Nicolas ndi Céline angukumana ndi suzgu lakupambanaku. Yiwu anguzomera ofesi ya nthambi ya ku France yati yaŵakambiya kuti asamiyi mpingu unyaki. Yiwu angukamba kuti: “Pakwamba tingukondwa ukongwa, kweni pavuli paki tingwamba kungasoŵa ukongwa mabwezi ngidu ngakali. Tenga techendayambi kwanjana ukongwa ndi abali ndi azichi a mpingu wasonu.” a Chinanga kuti vingaŵa vakusuzga, kumbi mungachita wuli kuti mukondwengi kweniso kuti vinthu vikuyendiyeningi umampha asani mwasamiya mpingu wasonu? Kumbi ŵanthu anyaki angachita wuli kuti akuwovyeni? Kumbi yimwi mungachita wuli kuti muchiskengi anyinu kweniso kuti nawu akuchiskeningi?

FUNDU ZINAYI ZO ZINGAKUWOVYANI KUTI MUZIŴIRIYI

1. Muthembengi Yehova. (Salimo 37:5) Kazumi wa ku Japan, wangusama mpingu wo wanguwunganamu kwa vyaka 20, mulumu waki ŵati amuchita thiransifara. Kumbi iyu wangupereka wuli “nthowa [yaki] kwaku Yehova”? Iyu wangukamba kuti: “Ndingumukonkhoske Yehova vinthu vosi vo vandifipiskanga mtima kweniso kuti ndachitanga phukwa. Asani ndachita venivi, Yehova wandipaskanga nthazi zo ndakhumbikiyanga.”

Kumbi mungachita wuli kuti mumuthembengi ukongwa Yehova? Nge mo viliri kuti mbewu yipenja maji kweniso chakurya kutuliya mudongu kuti yikuwi, chivwanu nachu chikhumbika kuchiryisa kuti chikuwi. Nicolas yo tamuzumbuwapu kali, wanguwona kuti kuŵanaŵaniya vakuwoniyapu va ŵanthu wo angujinola vinthu vinyaki kuti achiti khumbu laku Chiuta nge Abrahamu, Yesu ndi Paulo vingumuwovya kuti wathembengi ukongwa Yehova. Asani musambira Bayibolu nyengu zosi vingakuwovyani kuti mukunthiyepu ndipu mungasambira vinthu vinyaki vo mungavigwiriskiya  ntchitu kuti muchiski ŵanthu anyaki mu mpingu wasonu.

2. Lekani kuyeruzgiya mpingu winu wakali ndi mpingu wasonu. (Waku. 7:10) Jules wati wasama kutuwa ku Benin kuluta ku United States wangusaniya kuti midawuku njakupambana ukongwa. Iyu wanguti: “Ndawonanga kuti ndikhumbika kukambiya munthu weyosi yo ndakumana nayu vakukwaskana ndi umoyu wangu.” Chifukwa chakuti venga vakupambana ukongwa ndi vo wanguziŵiriya, iyu wangwamba kujipatuwa. Kweni wati wayamba kuŵaziŵa umampha abali ndi azichi, wangusintha mo wawoniyanga vinthu. Iyu wangukamba kuti: “Ndiwona kuti kosi ko ungaŵa pacharu chapasi, ŵanthu wosi ayanana ŵaka. Yiwu achita ŵaka vinthu mwakupambana. Tikhumbika kuzomereza mo ŵanthu aliri mumalu mwakuti yiwi ndiwi uŵasinthi.” Mwaviyo, tikhumbika cha kuŵayeruzgiya ndi ŵanthu a mpingu wo tengamu kali. Mzichi Anne-Lise yo ndi mpayiniya wangukamba kuti: “Ndingusama kuti nkhasaniyi vinthu vo ndikuvileka cha, kweni kuti nkhasambiri vinthu vasonu.”

Ŵara nawu akhumbika cha kuyeruzgiya mpingu wawu wasonu ndi mpingu wawu wakali. Kanandi kuchita vinthu mwakupambana kutuŵa kuheni cha. Vingaŵa umampha kuziŵa mo vinthu viliri pa mpingu winu wasonu mwechendapereki masachizgu nginu. (Waku. 3:​1, 7b) Mbumampha kusambiza abali ndi azichi kuziya mu vinthu vo muchita mumalu mwakuŵachichizga kuti achitengi vinthu nge mo yimwi mukhumbiya.—2 Akori. 1:24.

3. Muchitiyengi vinthu limoza ndi abali ndi azichi a mpingu winu wasonu. (Afi. 1:27) Kusama kukhumbika nyengu kweniso nthazi. Kweni asani mwasama ŵaka mukhumbika kuyamba kuwungana ndi mpingu winu wasonu pamasu ndi pamasu asani nkhwamachitika. Ndipu abali a mpingu winu wasonu angakhumba kuti akuwoneningi kaŵikaŵi kuti aziŵiriyani namwi kweniso kuti akuwovyeningi. Mzichi Lucinda yo wangusamiya mutawuni yikulu ku South Africa ndi ŵana ŵaki ŵaŵi anthukazi wangukamba kuti: “Mubwezi wangu munyaki wangundikambiya kuti ndikhumbika kuziŵiriyana ndi abali ndi azichi a mpingu wasonu, kwende nawu limoza mu upharazgi kweniso kumukapu pa maunganu. Tingukambiya so abali kuti angagwiriskiya ntchitu nyumba yidu pakunozgeke upharazgi.”

Asani “mosi pamoza mutesesa” kugwiriya limoza ntchitu za ufumu ndi abali ndi azichi a mpingu winu wasonu, vikuwovyeningi kuti mukholesi “chivwanu cha uthenga wamampha.” Anne-Lise yo tamuzumbuwapu kali wanguchiskika ndi ŵara kuti wayesi kupharazga ndi mupharazgi weyosi mu mpingu waki wasonu. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguchitika wati wagwiriskiya ntchitu ulongozgi wenuwu? Iyu wangukamba kuti: “Ndinguziŵa kuti yeniyi ndiyu nthowa yamampha ukongwa yakujivwiya kuti nde chigaŵa cha mpingu wenuwu.” Kweniso kugwiraku ntchitu nge kutowesa ndi kunozga Nyumba ya Ufumu, vitovya so kuti namwi mujivwengi kuti mwe chigaŵa cha mpingu wo. Asani mutijipereka ukongwa pa ntchitu zenizi, vitovya kuti muziŵani liŵi ndi abali ndi azichi a mpingu winu wasonu.

4. Saniyani mabwezi ngasonu. (2 Akori. 6:​11-13) Asani ŵanthu anyaki aziŵa kuti utiŵaŵanaŵaniya vija  vambula kusuzga kuti ngaje mabwezi ngaku. Mwaviyo, mufikengi liŵi ku maunganu kweniso mungalutanga liŵi cha kunyumba asani maunganu ngamala. Venivi vingakuwovyani kuti muje ndi mpata wakukwana wakucheze ndi abali maunganu ngechendayambi kweniso asani ngamala. Yesesani kuŵaziŵa mazina ngawu. Kukumbuka mazina nga ŵanthu kweniso kuja akufikirika, kutovya kuti anyaki akopeki namwi ndipu tikayika cha kuti ajengi mabwezi nginu ngasonu ngamampha ukongwa.

Mumalu mwakukayikiya kuti yiwu angaja anyinu cha, muyesesengi kuchita vinthu vo vingawovya kuti abali ndi azichi wo, akuziŵeni umampha. Lucinda wangukamba kuti: “Sonu te ndi mabwezi nga pamtima chifukwa tingwamba ndisi kudaniya abali ndi azichi kunyumba kwidu.”

‘MULONDIYANENGI’

Anyaki asuzgika kuwungana ndi ŵanthu wo aleka kuŵaziŵa. Kumbi mungaŵachiska wuli ŵanthu wo asamiya mu mpingu winu? Wakutumika Paulo wakutichiska kuti: “Londiyanani nge mo Khristu nayu wakulonde yimwi.” (Aro. 15:7) Asani ŵara ayezga chakuwoniyapu chaku Khristu, angawovya ŵanthu wo asamiya mu mpingu wawu kuti ajivwengi kuti alondereka. (Wonani bokosi lakuti, “ Vo Vingakuwovyani Kuti Vikuyendiyeni Umampha Asani Mwasamiya mu Mpingu Wasonu.”) Chinanga kuti ve viyo, weyosi mu mpingu kusazgapu ŵana wakhumbika kuchitapu kanthu kuti asaniyi mabwezi ngasonu.

Kulondiyana kusazgapu so kudaniya Akhristu anyidu kunyumba zidu kweniso kuŵawovya mu nthowa zinyaki. Mwakuyeruzgiyapu, mzichi munyaki wangupatuwa nyengu yakwende mutawuni ndi mlendu. Kweniso wangumukonkhoske mo mathiransipoti nge mabasi kweniso sitima za pamtunda ngatende mutawuni yawu. Venivi vingumuwovya ukongwa mzichi yo wenga mlendu kweniso vingumusuzga cha kuti waziŵiriyi.

MUWUWONENGI KUTI NDI MWAŴI WINU WAKUTI MUKUWI MWAUZIMU

Zombi wechendayambi kuphululuka, wafunduliya kananandi ŵaka. Mwakuyanana ŵaka, asani namwi mwasamiya mu mpingu wasonu, mukhumbika kusiya  chechosi cho chingakutondekesani kuti mukuwengi mwauzimu mu mpingu winu wasonu. Nicolas ndi Céline angukamba kuti: “Kusama ndi nthowa yamampha ukongwa yakusambiriya vinthu. Kuziŵiriyana ndi ŵanthu asonu kweniso malu ngasonu, vititiwovya kuti tije ndi mijalidu yinyaki yasonu.” Jean-Charles yo tamukambapu kukwamba kwa nkhani yeniyi, wangukonkhoska mo banja laki linguyanduliya chifukwa chakusamiya mu mpingu wasonu. Iyu wanguti: “Venivi vinguwovya ŵana ŵidu kuti akuwi mwauzimu. Pati pajumpha ŵaka myezi yimanavi, mwana widu munthukazi wangwamba kukamba nkhani pa maunganu nga mkati mwa sabata. Kweniso mwana widu munthulumi wanguja mupharazgi wambula kubatizika.”

Kumbi mungachita wuli asani mungafiska cha kusama, nge kusamiya ku chigaŵa cho kukhumbika apharazgi anandi chifukwa cha mo vinthu viliri pa umoyu winu? Mungachita umampha kugwiriskiya ntchitu masachizgu ngo ngakambika mu nkhani iyi, po mwe mu mpingu winu wakali. Muthembengi Yehova ndipu muyesesengi kuchitiya vinthu limoza ndi Akhristu anyinu nge kulutiya nawu limoza mu upharazgi kweniso kusaniya mabwezi ngasonu pamwenga kuyanjana ukongwa ndi mabwezi nginu ngakali. Panyaki mungawovya wo ŵaza sonu mu mpingu winu pamwenga wo akhumbika chovyu mu nthowa zakupambanapambana. Chanju ndichu chiziŵikisa Akhristu auneneska. Mwaviyo, kuchita venivi kungakuwovyani kuti mukuwi mwauzimu. (Yoha. 13:35) Mungasimikiza kuti “Chiuta wakondwa ukongwa ndi sembi zaviyo.”—Ahe. 13:16.

Chinanga kuti akumana ndi masuzgu, Akhristu anandi ayanduwa ukongwa chifukwa chakusamiya mu mpingu wasonu, ndipu namwi mungachita viyo! Anne-Lise wangukamba kuti: “Kusintha mpingu kwandiwovya ukongwa kuti ndisaniyi mabwezi nganandi.” Sonu Kazumi wasimikiza kuti asani munthu wasama vingakuwovya kuti “uwoni mo Yehova watikuwovye mu nthowa yo waŵanaŵaniyangaku cha.” Jules nayu wangukamba kuti: “Mabwezi ngasonu ngo ndasaniya ngandiwovya kuti ndijivwengi kuti ndafika kwidu. Sonu nditijivwa kuti nde mu mpingu wangu ndipu ndiwona kuti nkhwakusuzga ukongwa kuti ndisamemu so.”