Ngôm yange marem ken inyom i 1960 shighe u lu anyom 17 la. Terem yange undu ngôm cii man i maren ye. Mo man ngôm cii se za lu vea mbamaren mba ngôm hen angeri u i yer ér Burg la. Angeri ne ngu sha ityoughkitaregh ki tar u Jamani, ape ngise i yilan ér German Democratic Republic la. Ior kpishi hen ijiir ne lu mba nyiman Aôndo, shi tsombor wam kpa lu a mnenge la. Yange kwagh gba se sha kwagh u Aôndo cuku tsô kpaa ga.

Shighe u m lu vesen la, terem u tamen lu wan mo ikyo. Yange a eren anumbe vea mo a nan mo msaanyol kpishi, er u unden kon yemen sha azenger nahan. Er m lu wanye yô, ambaakaa ne a doom je i zua ga. M lu a kwagh u zan mo iyol ga.

Shighe u m lu anyom ataankarahar la, kwagh u vihin tsung erem sha iyange igen. Shighe ne m yem nongo uhar ken makeranta ica lu a gba ga. Yange m due makeranta m lu hiden ken ya, maa m va unde ityôugh ki usu u latriki. M yemen sha atô ka kom angahar 25 yô, usu u latriki shôkum sha agee, maa m osough m va ta shin inya. M va nderen yô, m mase kaven mer m ngu ken iyouci, shi ave am cii kpe. Yange ave am saa ashe je yô, lu u saa a gber a cii kera sha er kwagh la una vihim awambe ken iyol ga yô. Kwagh ne yange kunda ngôm man mbamaren av mba vesen iyol je gande. Kpa er m lu wanye yô, m fatyô u kaven er me lu a ave shio ve uma una lum la ga.

Mba hungwan mo gambe yô, m hide m yem ken makeranta. Mbayev mba ken makeranta wam ve hiin mo, ve daan mo, shi ve taan mo awen, sha ci u ve nenge ér m ngu a kwagh u eren ve ga. Yange vea bulan mo shi vea tuhwan mo vea ningir nahan ishima i vihim ker tsung. Nahan i va dughum i za wam ken makeranta u mbaawanev hen geri u Birkenwerder; ú lu er ka makeranta u mbayev mba gban awan tsaan her nahan. Er makeranta ne gba ica a ya wase yô, ngôm man mbamaren av mba vesen faantyô u za nengen a mo ga. M nengen a ve shighe u m ve memyol tseegh. Hii shighe la je, m kera lu sha ikyev i ngôm man mbamaren av mba vesen ga kuma anyom pue.

Yange m hide m hen u eren akaa agen sha angahar. Nenge er aluer gba u u kôr cokeli shin nguhar u ya kwagh ve a lu u la! Kpa m nôngo m hen u eren akaa ne. Shi m hen u kiren zwa shi dughun ityough sha  angahar. Shi m hii u lamen a ior tesen akav sha angahar je kpaa. Sha kpôô yô, angahar am hingir mo ave.

Shighe u m lu hian or la, i doom u ôron ityakerada i kwaghhir u mbasainsi. Ashighe agen i lum ken ishima er m ngu a ave a kômputa a me fatyô u eren hanma kwagh a mi nahan. M nyer anyom 14 yô, m hii u man taav. Yange mea ma taav yô, m nenge mer m gba kwagh shi kwagh u ior ve eren la mo kpa me fatyô u eren un. Lu inja er m ngu kaan a iyol yam mer: ‘Mo kpa me fatyô u man taav. Mbamantaav ka mbayev ga; vea lu a ave shin vea lu a ave ga kpaa’ nahan.

Yange m tema a tema ga, m gema eren akaa vea mbagenev imôngo. M nyôr mzough u agumaior a ken Jamani u i yilan ér Free German Youth la. Lu gomoti u tar u Jamani la suen mzough u igyumior ne ye. Yange m lu akawe, man iantom ne lu i vesen ken mzough ne. Heela tseegh ga, shi m lu ken nongo u mbawan amo, shi m dughun amo shi m eren anumbe a mbaawanev kpaa. Shi yange m za hen tom ugen, m been yô, m hii u eren tom hen kômpeni ugen hen geri wase la. Er m lu vesen la, i erem ave, nahan m waan a hanma shighe cii, sha ci u yange m soo mer i nenge ér m gba iwan ga.

Iyange igen la m due u yaren tom, nahan m lu keghen igirgirdogo, maa orgen za va va pinem aluer mea nenge mer Aôndo una fatyô u hiden mo a ave am her yô. Kwagh ne taver mo kpishi. Ka mimi, yange sarem u ave am ma a hide her, kpa m nenge yô, taver u kwagh a er nahan, shi m nenge mer a tsa kpa imbakwagh ne ia er ga! Er m lu or u nyiman Aôndo yô, m na jighjigh mer Aôndo ngu ga. Hii shighe la je, m gema palegh or la.

Shighe kar yô, sha iyange igen la kwase ugen u se eren tom ijiir i môm yô, lôhôm imôngo hen ya na. Er m za tema vea tsombor na se lu man kofi yô, mbamaren nav hii u ôron kwagh u Aôndo—Yehova Aôndo. Lu hiin yam u ungwan mer Aôndo ngu a iti je la. (Pasalmi 83:18, NW) Kpa m kaa ken ishima yam mer: ‘Aôndo ngu ga, a̱ lu nyi je i kaa ér ka iti na kpaa. De m tese ior mban er ve fe kwagh u ve lu ôron ne ga yô.’ Er m lu a vangertiôr ken mbamnenge av yô, m lumun u timen ken Bibilo vea ve. Nahan kpa, kwagh gema er u kpiligh mo iyol yô, m fatyô u pasen ve mer Aôndo ngu ga ze.

Er se lu timen ken akaaôron a profeti la, m hii u nengen mer Aôndo ngu. Akaa a Aôndo yange tsengaôron la kpishi kure sha mi, shin er i nger a anyom a kar uderi shin udubu imôngo nahan kpaa. Kwagen la se mba ngur timen ken Bibilo yô, se tôô mlu u tar u hegen ne se kar sha akaaôron a profeti a i nger ken Mateu ityough 24 man Luka ityough 21, kua 2 Timoteu ityough 3 la. Er mbatwerev ka ve nenge akav a a lu tesen sha iyol i oruange la cii ve ve fa angev mbu nan jighilii nahan, kape akaa kposo kposo a i ter ken akaaôron a profeti la cii yange wasem u fan mer se mba ken shighe u Bibilo i yer ér “ayange a masejime” la je la. * Kwagh ne yange kpiligh mo iyol. Akaaôron a profeti la lu kuren sha ashe am.

Yange m mase kaven mer kwagh u m lu henen la lu mimi. Maa m hii u eren msen hen Yehova Aôndo, shi m de u man taav, shin er yange m ma taav kpoghuloo hemba anyom pue nahan kpaa. M za hemen u henen Bibilo zan zan nôngo u kuman inyom i môm. Sha iyange  i Aipor 27, inyom i 1986 la, i erem batisema ken myer ken kwa u ôôn iyol, sha ci u shighe ne i cir tom u Mbashiada mba Yehova ken East Germany.

Er i cir tom wase yô, se lu kohol kpuaa kpuaa sha uya mba iorov eren mbamkombo, nahan m fa mbacivir Yehova mbagenev kpuaa tseegh. Kwagh va erem u kpiligh mo iyol yô, gomoti nam ian i yemen ken West Germany, ape i cir tom u Mbashiada ga la. Er m za lu ker la, m zua a ian i zan mkohol u vesen shi zuan ishigh a anmgbianev udubu imôngo, man lu hiin yam je la. M lu a vande nengen a imbakwagh ne ga.

Yange mba yôhôr girgar u Berlin la yô, i hide i na Mbashiada mba Yehova ian i eren tom ve. Ken masejime yô, se zua a ian gbanger gbanger i civir Yehova Aôndo wase. Yange m soo u seer shighe wam u eren tom u pasen kwagh la. Nahan kpa, lu cier mo iyol u pasen ior mba m lu a vande fan ve ga la kwagh. Yange m nenge mer m kuma u lamen a ve ga sha ci u m gba iwan, shi shighe u m lu iyev la, m hemban lun hen ya u i veren mbaawanev her yô. Kpa ken inyom i 1992 la, m kar u pasen kwagh nan ahwa kuman 60 ken uwer. Yange m hiin u pasen kwagh yô, kera taver mo ga, shi saan mo iyol kpishi. Maa m gema eren nahan hanma uwer, zan zan kuma er anyom atar nahan.

Ka m umbur kwagh u i nger ken Bibilo ne, ér: “Ka an nan lu isheer man mo m lu isheer ga?” (2 Mbakorinte 11:29) Shin er m fetyô u eren akaa agen ga nahan kpa, m henen kwagh shi m lamen her doo doo. Nahan ka m nôngo sha afatyô wam cii mer me wase mbagenev. Er m lu a ave ga yô, ka m zungwe a mbagenev mba ve kpa ve fetyô u eren akaa agen ga la. M fa er ka wea soo u eren ma kwagh man wea kanshio ve i lu u ken ishima yô. Nahan ka m nôngo mer me taver mba i lu ve ken ishima nahan la cii asema. Er m lu nan ior kwagh sha imba gbenda ne yô, saan mo iyol tsung.

Er i saan mo iyol nahan kpa, ashighe agen ishima ka i vihim. M soo u lun or-iwan ga. Ka m er akaa kpishi a i eren ayange ayange la iyol yam, kpa ka i tôôm shighe shi m er a sha ican kpishi, i hemba er mea gbe iwan ga ve ma i lu la. Hanma iyange ka m ta cia mer: ‘M ngu a agee a eren akaa cii je ken Un u A taver mo ne.’ (Mbafilipi 4:13) Shi hanma iyange Yehova ngu a nam agee a eren akaa. M nenge mer Yehova ngu wan mo ikyo her zan zan nyian. Nahan m soo mer mayange me de u civir un ga.

Shighe m lu iyev la m lu vea tsombor wam ga, kpa hegen ne Yehova nam tsombor. Kwase wam Elke fa kwagh kpishi, m doo un ishima shi mhôônom ma ker un a mo kpaa. Heela tseegh ga, Mbashiada mba Yehova mba ve lu umiliôn imôngo tar sha won cii la hingir anmgbianev av mba ken jijingi.

Shi ka m zua a ishimasurun sha ityendezwa i Aôndo a er ér una va a Paradiso, shi una gema ‘akaa akaa cii aa hingir a he,’ shi mo kpa me hingir u lun ave la. (Mpase 21:5) Ka mea hen sha kwagh u Yesu yange er shighe u lu shin tar la nahan, m hemba kaven kwagh u ityendezwa ne wang. Yange or a uma uwegh kpa, a bee nan ku her ave ave, shi zum u i bugh orgen tough kpa, a hide a ku a var her ave ave. (Mateu 12:13; Luka 22:50, 51) Uityendezwa mba Yehova man uivande mba Yesu mbara nam vangertiôr ér ica a gba ga tsô me kera lu or-iwan ga.

Nahan kpa, iveren i hemban cii i m zough a mi yô, ka mfe u m fe Yehova Aôndo la. A hingir terem man ijende yam, man orsurun mo ishima kua agee am kpaa. Kam vough er Tor Davidi kpa yange lu un nahan. Yange nger ér: “TER ka agee am je, . . . m zough a iwasen [her a na], nahan yô, ishima yam ngi ember tsung.” (Pasalmi 28:7) Mayange me undu mimi u doon tsung ne ga. M ngohol un ave ahar, shin er m lu a ave ga nahan kpaa.