Skip to content

Ko e Hā ʻa e Lau ʻa e Tohi Tapú Fekauʻaki mo e Fakatōtamá?

Ko e Hā ʻa e Lau ʻa e Tohi Tapú Fekauʻaki mo e Fakatōtamá?

Tali ʻa e Tohi Tapú

 ʻOku ʻikai ke lave ʻa e Tohi Tapú ia ki ha lao pau fekauʻaki mo e fakatōtamá. Neongo ia, ʻoku ʻomai ʻi he ngaahi veesi Tohi Tapu lahi ʻa e vakai ʻa e ʻOtuá ki he moʻui ʻa e tangatá, ʻo kau ai ha kiʻi tama teʻeki fanauʻi.

 Ko e moʻuí ko ha meʻaʻofa mei he ʻOtuá. (Sēnesi 9:6; Saame 36:9) ʻOkú ne vakai ki he moʻui kotoa ʻoku mahuʻinga, kau ai ʻa e moʻui ʻa ha kiʻi tama ʻoku kei ʻi manava. Ko ia kapau ʻoku tāmateʻi ʻiloʻilo pau ʻe ha taha ha kiʻi tama teʻeki fanauʻi, ko e tāmate ia.

 Ko e Lao ʻa e ʻOtuá ki he kau ʻIsilelí naʻe pehē ai: “Kapau ʻe fuhu ha ongo tangata peá na fakalaveaʻi ha fefine feitama ʻo ne fāʻele taʻehoko ai ka ʻoku ʻikai hoko ai ha mate, kuo pau ke totongi ʻe he tokotaha fakalaveá ʻa e ngaahi maumau ʻe hilifaki kiate ia ʻe he husepāniti ʻo e fefiné; pea kuo pau ke ne totongi ia ʻo fakatatau ki he tuʻutuʻuni ʻa e kau fakamāú. Ka ʻo kapau ʻe hoko ai ha mate, kuo pau leva ke ke ʻoatu ʻa e moʻui ki he moʻui.”​—ʻEkisoto 21:22, 23. a

 Ko fē taimi ʻoku kamata ai ʻa e moʻui ʻa e tangatá?

 ʻOku vakai ʻa e ʻOtuá ko e moʻui ʻa e tangatá ʻoku kamata ʻi hono tuʻituʻiaʻi. ʻI heʻene Folofolá, ʻa e Tohi Tapú, ʻoku fakahaaʻi maʻu pē ʻe he ʻOtuá ha kiʻi tama teʻeki fanauʻi ko ha tokotaha mavahe. Fakatatau ki ha fakatātā ʻe niʻihi ʻoku fakahaaʻi ai ko e ʻOtuá ʻoku ʻikai ke ne fakafaikehekeheʻi ʻa e moʻui ʻa ha kiʻi pēpē ʻi manava pea mo ha kiʻi pēpē ʻosi fanauʻi.

  •   ʻI hono fakamānavaʻi ʻo Tuʻi Tēvitá naʻá ne pehē ki he ʻOtuá: “Naʻe aʻu ʻo vakai mai ho fofongá kiate au ʻi heʻeku kei hoko ko e konga toto pē.” (Saame 139:16) Naʻe vakai ʻa e ʻOtuá kia Tēvita ko ha tokotaha naʻa mo e ki muʻa ke fanauʻi iá.

  •   ʻIkai ko ia pē, naʻe ʻiloʻi ʻe he ʻOtuá te ne ʻoange ha ngafa makehe ki he palōfita ko Selemaiá ki muʻa ia ke fanauʻi ʻa Selemaiá. Naʻe tala ange ʻe he ʻOtuá kiate ia: “Ki muʻa ke u faʻu koe ʻi manavá naʻá ku ʻosi ʻiloʻi koe, pea ki muʻa ke fāʻeleʻi koé naʻá ku ʻosi fakamāʻoniʻoniʻi koe. Naʻá ku ʻai koe ko ha palōfita ki he ngaahi puleʻangá.”​—Selemaia 1:5.

  •   Ko e tokotaha-hiki Tohi Tapu ko Luké, ko ha toketā, naʻá ne ngāueʻaki ʻa e foʻi lea faka-Kalisi tatau ke fakamatalaʻi ʻaki ha kiʻi pēpē teʻeki fanauʻi ʻo hangē pē ko ʻene fakamatalaʻi ha kiʻi pēpē toki fanauʻi.​—Luke 1:41; 2:12, 16.

 ʻE fakamolemoleʻi ʻe he ʻOtuá ha taha naʻá ne fakatōtama?

 Ko e faʻahinga naʻa nau fakatōtamá ʻe lava ke nau maʻu ʻa e fakamolemole ʻa e ʻOtuá. Kapau ʻoku nau tali he taimí ni ʻa e vakai ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí, ʻoku ʻikai fiemaʻu ke lōmekina kinautolu ʻe he ongoʻi halaiá. “Ko Sihová ʻoku mohu meesi mo manavaʻofa . . . Hangē ko e mamaʻo ʻa e hopoʻanga laʻaá mei he tōʻanga laʻaá, ʻoku pehē ʻa e mamaʻo ʻo ʻene ʻave meiate kitautolu ʻa ʻetau laka halá.” b (Saame 103:8-12) ʻE fakamolemoleʻi ʻe Sihova ʻa e faʻahinga kotoa ʻoku nau fakatomala loto-moʻoni ʻi heʻenau ngaahi faiangahala ʻi he kuohilí, kau ai ʻa e fakatōtamá.​—Saame 86:5.

 ʻOku hala ʻa e fakatōtamá kapau ʻoku ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻa e moʻui ʻa e faʻeé pe ko e kiʻi tamá?

 ʻI he vakai ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú fekauʻaki mo e moʻui ʻa ha kiʻi tama teʻeki fanauʻi, ko ha tokotaha heʻikai fakatonuhiaʻi ʻene fakahoko ʻa e fakatōtamá koeʻuhí ko e ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki nai ʻene moʻuí pe ko e kiʻi tamá.

 Kae fēfē taimi ʻoku fanauʻi ai ha kiʻi tama pea hoko ai ha palopalema fakatuʻupakē ʻo fiemaʻu ai ke fai ʻa e fili pe ʻe fakahaofi ʻa e moʻui ʻa e faʻeé pe ko e pēpeé? ʻI ha tuʻunga pehē, ko e faʻahinga ʻoku hoko kia kinautolu ʻa e meʻá ni ʻe pau ke nau fai ha fili fakafoʻituitui pe ko e moʻui ʻa hai ʻe fakahaofí.

a Ko e ngaahi liliu ʻe niʻihi ʻoku nau ʻai ke hā ngali ko e lao ko eni ki he kau ʻIsilelí, ko e meʻa mātuʻaki mahuʻingá ʻa e meʻa naʻe hoko ki he faʻeé, kae ʻikai ki he kiʻi tama kei ʻi manavá. Kae kehe, ʻi he konga tohi faka-Hepeluú, ʻoku ʻuhinga ia ki ha fakatuʻutāmaki fakatupu mate ʻoku hoko ki he faʻeé pe ko e kiʻi tamá.

b Ko Sihova ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻoku fakahaaʻi ʻi he Tohi Tapú.​—Saame 83:18.