Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Gar u Nineve lu a uzegembaayoughov shi i maa uzegembaakaav ker mba umbur ior shin akaa a tse

U Fa Kpa?

U Fa Kpa?

Ka nyi yange i er gar u Nineve shighe u Yona kpe kera laa?

SHIGHE u shi anyom 670 u a mar Yesu la, Ashiria hingir tartor u hemban kehen sha tar cii. Ijiir i sha Intanet igen (The British Museum Blog) kaa ér, yange tartor la “hii hen icile i Shiperu, vegher u shin ityôtar za kighir hen tar u Iran, vegher u sha ityoughkitaregh. Shi sha shighe ugen la, tartor la gbanger je wa tar u Igipiti kpa atô anyom imôngo. Nineve, gartamen u tartor shon la lu gar u hemban kehen sha tar cii. Yange i maa uzegembaakaav mba umbur ior shin akaa a tse ken gar shon. Shi uzegembaayoughov mba koson ityakeda man uzegembayaav mba utor kua ajiir a memen a doonashe lu ker. Akaa a yange i nger sha kpekpe u girgar u Nineve sha ayange a tsuaa la tese ér, Tor Ashurbanipal yange nengen ér un ngu “tor u tar cii,” er utor mba Ashiria mbagenev kpa nengen iyol ve nahan. Sha shighe na la, lu inja er tar môm u hemban Ashiria kua Nineve ityav lu ga nahan.

Tartor u Ashiria u yange u hemba tahav sha tar cii la lu tartor u hemban kehen sha tar cii sha shighe la

Nahan kpa, profeti Sefania tsenga ôron ér: “[Yehova] Una tim Ashiria, Una gema Nineve á hingir ice man iomborinya er deserti nahan.” Shi profeti Nahum kpa tsenga ôron ér: “Kura nen ishar i azurfa, kura ishar i zenaria . . . Ngu a kwagh ga, ngu gbilin, hingir ice . . . mba ve kenger we cii, vea yevese we, vea kaa er: Nineve hingir ice.” (Sef. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Alaghga yange ior vea ungwa akaaôron a profeti ne yô, vea pine ér: ‘Kwagh a fatyô u eren nahan sha won je kpa? Ashiria u a lu a tahav kpishi la nahan, a hemba un ityav sha won je kpa?’ Ka keng yange ior vea hen ér kwagh la una fatyô u eren ga.

Nineve hingir ice shi ijiir na saa ishe!

Nahan kpa, shighe u shi anyom er 600 nahan a mar Yesu la, Mbababilon kua mba Mbamede hemba Ashiria ityav. Ken masejime yô, ior undu Nineve hingir ice, shi kwagh u gar shon hungur ior! Takeda ugen (u The Metropolitan Museum of Art in New York ve gber yô) kaa ér, “Yange i undu gar u Nineve hingir ice. Ka tse anyom kpishi yô, ayou a ken gar shon gba hingir alôgh. Nahan lu ken Bibilo tseegh ior lu masen ungwan kwagh u Nineve ye.” Ijiir i sha Intanet igen (Biblical Archaeology Society Online Archive) kaa ér, ken mhii u inyom i 1800 la, “Or môm kera fa ér zege gartamen u Ashiria la yange lu kpôô kpôô ga.” Kpa ken inyom i 1845 la, orgen u dughun akaa a tse shin inya, iti na ér Austen Henry Layard, za hii u timen ijiir i gar u Nineve lu la, dughun alôgh. Alôgh a yange zua a mi la tese ér Nineve lu gar u engem kpishi sha ayange a tsuaa la.

Er akaaôron a profeti a sha kwagh u Nineve yange kure sha mi vough yô, kwagh la wase se u seer nan jighjigh ser akaaôron a profeti a Bibilo i ôr sha kwagh u mkur u ugomoti mba tar ne la kpa, aa va kure sha mi vough.—Dan. 2:44; Mpa. 19:15, 19-21.