ANYOM a karen ken ijime kpuaa nahan, anmgbian ugen, mba yer un ér Cesar, vea kwase na Rocio, ve tema ken kpentar u California kpe ve iyol. Cesar lu eren tom u uke hanma shighe cii, vea gbaatom u wan ueekôndishen man mbaanar mbagen mba tan ahumbe a tseen man a kundun iyol, Rocio di lu eren tom hen afishi a ortwer ugen sha ashighe ashighe. Ve lu a ya ve, kpa ve mar ga. Nahan kpa, kwagh ugen er u yange gema uma ve yô. Lu nyi kwagha?

Ken uwer u Oktoba 2009 la, afishi a branci u ken tar u Amerika la nger atôônanongo a ken tar la cii washika ér mbafan tomavee ve fiir foom u za eren tom shin Betel sha anshighe kpuaa, sha er vea za na iwasen i gbanger a iyagh ki Wallkill, kpentar u New York la yô. Mba yange ve hemba anyom a zan Betel la je kpa, i kaa ér ve fiir foom. Cesar vea Rocio kaa ér: “Er se ze gighir yô, se fa ser kwagh ne lu ian i se lu a mi i eren tom shin Betel cii je la. Yange se ver ishima ser ian ne i kar se ga!” Anmgbian ne vea kwase na maa ve tindi a ufoom vev.

Inyom kar hemba i môm kpa i lu a yila Cesar vea Rocio shin Betel ga. Nahan kpa, ve seer panden akaa ken uma ve sha er vea er kwagh u ve wa ishima u eren la yô. Cesar kaa ér: “Se gema ijiir i se veren mato la hingir ruumyou sha er se na ya wase la haya yô. Maa se due zegeya wase, u lun a aruum 7, u se maa anyom kpuaa tseegh ken ijime la, se za nyôr anruum iyou môm ne. Er se gema akaa ken uma wase yô, se hemba lun sha ian i iyange igen a yila se shin Betel kpa, se kar a kar yô.” Maa nyi i ere? Rocio kaa ér: “Yange se mba nyer anruum iyou wase ne, uwer ngu kar môm yô, i yila se ér se za er tom hen Wallkill sha anshighe kpuaa. Yange se kav wang ser, er se pande akaa ken uma wase yô, se na Yehova kwagh u una har iveren sha mi yô.”

Anmgbianev mba nomso man mba kasev mbagenev kpishi kpa na ayol a ve sha u vea za wase u eren tom u maan kwagh u i lu eren zan a mi ave ken kpentar u New York la, vough er Cesar vea Rocio nahan. Anmgbianev mban mbagenev mba wasen tom u gbanger a iyagh ki hen Wallkill la. Mbagenev kpishi di i na ve ian i civirigh i wasen u maan afishi a shin itine  a hen Warwick la. * Noov man kasev kpishi tee uya vev shi ve de ityom ve, shi ve tee uzendenya vev sha er vea za seer eren Yehova tom yô. Yehova ver ve sha ieren ve i tangen iyol ga ne kpa? Yange ver ve yum!

U tesen ikyav yô, anmgbian ugen u a eren tom u usu yô, mba yer un ér Way, un vea kwase na Debra, ve cii ve hemba anyom 50. Yange ve tee ya ve u ken kpentar u Kansas la, kua akaa ve agen kpishi ve mough ve yem hen gar u Wallkill ve za kôr haya hen ya ugen, ve lu tsan her duen yaren tom shin Betel. * Shin er gba u vea pande akaa ken uma ve ve vea fatyô u eren kwagh ne nahan kpa, ve nenge ér kwagh u ve er la lu u vough. Debra di ôr kwagh u tom u i na un shin Betel la ér: “Ashighe agen ka i lum er m nyôr ken Paradiso, m ngu maan kwagh er ka i tese ken ityakerada yase la nahan!”

Anmgbian ugen, u i yer un ér Melvin yô, vea kwase na Sharon, yange ve tee ya ve man akaa agen a ve lu a mi ken kpentar u South Carolina la, sha er vea fatyô u za wasen tom hen gar u Warwick la yô. Shin er taver anmgbian ne vea kwase na kpishi u eren nahan kpa, ve nenge ér ka ian i civirigh ve zough a mi u eren imba zegetom u a hungur a mi ga ne ye. Ve kaa ér: “Ka wea fa wer u ngu eren kwagh u anmgbianev asev sha tar cii vea zua a iwasen sha mi nahan, i saan we iyol kpen kpen.”

Anmgbian ugen, u yange maan kwagh, kpa a de hegen yô, mba yer un ér Kenneth, vea kwase na Maureen, ve hemba anyom 50. Ve kpa yange ve mough ken kpentar u California la ve yem ken kpentar u New York sha u za wasen tom u i lu eren hen Warwick la. Cii man ve mough yô, ve kaa a anmgbian u kwase ugen ken tiônnongo ve ér a nengen ve sha ya, shi ve kaa a mba hen tsombor ve ér ve nengen sha ter u Kenneth u bee iyol la. Ve vaa afanyô sha u undun hanma kwagh, yemen za eren tom shin Betele? Ei! Kenneth kaa ér: “Se mba zuan a mtsera je gandeôron. Mbamtaver mba ker gaa? Mayange ga cii, kpa uma wase doo kpen kpen, nahan se mba kaan a mbagenev a ishima yase i môm ser ve kpa ve za er tom ne.”

Yange gba u mba ve ne ayol a ve u za eren tom la kpishi vea hemba mbamtaver mbagenev. Ikyav i tesen yô, anmgbian William vea kwase na Sandra, ve poso anyom 60 kpuaa. Yange ve tema kpe ve iyol, ve lu ember uma ken kpentar u Pennsylvania la. Ve lu a kômpeni u varen ikyav mbi matoo, ve tôô iorov 17 tom her, shi kômpeni ne lu nan ve inyaregh kpaa. Ve lu ken tiônnongo u hii iyev je ve zaan mbamkombo her yô, shi anngôôv vev kpishi lu hen ningir ne. Tsô ka va gbe u vea za tsaan ijiir igen vea duen a yaren tom hen Wallkill yô, ve fa je ér gba u vea undu ior vev man  hanma kwagh u ve hoghol a mi la cii. William kaa ér: “Kwagh u vesen u yange taver se tsung u eren yô, lu u moughon undun ape se tema kpe se iyol la.” Nahan kpa, anmgbian ne vea kwase na mba eren msen kera yô, ve tsua u moughon yemen, shi mba a afanyô a vaan sha kwagh ne kpaa ga. William kaa ér: “Msaanyol u se zough a mi sha u eren tom vea tsombor u Betel kôôsôô la hemba se hanma kwagh ugen cii. I gbe je ka a saan Sandra man mo iyol, er i saan se iyol hegen ne ga!”

Shi yange i lôhô anmgbian Ricky, u lu manija u kômpeni ugen u maan kwagh ken kpentar u Hawaii la ér a za er tom shin Betel, kpa a kôr haya a tsaan her a duen a yaren, sha u wasen tom u i lu eren hen gar u Warwick la. Kwase na Kendra soo ér a vengese. Nahan kpa, ve gema ve lu a zayol u vesen ugen. Zayol shon yô, lu gbenda u vea nenge sha wan ve u lun anyom 11, u i yer un ér Jacob la. Ve hen ér aluer tsombor ve mough yem ken kpentar u New York yô, vea lu eren kwagh sha kwaghfan ga, shi a taver wan ve u hoghol a ijiir i a vande fan i ga la.

Ricky kaa ér: “Kwagh u vesen u se er yô, se ker tiônnongo u lu a agumaior a kwagh u ken jijingi gba a ishima tsung yô. Yange se soo ser Jacob a lu a azende a dedoo kpishi.” Kwagh er doo yô, tiônnongo u ve yem her la lu a mbayev kpishi ga, kpa mba shin Betel kpishi gema lu her. Ricky kaa ér: “Yange se mba ze mkombo u hiihii se mba dugh yô, m pine Jacob mer a pasem er a nenge tiônnongo wase u he ne yô, hemban je yô, er lu a mbakov na kpishi ga yô. Kpa Jacob kaa a mo ér, ‘De we ikyo ga Baba. Me kôr ijende vea mba shin Betel mba ve lu agumaior la.’”

Er Jacob ôr nahan, mba shin Betel kôr ijende a na. Lu nyi i due ken kwagh nee? Ricky kaa ér: “Tugh mbu gen m lu karen ikyua a ruum u wan wam, nahan m nenge tsar usu. M lu henen mer me kohol un una lu eren anumbe a sha kômputa, kpa lu Bibilo gema lu ôron ye! M pin Jacob kwagh u lu eren yô, a kaa ér, ‘M ngu hingir gumor u shin Betel, nahan gba u me ôr Bibilo cii me bee ken atô u inyom i môm.’” Kwagh ne doo Ricky man Kendra je ka ashe tugh ga. Doo ve sha ci u Ricky ngu wasen tom hen Warwick tseegh ga, kpa shi doo ve sha ci u ve va yô, kwagh ne ngu wasen wan ve u vesen ken jijingi.—Anz. 22:6.

Mba i yer ve shin Betel, ve lu za wasen tom hen Wallkill man Warwick la fa ér iyange igen tom la ua bee, nahan a gba u vea hide a yem sha ajiir a ve. Ishima ka i nyian anmgbianev mba nomso man mba kasev mban sha kwagh u ijiir i tom a bee ve vea za lu shin kwagh u vea lu eren laa? Mayange ga cii! Ior kpishi mba a mnenge u noov uhar a kasev vev ken kpentar u Florida, mba ve cii ve kav ishigh la ve lu a mi la. Anmgbian u a lu manija u kômpeni u maan kwagh ugen, i yer un ér John yô, vea kwase na Carmen, mba  ve lu za eren tom shin Betel sha anshighe kpuaa hen Warwick la kaa ér: “Se nenge er Yehova a kur ugbayol asev zan zan hegen yô. Se hen ser Yehova va a vese heen hegen ér, ken masejime una kende se ga.” (Ps. 119:116) Anmgbian ugen u a varen akaa a pirin usu a mi, u i yer un ér Luis yô, vea kwase na Quenia, mba eren tom hen Wallkill. Ve kaa ér: “Se nenge er Yehova a ne se akaa a iyolough a kwagh a gbe se a mi la mgbeghaa yô. Se fa er una za hemen u nengen sha a vese yô, shin er se fe gbenda shin shighe gayô ijiir i una nenge sha a vese ga nahan kpaa.”—Ps. 34:10; 37:25.

Ior kpishi mba ve wase u maan kwagh ken kpentar u New York la yange ma ve na atôakyaa a ma yange ve u eren tom ne yô. Nahan kpa, ve kar Yehova ve nenge, vough er a kaa a vese ér se er nahan, ér: “Karem nen ase . . . tsô Mea bugh ne aan a Sha, Mea haa ne iveren, je ia neer á haa inya.”—Mal. 3:10.

We kpa u kar Yehova u nenge, nahan u zua a averen kpishi kpa? Er msen sha kwagh ne, nahan gbidye kwar nenge kwagh u u fatyô u eren ken tom u i lu eren zan a mi ave ne, a lu ken kpentar u New York shin ma tom u maan ajiir a civir Aôndo her agen kpaa; nahan we kpa nenge er Yehova una ver u yô.—Mar. 10:29, 30.

Anmgbian ugen u a lu injinia u maan kwagh, i yer un ér Dale yô, vea kwase na Cathy, ve mough ken kpentar u Alabama. Ve kaa ér doo u hanma or ma nan za er tom ne. Ve ôr kwagh u or nan iyol i nan u za eren tom hen Wallkill la ér: “Aluer u ngu a ishima i undun ape u tem i kpe u iyol la yô, u zua a ian i nengen er jijingi u Yehova a lu eren tom yô.” Ka nyi i gbe u u er ve u fatyô u nan iyol youwe? Dale kaa ér: “Pande akaa ken uma wou, shi seer eren nahan kpaa. U er nahan kpa mayange u vaa afanyô ga!” Anmgbian ugen u a dugh ken kpentar u North Carolina, i yer un ér Gary yô, a er tom u hemen kwaghmaan kuma anyom 30 hegen. Un vea kwase na, Maureen, ve kaa ér iveren igen i ve lu zuan a mi hen Warwick yô, ka “u lun imôngo shi eren tom vea anmgbianev mba nomso man mba kasev kpishi, mba doon inja tsung, mba ve lu shin Betel ica i gbe, ve lu eren Yehova tom la.” Gary kaa ér: “Cii man or a er tom shin Betel yô, gba u nana pande akaa ken uma u nan, man ka gbenda u hemban doon cii u eren uma ken tar ne je la.” Anmgbian ugen u lu eren tom vea kômpeni u usu ugen, i yer un ér Jason yô, vea kwase na Jennifer, ve due ken kpentar u Illinois. Ve kaa ér u za eren tom shin Betel, hen Wallkill la ka “kwaghmôm u a ze ikyua a kwagh u or a va fatyô u eren shighe u nana lu uma ken tar u he la yô.” Jennifer shi kaa ér: “Ka wea nenge er Yehova a wuese hanma kwagh u u eren cii nahan, i doo u je i gande, shi Yehova nenge kwagh u se eren ne ér ka kwagh u injaa gbem sha won. Yehova ka a nenge ér un haa u iveren na je neer haa inya.”