Muli diro 2012nni, 3,000 diri albaanni gannoonni gambayichi bacce umme fushshinoonni; tini xiinxallaasine dhagge assidhanno gede assitino. Xiinxallaasine dhagge assidhinori maati? Insa dhagge assidhinohu bacce ikkikkinni, hakko bacci aana borreessinoonni borrooti.

Arkiyolojete xiinxallaasine konne bacce suffe gamba assite, aanaho Kanaani manni borro borreessinoonnita laˈino. Borro togo yitannote: “Eshibaˈˈaali Beni Beeda [Beeda beetti Eshibaˈˈaali].” Arkiyolojete xiinxallaasine konne suˈma hundi uduunni aana affanna tini umite.

Qullaawu Maxaafi giddo Eshibaˈˈaali yinanniha wole mancho kulloonni; isi Moote Saaooli ooso giddo mittoho. (1 Dud. 8:33; 9:39) Bacce unte fushshituri giddo Pirofeeseri Yooseefi Gaarfinkeli yinanni manchi togo yiino: “Eshibaˈˈaali yinanni suˈma Qullaawu Maxaafi giddo kulloonnihunna arkiyolojete xiinxallaasine affu taje aana borreessinoonnihu Moote Daawiti moohe noo yannara ikkasi dhagge ikkitannote.” Mitu manni kuni suˈmi hattee yannara calla horoonsiˈnanniho yaanno. Qullaawu Maxaafi giddo borreessinoonnihu kuni shiimu coyi nafa noore ikkasi leellishshannota arkiyolojete taje afiˈrino.

Qullaawu Maxaafi giddo wolewa Eshibaˈˈaali yaanno suˈma Iyaabuste (Ishibosheeti) yinoonni; “baˈˈaali” yaannoha “bosheeti” yaannohunni riqimboonni yaate. (2 Sam. 2:10) Mayira? Tennera xiinxallaasine togo yitanno: “Layinki Saamueeli giddo, hambabalattete kayisanno yinanniha Kanaani manni magano Baˈˈaali qaanganni gede assannoha Eshibaˈˈaali yaanno suˈma horoonsiˈra gimboonniha lawanno; ikkollana, Qullaawu Maxaafihu Duduwo yinanni maxaafira kuni hundi suˈmi baikkinni heeˈranno.”