Skip to content

Skip to table of contents

Naʻá Ke ʻIloʻi?

Naʻá Ke ʻIloʻi?

Ko e hā ʻa e faʻahinga saliote naʻe heka ai ʻa e ʻiunoke ʻItiopeá ʻi he fakaofiofi atu ki ai ʻa Filipé?

KO E muʻaki foʻi lea naʻe liliu ko e “saliote” ʻi he Liliu Tohi Tapu Māmani Foʻoú ʻe lava ke ʻuhinga ia ki ha faʻahinga kalasi pē ʻo e salioté. (Ngā. 8:​28, 29, 38) Neongo ia, ʻoku ngalingali naʻe heka ʻa e ʻItiopeá ʻi ha saliote naʻe lahi ange ia ʻi ha saliote naʻe ngāueʻaki ʻi he taú pe ko e lová. Fakakaukau ki he ngaahi ʻuhinga ʻe niʻihi ʻo e fakamulituku ko ení.

Ko e tangata ʻItiopeá ko ha ʻōfisa māʻolunga naʻá ne fai ha fononga mamaʻo. Ko ha “tangata maʻu mafai [ia] ʻi he malumalu ʻo Kanetake, ko e kuini ʻo e kau ʻItiopeá, pea naʻá ne pule ki he koloa kotoa ʻa e kuiní.” (Ngā. 8:27) Ko ʻItiopea ʻo e kuonga muʻá naʻe kau ki ai ʻa Sutani ʻi onopōní mo e konga lahi taha ʻo e tafaʻaki fakatonga ʻo ʻIsipite ʻi onopōní. Neongo ʻoku ngalingali ko e tangatá naʻe ʻikai ke ne heka ʻi ha saliote tatau pē ʻi he kotoa ʻene fonongá, kuo pau pē naʻá ne ʻave ha kato koeʻuhí ko e fononga lōloá. Ko e ngaahi saliote ʻe niʻihi naʻe ngāueʻaki ʻi he ʻuluaki senituli T.S. ki he uta pāsesé ko e ngaahi saliote veʻe-fā. “Ko ha saliote pehē naʻe lava ke ʻave ai ʻa e kato lahi ange, fakafiemālie ʻa e fefonongaʻakí, pea ngalingali naʻe lava ke fononga ai ha taha ʻo toe lōloa ange,” ko e lau ia ʻa e tohi Acts—An Exegetical Commentary.

Ko e tangata ʻItiopeá naʻe lautohi ʻi he fakaofiofi atu ʻa Filipe kiate iá. ʻOku pehē ʻe he fakamatalá “naʻe lele atu ʻa Filipe ʻi he tafaʻakí ʻo ne fanongo [ki he ʻiunoké] ki heʻene lau leʻo-lahi ʻa e tohi ʻa ʻAisea ko e palōfitá.” (Ngā. 8:30) Ko e ngaahi saliote fefonongaʻakí naʻe ʻikai ke faʻu ia ki ha fononga vave. Ko e fononga māmālie ko ení naʻe ʻikai ngata pē ʻi hono fakaʻatā ʻa e ʻiunoké ke lautohí ka naʻe toe malava ai kia Filipe ke ne lele lalo atu ʻo maʻu ʻa e salioté.

Ko e tangata ʻItiopeá “naʻá ne kōlenga kia Filipe ke ne heka hake ʻo tangutu fakataha mo ia.” (Ngā. 8:31) ʻI ha saliote lova, ko e kau heká te nau tuʻu pē. Neongo ia, ko ha saliote fefonongaʻaki, naʻe ʻi ai ha nofoʻanga ai ki he ʻiunoké mo Filipe ke na tangutu ai.

ʻI he fehoanaki mo e lēkooti fakamānavaʻi ʻi he Ngāue vahe 8 mo e fakamoʻoni fakahisitōlia ʻoku ala maʻú, ʻoku fakahaaʻi ʻi heʻetau ʻū tohi ki muí ni maí ko e ʻiunoke ʻItiopeá naʻá ne heka ʻi ha saliote naʻe lahi ange ia ʻi ha saliote naʻe ngāueʻaki ki he taú pe ko e lová.