iyu wakambanga yija nkhani zinandi za mu Unganu wa Uteŵeti, wachitiskanga Sukulu ya Uteŵeti Waku Chiuta, Sambiru la Chigongwi cha Mlinda ndipuso Masambiru nga Buku ngankhondi. Kweniso wayendiyanga abali ndi azichi anandi kuti wakaŵachiski. Hiroo wangukamba kuti: “Chenga chinthu chakukondwesa ukongwa kuwovya abali ndi azichi kuti aje pa ubwezi wakukho ndi Chiuta.” Kumbi kuteŵete ko kukhumbika apharazgi anandi kungumuwovya wuli? Iyu wangukamba kuti: “Ndechendasamukiyi ku Russia ndenga mura ndipuso mpayiniya, kweni sonu ndipu ndiwona kuti ubwezi wangu ndi Yehova wakho ukongwa. Sonu nditimugomezga ukongwa Yehova kuluska kali.” Mu 2005, Hiroo wangutorana ndi Svetlana ndipu sonu achitiya limoza upayiniya.

Matthew we ndi vyaka 34, ndipu muvurwa waki Michael we ndi vyaka 28. Yiwu atuliya ku Canada. Wosi ŵaŵi anguluta ku Russia ndipu anguzizwa kuwona ŵanthu anandi wo azanga ku maunganu. Kweni mipingu yinandi yenga ndi ŵara ndi ateŵeti akovya amanavi. Matthew wangukamba kuti: “Mpingu wo ndingulutaku kunguza ŵanthu 200 kweni nkhani zosi zingukambika ndi mura yumoza wakukota ndi mteŵeti wakovya yumoza wachinyamata. Ndati ndawona ivi, ndingwamba kuŵanaŵana kuti ndisamukiyi ku Russia kuti nkhawovyi abali ndi azichi.” Iyu wangusamukiya ku Russia mu 2002.

Pati pajumpha vyaka vinayi, Michael wangusamukiya ku Russia ndipu wanguwona kuti abali ŵeche kukhumbika ukongwa. Pakuti wenga mteŵeti wakovya, angumupasa uteŵeti wakuphwere maakaunti, mabuku ndi vigaŵa vakupharazgaku. Iyu wachitanga so ntchitu zinyaki za mlembi, wakambanga nkhani za chisanisani, wawovyanga pa ntchitu yakunozgeke maunganu ngadera kweniso wawovyanga kuti Nyumba za Ufumu zizengeki. Abali ŵeche kukhumbika kuti akawovyi m’mipingu. Sonu Michael ndi mura mumpingu. Chinanga kuti wavuka kugwira ntchitu zinandi, iyu wangukamba kuti: “Ndikondwa ukongwa kuwovya abali ndi azichi. Ndiwona kuti palivi ntchitu yinyaki yakukhumbika ukongwa kuluska iyi.”

Matthew wakutorana ndi Marina ndipu Michael wakutorana ndi Olga. Mabanja yanga ndi abali ndi azichi anyaki alutirizga kuwovya mipingu.

Mu 1994, Tatyana wenga ndi vyaka 16. Apayiniya apade 6 akutuliya ku Czech Republic, Poland ndi ku Slovakia angwamba kuteŵete mumpingu waki ku Ukraine. Iyu wangukamba kuti: “Apayiniya yaŵa ŵenga aphamphu, akufwatuka, achanju ndipu Bayibolu aliziŵanga umampha.” Tatyana wanguwona mo Yehova wanguŵatumbikiya ndipu wanguti: ‘Nani ndikhumba kuzija mpayiniya wapade.’

Pa holidi, Tatyana walutanga kuchipharazga kumizi ya m’charu chaki ndi ya m’charu cha Belarus ko Akaboni ŵenga ŵechendapharazgeku. Iyu wachitanga viyo chifukwa chakuwona vo apayiniya apade achitanga. Wakondwanga ukongwa kuchipharazga ku vigaŵa ivi ndipu wanguŵanaŵana kuti wasamukiyi ku Russia ndi chilatu chakuti wakasazgiyeku uteŵeti waki. Pakwamba, wanguluta ku Russia kuti wakawoni mzichi munyaki yo wangusamukiya m’charu ichi kweniso kuti wakapenji ntchitu yo yingamuwovya pakuchita upayiniya.  Pavuli paki, mu 2000 wangusamukiya ku Russia. Kumbi wangukumana ndi masuzgu wuli wati wafika ku Russia?

Tatyana wangukamba kuti: “Chifukwa chakuti ndengavi ndalama zakuchitiya lendi nyumba yakundija, ndachitanga lendi ndi ŵanthu anyaki mu nyumba yimoza. Kweni kuja viyo kwenga kwakusuzga. Nyengu zinyaki, ndakhumbanga kuwere kwidu. Kweni Yehova wangundiwovya. Ndawonanga kuti ndisaniyengi vitumbiku vinandi asani ndingaleka kuweku.” Mazuŵa nganu, Tatyana ndi m’mishonale ku Russia. Iyu wangukamba kuti: “Vyaka vosi vo ndaja kunu ku Russia ndakumana ndi vinthu vinandi vakukondweska. Ndasaniya mabwezi nganandi ndipu chivwanu changu chakho ukongwa.”

Mzichi Masako ngwa ku Japan ndipu we ndi vyaka pafupifupi 50. Iyu wakhumbisiskanga kuja m’ mishonale, kweni watondekanga chifukwa chakuti watamanga. Kweni wati wajaku umampha, wangusamukiya ku Russia kuti wakawovyi pa ntchitu yakupharazga. Chinanga kuti kusaniya nyumba ndi ntchitu yamampha venga vakusuzga, kweni wafiskanga kuchita upayiniya. Iyu wagwiranga ntchitu yakusambiza ŵanthu Chijapanizi ndi ntchitu zinyaki za munyumba. Nchinthu wuli chamuwovya kuti walutirizgi kuchita upayiniya?

Masako waja ku Russia vyaka 14 ndipu wangukamba kuti: “Likondwa lo ndisaniya mu uteŵeti ndilu litindiwovya kuti ndiluweku masuzgu ngosi ngo ndikumana nangu. Ndikondwa ukongwa asani ndipharazga ko kulivi apharazgi a Ufumu anandi. Kwaku ini, nchakuziziswa ukondwa kuwona mo Yehova wandiwovye kusaniya chakurya, vakuvwara ndi pakugona.” Masako wakuteŵetiyapu so m’charu cha Kyrgyzstan. Kweniso wawovyapu kagulu ka Chingelezi, Chitchayinizi ndi kagulu ka Chiwiga. Sonu wachita upayiniya ku St. Petersburg.

Chifukwa cha ukavu, mabanja nganandi ngatanja kuluta ku vyaru vinyaki kuti akasaniyi ndalama. Kweni mabanja nganyaki ngachita vo Abrahamu ndi Sara anguchita. Yiwu asamukiya ku vyaru vinyaki kuti akateŵete Chiuta. (Chiy. 12:1-9) Mwakuyeruzgiyapu, Mikhail ndi Inga, mba ku Ukraine. Yiwu angusamukiya ku  Russia mu 2003. Mikhail ndi Inga anguswera cha kusaniya ŵanthu akusambira nawu Bayibolu.

Mikhail wangukamba kuti: “Zuŵa linyaki tinguluta kuchipharazga ku malu ko Akaboni ŵenga ŵechendapharazgeku. Munthu munyaki wakukota wangutifumba kuti, ‘Kumbi mupharazga?’ Tati tazomera, wangukamba kuti: ‘Ndinguziŵa kuti zuŵa linyaki muzengi panyumba yangu. Mazu ngaku Yesu ngangatondeka cha kufiskika.’ Pavuli paki, wangukamba mazu ngo nge pa lemba la Mateyu 24:14.” Mikhail wangukamba so kuti: “Mu chigaŵa chenichi, tingusaniya anthukazi pafupifupi 10 a tchalitchi la Baptist. Yiwu akhumbisiskanga kusambira uneneska. Ŵenga ndi buku la Mungathe Kukhala ndi Moyo Kosatha ndipu aligwiriskiyanga ntchitu pa kusambira Bayibolu pa Chisulu ndi pa Sabata peposi. Tingumuka mafumbu ngawu ndi kumbiya limoza sumu za Ufumu kwa nyengu yitali. Pavuli paki, tinguryiya limoza chakurya cha mazulu. Ndiluwengi cha vo vinguchitika pa zuŵa ili.” Mikhail ndi Inga angukamba kuti kuteŵete ko kukhumbika apharazgi anandi a Ufumu kwaŵawovya ukongwa kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Kwaŵawovya so kuti ayanjengi ukongwa ŵanthu ndipu Yehova waŵatumbika ukongwa. Sonu Mikhail wateŵete nge wakuwonere dera.

Yury ndi muwolu waki Oksana mba ku Ukraine ndipu ŵe ndi vyaka va ma 30. Mwana wawu Aleksey sonu we ndi vyaka 13. Mu 2007, anguluta ku ofesi ya nthambi ya ku Russia. Ŵati awona mapu ya ku Russia, angusaniya kuti kwe vigaŵa vinandi vo vileka kupharazgika. Oksana wangukamba kuti: “Tati tawona mapu iyi, tinguziŵa kuti ku Russia kukhumbika apharazgi anandi a Ufumu. Tinguŵanaŵana kuti tisamukiyi ku Russia.” Kumbi ndi vinthu wuli vinyaki vo vinguŵawovya? Yury wangukamba kuti: “Kuŵerenga nkhani za m’mabuku ngidu kungutiwovya ukongwa. Yinyaki mwa nkhani izi yenga yakuti, ‘Kodi Mungakatumikire Kudziko Lina?’ a Tinguluta ku malu ngo ofesi ya nthambi yingukamba kuti tingasamukiya ndipu tingwamba kupenja nyumba ndi ntchitu.” Banja ili lingusamukiya ku Russia mu 2008.

Yury ndi Oksana angusuzgika ukongwa kusaniya ntchitu ndipu kanandi asinthangasinthanga nyumba. Yury wangukamba kuti: “Kanandi tapemphanga Yehova kuti watiwovyi kuti tileki kugongowa. Tingulutirizga ntchitu yidu yakupharazga ndi chigomezgu chakuti Yehova watiwovyengi. Yehova wangutiwovya nadi chifukwa taŵikanga vinthu va Ufumu panthazi. Uteŵeti uwu ungutovya kuti banja lidu lije lakukho.” (Mat. 6:22, 33) Kumbi uteŵeti uwu ungumuwovya wuli Aleksey? Oksana wangukamba kuti: “Wamuwovya ukongwa. Iyu wangujipereka kwaku Yehova ndipu wangubatizika we ndi vyaka 9. Chifukwa chakuti Aleksey wawonanga kuti ku Russia kukhumbika apharazgi anandi, wachitanga upayiniya wakovya asani we pa holidi. Tikondwa ukongwa asani tiwona mo watanjiya uteŵeti.” Sonu, Yury ndi Oksana mbapayiniya apade.

Nge mo abali ndi azichi yaŵa akambiya, kuti munthu wasamukiyi ko kukhumbika apharazgi anandi watenere kuthemba ukongwa Yehova. Kukamba uneneska, munthu ukumana ndi masuzgu nganandi asani uteŵete ko kukhumbika apharazgi, kweni ukondwa ukongwa chifukwa chakupharazgiya ŵanthu uthenga wamampha wa Ufumu. Kumbi namwi mungasamukiya ko kulivi apharazgi anandi a Ufumu? Asani namwi mungachita viyo, mungavwa nge mo Yury wangukambiya. Iyu wanguti: “Ndidandawula ŵaka kuti ndinguyamba liŵi cha uteŵeti uwu.”