ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

มี​ผู้​ออก​แบบ​ไหม?

อวัยวะรับความรู้สึกของแมลงทับ

อวัยวะรับความรู้สึกของแมลงทับ

ไฟ​ป่า​ได้​ขับ​ไล่​สัตว์​ส่วน​ใหญ่​ออก​ไป​จาก​ผืน​ป่า แต่​ได้​ดึงดูด​แมลง​ทับ​ชนิด​หนึ่ง (black fire beetle, ชื่อ​ทาง​วิทยาศาสตร์ Melanophila acuminata) เข้า​มา. เพราะ​เหตุ​ใด? เนื่อง​จาก​ซาก​ต้น​ไม้​ที่​เพิ่ง​ถูก​ไฟ​ไหม้​เป็น​แหล่ง​วาง​ไข่​ที่​ดี​ที่​สุด​สำหรับ​แมลง​ทับ​ชนิด​นี้. นอก​จาก​นั้น ไฟ​ป่า​ได้​ขับ​ไล่​สัตว์​นัก​ล่า​ซึ่ง​ทำ​ให้​แมลง​ทับ​สามารถ​หา​กิน ผสม​พันธุ์ และ​วาง​ไข่​ได้​อย่าง​ปลอด​ภัย. แต่​แมลง​ทับ​ชนิด​นี้​รู้​ได้​อย่าง​ไร​ว่า​เกิด​ไฟ​ป่า​ขึ้น​ที่​ไหน?

ขอ​พิจารณา: บริเวณ​หลัง​ขา​คู่​กลาง​ของ​มัน​มี​อวัยวะ​รับ​ความ​รู้สึก​ซึ่ง​ก็​คือ​อวัยวะ​ที่​เป็น​ร่อง​เล็ก ๆ ซึ่ง​สามารถ​ตรวจ​จับ​รังสี​อินฟราเรด​ที่​ออก​มา​จาก​ไฟ​ป่า​ได้. เมื่อ​มัน​ได้​รับ​รังสี​อินฟราเรด​อวัยวะ​นี้​จะ​ร้อน​ขึ้น ด้วย​เหตุ​นี้​แมลง​ทับ​จึง​รู้​ว่า​จะ​บิน​ไป​หา​เปลว​ไฟ​บริเวณ​ไหน.

แต่​แมลง​ทับ​เหล่า​นี้​มี​อวัยวะ​อย่าง​อื่น​ที่​ใช้​ใน​การ​ตรวจ​จับ​ความ​ร้อน​ด้วย. เมื่อ​ต้น​ไม้​ชนิด​ที่​แมลง​ทับ​ชอบ​วาง​ไข่​ถูก​ไฟ​ไหม้ หนวด​ของ​แมลง​ทับ​จะ​ตรวจ​จับ​สาร​ที่​เกิด​จาก​การ​เผา​ไหม้​ของ​ต้น​ไม้​นั้น​ได้ แม้​มี​ปริมาณ​เพียง​เล็ก​น้อย​ใน​อากาศ. ดัง​ที่​นัก​วิจัย​บาง​คน​กล่าว​ไว้ แมลง​ทับ​สามารถ​ใช้​หนวด​ของ​มัน​เป็น “เครื่อง​ตรวจ​จับ​ควัน” ของ​ต้น​ไม้​ที่​มัน​ชอบ แม้​ว่า​ต้น​ไม้​นั้น​จะ​อยู่​ห่าง​ออก​ไป​กว่า 800 เมตร. ด้วย​ความ​สามารถ​ใน​การ​ตรวจ​จับ​เช่น​นี้ ดู​เหมือน​ว่า​แมลง​เหล่า​นี้​จะ​รู้​และ​พบ​บริเวณ​ที่​เกิด​ไฟ​ป่า​ได้​แม้​จะ​อยู่​ไกล​กว่า 48 กิโลเมตร!

นัก​วิจัย​กำลัง​ศึกษา​อวัยวะ​ที่​เป็น​ร่อง​เล็ก ๆ และ​หนวด​ของ​แมลง​ทับ​ชนิด​นี้​เพื่อ​จะ​พัฒนา​อุปกรณ์​ใน​การ​ตรวจ​จับ​รังสี​อินฟราเรด​และ​การ​เกิด​ไฟ​ไหม้. เครื่อง​ตรวจ​จับ​อินฟราเรด​ที่​มี​ประสิทธิภาพ​สูง​โดย​ปกติ​แล้ว​จะ​ต้อง​เก็บ​ไว้​ใน​ที่​เย็น การ​ศึกษา​แมลง​ทับ​อาจ​จะ​ช่วย​ให้​นัก​วิทยาศาสตร์​สามารถ​พัฒนา​เครื่อง​ตรวจ​จับ​ที่​ทำ​งาน​ได้​แม้​อยู่​ใน​อุณหภูมิ​ห้อง. หนวด​ของ​แมลง​ทับ​สร้าง​แรง​บันดาล​ใจ​ให้​บรรดา​วิศวกร​อยาก​จะ​พัฒนา​ระบบ​ตรวจ​จับ​ไฟ​ไหม้​ที่​ตรวจ​จับ​ได้​ไว​ขึ้น​และ​สามารถ​แยกแยะ​ความ​แตกต่าง​ระหว่าง​สาร​ที่​เกิด​จาก​ไฟ​ป่า​และ​สาร​เคมี​อื่น ๆ.

นัก​วิจัย​รู้สึก​ประหลาด​ใจ​กับ​วิธี​หา​ที่​วาง​ไข่​ของ​แมลง​ทับ​ชนิด​นี้​ซึ่ง​พิเศษ​ไม่​เหมือน​ใคร. อี. ริชาร์ด โฮเบเค ผู้​เชี่ยวชาญ​ด้าน​แมลง​ปีก​แข็ง​แห่ง​มหาวิทยาลัย​คอร์เนลล์ ใน​สหรัฐ​ถาม​ว่า “แมลง​ทับ​เหล่า​นี้​รู้​วิธี​หา​ที่​วาง​ไข่​เช่น​นี้​ได้​อย่าง​ไร? ลอง​คิด​ดู​ว่า​เรา​รู้​เรื่อง​แมลง​ที่​มี​อวัยวะ​ตรวจ​จับ​ที่​น่า​ทึ่ง​และ​สลับ​ซับซ้อน​เหล่า​นี้​น้อย​มาก.”

คุณ​คิด​อย่าง​ไร? ความ​สามารถ​ใน​การ​ตรวจ​จับ​ไฟ​ป่า​ของ​แมลง​ทับ​เกิด​ขึ้น​โดย​วิวัฒนาการ​หรือ​มี​ผู้​ออก​แบบ?