Ama ŵangu ŵenga ndi vyaka 17 pa nyengu yo abalanga ini mu 1960. Ada angutithaŵa ini ndechendaweku. Ini ndi ama tajanga ndi ambuya ku Burg, tawuni yo yenga m’charu cho kali chaziŵikanga kuti German Democratic Republic pamwenga kuti East Germany. Ŵanthu anandi agomezanga kuti Chiuta kulivi ndipu nasi tagomezanga venivi. Vakuti kwe Chiuta tengavi navu ntchitu.

Ndichikuwa, ambuya anthurumi andiyanjanga ukongwa. Tagwiriyanga limoza ntchitu zinandi. Mwakuyeruzgiyapu, anditumanga kuti ndikweri muvimiti kuti nkhaphati mphanda. Nge mwana, ndakondwanga kuchita venivi. Umoyu wangu wenga wakukondwesa ukongwa ndipu palivi cho chandifipisanga mtima.

Nde ndi vyaka 7, ndinguchita ngozi yikulu ukongwa. Pa nyengu iyi ndipu nde sitandadi 2. Nde munthowa pakuluta ku nyumba, ndingukwera polu la magesi. Ndati ndakwera m’chanya mafiti 25, ndingukoleka ndi choku ndipu ndingukomoka. Ndati ndasisipuka muchipatala ndajivwanga nge kuti ndilivi manja. Manja ngangu ngangufya ukongwa, mwakuti madokotala ngakhumbikanga kungadumuwa kuti ndopa zileki kunangika muliŵavu langu. Ama ndi ambuya wosi ŵaŵi ŵenga ndi chitima chikulu. Chifukwa chakuti ndenga mwana, ndaziŵanga cha kuti kuŵavi manja kwatingi kuchitisengi kuti ndisuzgiki kwa umoyu wangu wosi.

Ndati ndatuzika muchipatala, ndingwamba so sukulu. Kusukulu, anyangu andisekanga, kunditutuza kweniso andiponyanga ndi vinthu. Yiwu achitanga venivi chifukwa chakuti aziŵanga kuti ndingaŵaweze cha. Ndakondwanga cha chifukwa cha nkhaza ndi vipongu vo andichitiyanga. Pavuli paki, angunditumiza kusukulu yakugone kweniko ya ŵanthu akupunduka. Sukulu iyi yenga ku Birkenwerder. Pakuti kwenga kutali ndi kwidu, ama ndi ambuya azanga cha kuzindiwona chifukwa cha ndalama. Ndaŵawonanga pa holidi pe. Kwa vyaka 10, ndingukuwa kwambula kulereka ndi ama ndipuso ambuya.

Ndingwamba so kusambira kuchita vinthu vakupambanapambana mwakugwirisiya ntchitu malundi. Muwona kuti vingaŵa wuli kuryiya foloku pamwenga sipuni mwakugwirisiya ntchitu vikumbu vakuphazi? Ini ndingusambira kuchita venivi. Ndingusambira so kusukumuwa ndi kupesa sisi mwakugwirisiya ntchitu vikumbu venivi. Ndingwamba so kugwirisiya ntchitu malundi asani ndilongoro ndi ŵanthu. Malundi ngangu ngangwamba kugwira ntchitu zo manja ngachita.

 Ndati ndajumpha vyaka 12, ndayanjanga kuŵerenga nkhani za sayansi, kweni za vinthu vo vingachitika cha. Nyengu zinyaki ndayeruzgiyanga kuti nde ndi manja ngakuchita kupanga kuti ngandiwovyengi kuchita chechosi. Ndati ndakwanisa vyaka 14, ndingwamba kukweŵa foja. Ndawonanga kuti kukweŵa foja kwandichitisanga kujivwa kuti ndingafiska kuchita vinthu pakundija. Ndawonanga so kuti kwandiwovyanga kuwona kuti ndipambana cha ndi munthu weyosi. Venga nge ndikamba kuti: ‘Hinya, nani ndingafiska kuchita venivi. Yo wakweŵa foja ndi mura, kaya waje ndi manja pamwenga cha.’

Ndingwamba kuchitaku vinthu vakupambanapambana. Mwakuyeruzgiyapu, ndingusere kagulu ko kakhumbanga kuti weyosi waje ndi wanangwa. Kagulu kenaka kapasikanga ndalama ndi boma ndipu ini ndenga mlembi, udindu wo wenga wapachanya ukongwa. Ndingusere so kagulu kakumba, kandakatulu kweniso ndachitangaku masaza nga ŵanthu akupunduka. Ndati ndasambira mo ndingagwiriya ntchitu zinyaki, ndingwamba kugwira ntchitu ku kampani yinyaki. Ndati ndakuwa, ndayanjanga kuvwala manja ngapulasitiki kuti ŵanthu alekengi kuziŵa kuti ndini wakupunduka.

Zuŵa linyaki ndichilindiza thireni pakuluta ku ntchitu, munthu munyaki wanguza po ndinguja. Wangundifumba asani ndiziŵa kuti Chiuta wangaweziyapu manja ngangu. Ndinguzizwa ukongwa. Ndakhumbisisanga nadi kuja so ndi manja, kweni vo iyu wangukamba ndinguvigomeza cha kweniso ndawonanga kuti vingachitika cha. Ini ndagomezanga cha kuti Chiuta waliku. Kutuwa nyengu yeniyi, ndingwamba kumugwentha munthu mwenuyu.

Pati pajumpha nyengu, munthukazi munyaki yo ndagwiranga nayu ntchitu wangundipempha kuti ndiluti kunyumba kwaki. Tichimwa khofi, apapi ŵaki angwamba kukamba vakukwaskana ndi Yehova Chiuta. Yaka kenga kakwamba kuvwa kuti Chiuta we ndi zina. (Sumu 83:18) Kweni mumtima ndinguti: ‘Kulivi Chiuta, chinanga mungazumbuwa zina laki. Ndiŵawovyengi ŵanthu yaŵa kuziŵa kuti vo agomeza vaboza.’ Ndinguzomera kwamba kusambira nawu Bayibolu chifukwa ndapenjanga kuŵawovya kuziŵa kuti vo agomeza vaboza. Kweni ndinguzizwa kuwona kuti nditondeka kulongo ukaboni wakuti Chiuta kulivi.

Tichikambisana mauchimi nga m’Bayibolu, ndingwamba kusintha maŵanaŵanu ngangu pa nkhani yakuti Chiuta kulivi. Vinthu vinandi vo Bayibolu likukambiya limu vafiskika chinanga kuti vikulembeka vyaka vinandi kuvuli. Nyengu yinyaki tichisambira Bayibolu, tinguyeruzgiya mo vinthu viliri pacharu ndi vo vikulembeka pa Mateyu chaputala 24, Luka chaputala 21 ndi 2 Timote chaputala 3. Vinthu vakupambanapambana vo munthu wakonkhosa vitovya dokotala kuziŵa nthenda yo munthu watama. Mwakuyanana waka, kuwona vinthu vakupambanapambana vo ve mu mauchimi yanga kungundiwovya kuziŵa kuti tija nadi mu nyengu yo Bayibolu likamba kuti ndi “mazuŵa ngakumaliya.” * Ndinguzizwa ukongwa ndi vo ndingusambira. Mauchimi ngenanga ngafiskikanga ndichiwona ndi masu ngangu.

Ndingukhorwa ndi vo ndasambiranga kuti wenga uneneska. Ndingwamba kupemphera kwaku Yehova Chiuta  ndipuso ndinguleka kukweŵa foja. Ndinguchita ivi chinanga kuti ndakweŵanga ukongwa kweniso pa nyengu iyi ndipu pajumpha vyaka 10 kutuliya po ndingwambiya kukweŵa. Ndingulutiriza kusambira Bayibolu pafupifupi chaka. Ndingubatizika pa 27 April, 1986. Ndingubatizikiya mubeseni likulu mwachisisi, chifukwa pa nyengu iyi Akaboni akanizikanga ku East Germany.

Chifukwa chakuti Akaboni akanizikanga, tawungananga mu timagulu mu nyumba za abali. Mwaviyo, ndaziŵanga waka abali amanavi. Nyengu yinyaki, ndinguzomerezeka ndi boma kuluta ku West Germany. Kwenuku Akaboni akanizikanga cha. Ndingwamba kusanirika pa mawunganu ngachigaŵa ndipuso kuwonana ndi abali ndi azichi anandi. Yaka kenga kakwamba pa umoyu wangu, ndipu venga vakukondwesa ukongwa.

Mpanda wo wagaŵanga East Germany ndi West Germany wati wabwangandulika, Akaboni aku Yehova anguzomerezeka so kwamba ntchitu yawu. Sonu tingwamba kusopa Yehova Chiuta mwawanangwa. Ndakhumbanga kusazgiyaku nyengu yo ndapharazgiyanga. Kweni ndawopanga kulongoro ndi ŵanthu ambula kuŵaziŵa. Ndajivwanga kuti nde munthu wambula kukhumbika chifukwa chakuti ndengavi manja kweniso chifukwa chakukuliya kunyumba ya ŵanthu akupunduka. Kweni mu 1992, mwezi unyaki ndinguyesa kuti ndipharazgi kwa maora 60. Ndingufiska ndipu ndingukondwa ukongwa. Mwaviyo, ndinguŵanaŵana kuti ndipharazgengi kwa maora 60 mwezi wewosi. Ndinguchita venivi pafupifupi vyaka vitatu.

Ndiluwa cha vo Bayibolu likamba. Lititi: “Ndiyani yo ngwakufoka ndipu ini nde wakufoka cha?” (2 Ŵakorinte 11:29) Chinanga kuti nde wakupunduka ndiŵanaŵana umampha ndipuso ndilongoro. Mwaviyo, nditesesa kuwovya anyangu. Chifukwa chakuti ndilivi manja, nditiŵavwisa ŵanthu wo atondeka kufiska vinthu vinandi. Ndiziŵa mo viŵaŵiya kuti ukhumbisisa kuchita chinthu chinyaki, kweni utondeka. Nditesesa kuchiska ŵanthu wo atuvwa viyo. Kuwovya ŵanthu munthowa iyi kutindichitisa kuti ndikondwengi ukongwa.

Kukamba uneneska, nyengu zinyaki, ndiguŵa. Ndikhumbisiska kuja wambula kupunduka. Ndifiska kugwira ntchitu zakupambanapambana, kweni ndito nyengu yitali kuti ndimalizi. Kweniso nditenere kulimbikiya ukongwa ndi kumaliyapu nthazi zinandi kuphara po ndatingi ndichitiyengi asani ndenga ndi manja. Mazu ngo ngatindichiska zuŵa lelosi ngakuti: “Mu vinthu vosi ndisaniya nthazi kutuwa kwaku yo watindipasa nthazi.” (Ŵafilipi 4:13) Zuŵa lelosi, Yehova watindipasa nthazi zo ndikhumbikiya kuti ndifiski kuchita vinthu vosi. Ndasambira kuti Yehova waleka cha kundiwovya. Ndichu chifukwa chaki nani ndilekengi cha kumuteŵete.

Yehova wanditumbika chifukwa sonu nde ndi banja, chinthu cho ndachisoŵanga ukongwa pa umoyu wangu. Nde ndi munthukazi wamampha Elke. Iyu watindiyanja ukongwa ndipuso ngwalisungu. Kweniso, nde mu banja la pacharu chosi la Akaboni aku Yehova wo alipu mamiliyoni nganandi.

Ndipembuzgika so ndi vo Chiuta wakulayizga kuti wazamuchita mu Paradayisu. Iyu wakukamba kuti wazamuchitisa “vinthu vosi kuja vifya,” kusazgapu manja ngangu. (Chivumbuzi 21:5) Nditilivwisa umampha layizgu lenili asani ndiŵanaŵaniya vo Yesu wanguchita we pacharu chapasi. Nyengu yinyaki, Yesu wanguchizga munthu yo wenga wakufwa viŵalu. Iyu wanguweziyapu so gutu la munthu munyaki lo Petro wangucheketa. (Mateyu 12:13; Luka 22:50, 51) Vo Yehova wakulayizga kweniso vakuziziswa vo Yesu wanguchita, vitindiwovya kusimikiza kuti pambula kuswera ndazamuja so ndi manja.

Kweni chinthu chakuzirwa ukongwa pa umoyu wangu nkhuziŵa Yehova Chiuta. Iyu ndi da wangu, mubwezi wangu, wakundipembuzga kweniso nthazi yangu. Ndituvwa nge mo Fumu Davidi yavwiyanga. Iyu yinguti: “Yehova ndiyu nthazi yangu . . . Iyu wandiwovya ndipu mtima wangu ukondwa.” (Sumu 28:7) Ndikhumba cha kuwuleka uneneska. Nditiwukolesa chinanga kuti ndilivi manja.