Skip to content

Skip to table of contents

ʻI he Mate ha ʻOfaʻanga

ʻI he Mate ha ʻOfaʻanga

“Naʻá ku ongoʻi tuēnoa ʻi he mate taʻeʻamanekina hoku tuongaʻané. Hili ha ngaahi māhina mei ai naʻe fakafokifā pē ʻeku manatu ki aí peá u ongoʻi puke, ʻo hangē ia ha hele kuo hokaʻi hoku mafú. ʻI he taimi ʻe niʻihi, naʻá ku toe ʻita. Ko e hā ʻa e ʻuhinga kuo mate ai hoku tuongaʻané? Pea naʻá ku ongoʻi halaia ʻi he ʻikai ke u maʻu ha taimi ke feohi lahi ange ai mo iá.”​—Vanessa, ʻAositelēlia.

KAPAU kuo mole atu ha taha ʻi he maté ʻokú ke ʻofa ai, ʻokú ke maʻu foki mo ha ngaahi ongoʻi kehekehe, mei he mamahí ki he taʻelata mo e tuēnoa. Mahalo te ke toe ongoʻi ʻita, halaia mo manavahē. Te ke fifili pe ʻoku tuha nai ke ke kei moʻui.

Fakapapauʻi ko e mamahí ʻoku ʻikai ko ha fakaʻilonga ia ʻo e vaivai. ʻOku fakahaaʻi ai ʻa e lahi hoʻo ʻofa ki ho ʻofaʻangá. Kae kehe, ʻoku malava ke ke maʻu ha fakafiemālie ki ho mamahí?

MEʻA KUO FAI ʻE HA NIʻIHI ʻI HE TUʻUNGÁ NI

Lolotonga ʻa e hā ngali ʻikai hano ngataʻanga ʻa hoʻo mamahí, ʻe lava ke ke maʻu ha fiemālie ʻi hoʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi fokotuʻu ko ení:

TANGI ʻI HE TAIMI ʻOKÚ KE MAMAHI AÍ

ʻOku ʻikai ke tangi ʻa e tokotaha kotoa pē ʻi ha founga tatau pe ko ha vahaʻa taimi tatau. Kae kehe, ko e tangí ko ha founga ia ke tukuange atu ai ʻetau ngaahi ongoʻi lōmekiná. Ko Vanessa naʻe lave ki ai ki muʻá, ʻokú ne pehē: “Te u tangi pē; naʻá ku fiemaʻu ke tukuange atu ʻa ʻeku mamahí.” Ko Sofía, ʻa ia ko hano tokoua naʻe mate fakafokifā, ʻokú ne pehē: “Ko e fehangahangai mo ʻeku ngaahi fakakaukaú mo e ongoʻí ʻoku fakamamahi ʻaupito, ʻo hangē ia ko hano fufulu ha mataʻi lavea. ʻOku kātakiʻingataʻa ʻa e mamahí, ka ʻoku fakaʻatā ai ʻa e laveá ke moʻui.”

TALANOA FEKAUʻAKI MO HOʻO NGAAHI FAKAKAUKAÚ MO E ONGOʻÍ

ʻOku hā mahino, ʻe ʻi ai ha ngaahi taimi te ke fiemaʻu ai ke ke nofo tokotaha pē. Ka ko e mamahí ko ha kavenga mamafa ia ke ke fua tokotaha. Ko ha taʻu hongofulu mā fitu, ko Jared, ʻa ia naʻe mate ʻene tamaí, ʻokú ne manatuʻi: “Naʻá ku talanoa ki he niʻihi kehé ʻo fekauʻaki mo ʻeku ngaahi ongoʻí. Naʻá ku veiveiua pe ʻe ʻaonga eni, ka naʻá ku fiefia naʻe lava ke u talanoa ʻo fekauʻaki mo ia.” Ko Janice, naʻe lave ki ai ʻi he kamataʻanga ʻo e kupú ʻokú ne tānaki atu ha ʻaonga ʻe taha: “Ko e talanoa mo e niʻihi kehé naʻe hoko ia ʻo fakafiemālie lahi. Naʻá ku ongoʻi naʻe mahinoʻi au ʻe he niʻihi kehé, pea naʻe ʻikai te u ongoʻi tuēnoa.”

TALI ʻA E TOKONÍ

ʻOku pehē ʻe ha toketā ʻe taha: “Ko ha tokotaha ʻokú ne fakaʻatā ʻa e ngaahi kaumeʻá mo e kāingá ke tokoni kiate ia ʻi he toki mate atu ha taha ʻofeina ʻe lava ke faingofua ange ai ʻene fekuki mo ʻene mamahí ʻi he faai atu ʻa e taimí.” ʻAi ke ʻiloʻi ʻe ho ngaahi kaumeʻá ʻa e meʻa ʻe lava ke nau tokoni atu aí; te nau fie tokoni atu, ka ʻoku ʻikai te nau ʻiloʻi ʻa e founga ke fai ai iá.​—Palōveepi 17:17.

ʻUNUʻUNU OFI KI HE ʻOTUÁ

ʻOku pehē ʻe Tina: “ʻI he taimi naʻe mate fakafokifā ai hoku husepānití ʻi he kanisaá, naʻe ʻikai ke toe ʻi ai ha taha ke u vahevahe ki ai hoku ngaahi palopalemá, hohaʻá mo ʻeku ongoʻí, naʻá ku tala ʻa e meʻa kotoa pē ki he ʻOtuá! Naʻá ku faʻa kole kiate ia ʻi he kamataʻanga ʻo e ʻahó ke ne tokoniʻi au. Naʻe tokoniʻi au ʻe he ʻOtuá ʻi ha founga lahi ʻa ia ʻoku ʻikai lava ke u fakalau.” Ko Tarsha, naʻá ne taʻu 22 ʻi he taimi naʻe mate ai ʻene faʻeé, ʻokú ne pehē: “Ko e lau Tohi Tapú ʻa e matavai fakaʻaho ʻo hoku fakafiemālié. Kuó ne ʻomai ʻa e fakalototoʻa ke u fakakaukau ki ai.”

FAKAKAUKAULOTO ATU KI HE TOETUʻÚ

ʻOku hoko atu ʻa Tina: “ʻI he ʻuluaki taimí, ko e ʻamanaki ʻo e toetuʻú naʻe ʻikai ke ne fakafiemālieʻi au koeʻuhí naʻá ku fiemaʻu ʻa hoku husepānití​—pea naʻe fiemaʻu foki ʻe heʻeku fānau tangatá ʻa ʻenau tamaí. Kae kehe, hili ha taʻu ʻe fā ʻoku ou kei pīkitai ki he ʻamanakí ni. Ko ha ʻamanakiʻanga ia kiate au. ʻOku ou sioloto atu ke toe sio kiate ia, pea ʻoku ou maʻu ai ʻa e nonga mo e fiefia!”

ʻE ʻikai vave nai ʻa hoʻo hoko ʻo nonga mei hoʻo mamahí. Kae kehe, ko e hokosia ʻa Vanessa ʻoku lava ke ne fakafiemālieʻi koe. ʻOkú ne pehē, “Te ke fakakaukau heʻikai te ke lava ikuʻi ia, ka ʻe ʻi ai ha taimi ʻe lelei ange ai ʻa ho tuʻungá.”

Manatuʻi, ʻi he mole atu ʻa ho ʻofaʻangá, ʻoku kei ʻaonga pē ke ke moʻui. ʻI he tokoni anga-ʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻe lava ke ke kei fiefia ʻi hono maʻu ha ngaahi kaumeʻa lelei mo kei mahuʻinga pē ke ke moʻui. Pea ʻi he vavé ni maí ʻe fokotuʻu hake ʻe he ʻOtuá ʻa e maté. ʻOkú ne loto ke ke toe fāʻofua ki ho ʻofaʻangá. Pea ko e mamahi ʻi ho lotó ʻe toʻo ʻosi atu ia!