Go na content

Go na table of contents

ONDROFENITORI

Mi teki a bosroiti fu tron wan srudati fu Krestes

Mi teki a bosroiti fu tron wan srudati fu Krestes

Di kugru ben e frei pasa mi ede, mi opo mi anu safrisafri fu wai wan weti saka-anyisa. Den srudati di ben e sutu na mi tapu bari kari taki mi ben musu sori misrefi. Mi ben e frede, ma mi waka go na den aladi mi no ben sabi efu den ben o sutu mi kiri. Fa a du kon taki mi ben de na ini a muilek situwâsi disi?

MI GEBORE na ini 1926. Mi papa nanga mama di ben e wroko tranga ben abi aiti pikin, èn mi ben de a di fu seibi pikin. Wi ben e libi na ini Karítsa, wan pikin dorpu na ini Grikikondre.

Na ini 1925, mi papa ben miti John Papparizos, wan fayafaya Bijbel Ondrosukuman, soleki fa sma ben e kari Yehovah Kotoigi na a ten dati. A brada disi ben lobi gi tori. Fu di den ben lobi fa John ben e fruklari sani nanga yepi fu Bijbel, meki den bigin go na den konmakandra fu den Bijbel Ondrosukuman na ini a dorpu fu wi. Mi mama ben abi wan tranga bribi na ini Yehovah Gado, èn aladi a no ben man leisi noso skrifi, a ben gebroiki ibri okasi fu fruteri sma san a ben kon sabi. A sari fu taki dati mi papa ben e luku den fowtu fu trawan èn te fu kaba a no ben go moro na den konmakandra.

Mi nanga den brada nanga sisa fu mi ben abi lespeki gi Bijbel ma fu di wi ben e poti tumusi furu prakseri na prisiri, meki na anbegi no ben prenspari so gi wi. Na ini 1939, di a Di Fu Tu Grontapufeti bigin na ini Europa, wan sani pasa na ini a dorpu fu wi. Nicolas Psarras, di ben de wi birman nanga wi neef, ben tron wan Kotoigi wan syatu pisi ten na fesi. A ben kisi wan kari fu go na ini a legre fu Grikikondre. Nicolas di ben abi 20 yari, taigi den srudati sondro frede: „Mi no man feti, fu di mi na wan srudati fu Krestes.” A ben musu go na fesi a krutubangi fu den srudati èn a kisi tin yari strafu. Wi no ben man bribi!

Koloku taki na a bigin fu 1941, a legre fu den kondre di ben de teige a legre fu Grikikondre, broko kon na ini Grikikondre èn den lusu Nicolas. A kon baka na Karítsa, pe mi bigi brada, Ilias, bigin aksi en wan lo sani fu Bijbel. Mi ben e kaka mi yesi arki. Bakaten, mi, Ilias nanga wan pikin sisa fu mi, Efmorfia, bigin studeri Bijbel èn wi bigin go na den konmakandra fu den Kotoigi. A yari baka dati, wi ala dri gi wisrefi abra na Yehovah èn wi teki dopu. Bakaten, ete fo fu den brada nanga sisa fu mi tron Kotoigi.

Na ini 1942, a gemeente fu Karítsa ben abi neigi yongu brada nanga sisa di ben abi 15 te go miti 25 yari. Wi alamala ben sabi taki hebi tesi ben e wakti wi. Dati meki wi bigin tranga wisrefi. Ibri leisi te wi ben e feni okasi, wi ben e kon makandra fu studeri Bijbel, fu singi Kownukondre singi, èn fu begi. Na so a bribi fu wi kon tranga.

Demetrius nanga den mati fu en na Karítsa

FETI E PASA NA INI A KONDRE

Na a ten di a Di Fu Tu Grontapufeti ben e kon na wan kaba, den Griki communist opo densrefi teige a tirimakti fu Grikikondre, èn a sani dati meki taki wan hebi feti kon pasa. Den communist fetiman ben e go na den boitipresi fu dwengi den sma fu den dorpu fu horibaka gi den. Di den broko kon na ini a dorpu fu wi, den teki dri yongu Kotoigi tyari gowe. Dati ben de mi, Ilias nanga Antonio Tsoukaris. Wi taigi den taki wi ben de Kresten èn taki wi no ben e teki partèi. Toku den dwengi wi fu waka go na Olympus-bergi di ben de sowan 12 yuru moro fara fu a dorpu fu wi.

Wan pisi ten baka dati, wan ofsiri fu den communist srudati gi wi a komando fu go makandra nanga wan grupu srudati di ben o go feti. Di wi taigi en taki tru Kresten no e feti nanga sma, dan na ofsiri en ati bron nanga wi èn a tyari wi go na fesi wan fu den edeman fu den srudati. Di wi fruteri na edeman fu san ede wi no ben kan go feti, dan a man dati taigi wi: „Dan un musu teki wan buriki fu tyari den srudati di kisi mankeri go na ati-oso.”

Wi piki en: „Ma san wi o du efu den srudati fu lanti kisi wi? Den no o si wi leki srudati di e teki prati na a feti?” Na edeman taigi wi: „Dan un musu tyari brede go gi den srudati di e feti.” Wi taigi en: „Ma san wi o du efu wan ofsiri e si wi nanga a buriki èn a e taigi wi fu tyari fetisani go gi den srudati?” Na edeman denki wan heri pisi ten, èn te fu kaba a taigi wi: „We, dan na skapu unu o luku! Tan dyaso, èn luku den skapu.”

Sobun, di a feti ben e pasa na ini a kontren drape, dan wi ala dri ben feni taki wi no ben e pasa a wet fu Gado efu wi ben e luku den skapu. Wan yari baka dati, Ilias di ben de a moro owru pikin, kisi okasi fu go na oso fu sorgu gi mi mama, fu di mi papa ben kon dede. Antonio kon siki èn den lusu en. Ma den no lusu mi.

Safrisafri a legre fu Grikikondre ben e wini a strei nanga den communist srudati. A grupu di ben teki mi leki strafuman ben lowe go na a bergi kontren fu go na Albania. Di wi ben de krosibei fu a kondre disi, wi kon si taki den srudati fu Grikikondre ben lontu wi. Den communist srudati kon frede èn den lowe. Mi go kibri baka wan bon di ben fadon, èn na so mi feni misrefi na ini a situwâsi di kari na a bigin fu na artikel.

Mi taigi den Griki srudati dati den communist srudati ben teki mi tyari gowe leki strafuman. Den tyari mi go na wan srudati kampu krosibei fu Véroia, wan foto di ben nen Bereya na ini Bijbel ten. Drape den taigi mi fu diki bigi gotro gi den srudati. Di mi weigri fu du dati, dan na ofsiri meki den tyari mi go na a èilanti Makrónisos Makronisi, pe wan strafuman-kampu ben de.

WAN ÈILANTI PE OGRI-ATI SANI BEN E PASA

Makrónisos na wan èilanti fu ston, pe noti no e gro, watra-olo no de drape, èn a son faya srefisrefi. Na èilanti disi de na a syoro fu Attica di de sowan 50 kilometer moro fara fu Ateine. A heri kontren disi langa 13 kilometer èn a moro bradi pisi fu en na 500 meter. Toku a ben de so taki fu 1947 te go miti 1958, moro leki 100.000 strafuman ben de drape. Den sma disi ben de communist nanga sma di lanti ben e si leki communist, sosrefi sma di ben e gens a tirimakti fosi, èn bun furu Yehovah Kotoigi.

Di mi doro drape na a bigin fu 1949, dan den strafuman ben prati na ini difrenti kampu. Den poti mi na ini wan kampu makandra nanga wan tu hondro tra man. A kampu fu wi no ben abi so furu waktiman leki den trawan. Sowan 40 man ben e sribi na gron na ini wan seiri saka tenti di ben meki gi tin sma. Wi ben e dringi doti watra èn nofo tron wi ben e nyan pesi nanga gruntu. Doronomo a winti ben e wai finifini santi go na loktu èn a sani dati ben e fruferi srefisrefi. Ma wi ben breiti taki wi no ben abi fu syow bigi ston go-kon. A wroko disi ben hebi tumusi gi a skin fu den strafuman èn a ben e meki den firi brokosaka.

Mi nanga tra Kotoigi di den ben seni leki strafuman go na Makrónisos èilanti

Wan dei di mi ben e waka na sekanti, mi miti wan tu Kotoigi fu tra kampu. Wi ben breiti taki wi ben miti makandra! Te wi ben e feni okasi, wi ben e kon makandra, ma wi ben e luku bun taki sma no si wi. Wi ben e preiki kibrikibri gi tra strafuman, èn sonwan fu den tron Kotoigi bakaten. Fu di wi ben e du den sortu sani dati, èn fu di wi ben e begi fayafaya, meki wi no lasi bribi.

MI E KISI HEBI TESI

Di mi ben de na ini a kampu tin mun kaba, dan den srudati bosroiti taki mi ben musu weri srudati krosi. Di mi weigri, dan den tyari mi go na a komandanti fu a kampu. Mi gi a man wan papira pe ben skrifi na tapu: „Mi wani de wan srudati fu Krestes wawan.” Baka di den tapu skreki gi mi, dan a komandanti meki wan srudati, di ben de na en ondro poti aksi gi mi. A man dati di ben de wan granbeskopu fu a Griki orthodox kerki, ben e weri ala en kerki krosi. Di mi piki ala den aksi fu en nanga yepi fu Bijbel, dan a taki nanga atibron: „Teki en tyari gowe. Wi no o man kenki en!”

A tra mamanten, den srudati taigi mi baka fu weri srudati krosi. Di mi weigri, den naki mi wan tu kofu èn den fon mi nanga wan udu tiki. Ne den teki mi tyari go na a ati-oso fu a kampu fu luku efu den bonyo fu mi no ben broko èn den srepi mi go baka na mi tenti. Ibri dei den ben e du den srefi sani disi nanga mi èn a sani disi go doro tu mun langa.

Fu di mi ben e weigri fu pasa den wet fu Gado, meki den srudati no ben sabi moro san fu du nanga mi. Te fu kaba den pruberi wan nyun sani. Den tai mi anu na mi baka èn den tan naki mi na mi ondrofutu nanga titei. Aladi mi ben abi furu pen, mi memre a sani disi di Yesus ben e taki: „Koloku fu unu te sma e gi unu porinen èn te den e frufolgu unu . . . Un musu breiti èn prisiri pasa marki, fu di unu o kisi wan bigi pai na hemel. Bika na so sma ben frufolgu den profeiti di ben de fosi unu” (Mat. 5:11, 12). Di a ben gersi leki den ben naki mi wan heri pisi ten, mi fadon flaw.

Mi wiki na ini wan kowru kamra sondro brede, sondro watra, èn sondro wan sani fu tapu mi skin. Toku mi no bruya. Neleki fa Bijbel e pramisi, „a freide fu Gado” ben e ’kibri mi ati nanga mi frustan’ (Fil. 4:7). A dei baka dati, wan srudati gi mi brede, watra, nanga wan dyakti. Ne wan tra srudati gi mi en nyanyan. Na so èn na furu tra fasi sosrefi, mi ben e firi fa Yehovah ben e sorgu gi mi.

Fu di lanti ben e si mi leki wan trangayesi man di ben e opo ensrefi teige a tirimakti, meki den tyari mi go na Ateine fu krutu mi. Mi ben musu koti dri yari strafu na tapu na èilanti Yíaros (Gyaros), di ben de sowan 50 kilometer na a owstusei fu Makrónisos.

„WI KAN FRUTROW UNU”

A Yíaros strafu-oso ben de wan bigi fortresi di ben meki fu redi ston. Moro leki 5000 sma ben e koti strafu drape fu di den ben gens a tirimakti. Seibi Kotoigi fu Yehovah ben e koti strafu drape, fu di nowan fu den ben wani teki prati na feti. Wi ben e kon makandra kibrikibri fu studeri Bijbel, aladi a sani dati no ben mag kwetikweti. Wi ben kisi A Waktitoren di sma ben tyari kibrikibri kon na ini a kampu èn wi ben e skrifi den abra fu studeri den.

Wan dei di wi ben e studeri kibrikibri, dan wan waktiman fu a strafu-oso kisi wi èn a teki den tijdschrift fu wi. Wi ben musu go na a kantoro fu a driktoro fu a strafu-oso. Wi ben fruwakti taki wi ben o kisi moro hebi strafu. Na presi fu dati a driktoro fu a strafu-oso taigi wi: „Wi sabi suma na unu, èn wi e lespeki a bribi fu unu. Wi sabi taki wi kan frutrow unu. Un go du un wroko baka.” A gi wi wroko di no ben hebi so. Wi ben de nanga tangi trutru. Srefi na ini strafu-oso Yehovah ben e kisi prèise fu di wi ben e tan tyari wisrefi leki tru Kresten.

Tra moi sani pasa tu fu di wi ben e tanapu kánkan. Wan fu den strafuman di ben de wan professor fu wiskunde, ben si fa wi ben tyari wisrefi, èn a ben wani sabi wan tu sani fu a bribi fu wi. Di den lusu den Kotoigi na a bigin fu 1951, dan den lusu a man disi tu. Bakaten a tron wan dopu Kotoigi èn wan furuten preikiman.

MI NA WAN SRUDATI ETE

Mi nanga mi wefi, Janette

Baka di den lusu mi, mi drai go baka na mi famiri na Karítsa. Neleki furu tra sma fu Grikikondre, mi froisi go tan na Melbourne, Australia. Drape mi miti wan moi sisa di nen Janette èn mi trow nanga en. Wi kisi wán boi nanga dri meisje èn wi kweki den na ini a Kresten bribi.

Nownowde mi pasa 90 yari, èn mi e dini ete leki Kresten owruman. Den mankeri di mi kisi fosi, e meki taki mi skin nanga mi futu e hati mi son leisi, spesrutu baka te mi go na ini a preikiwroko. Toku mi de nomonomo fu tan wan „srudati fu Krestes”.2 Tim. 2:3.