GUFICHO IKKINORE: Biˈre Qullaawa Maxaafa tattaˈˈannori aana borreessinoonnihanna mannu hunate woˈnaalinoha ikkirono, kuni maxaafi baikkinni gatino. Ikkollana, mitu Qullaawa Maxaafa galchinna tiri manni sokkasi soorrate woˈnaalino. Kuni manni rosinsa Qullaawu Maxaafi ledo sumuu yaanno gede assiˈra agure, Qullaawa Maxaafa rosinsa ledo sumuu yaanno gede asse tirate woˈnaalino. Hanni mite lawishshuwa laˈno.

• Magansiˈnanni bayicho: Kiristoosira Albaanni shoolkinna layinki sani mereero, Samaariyunnita Pentaateki yinanni borro borreessituri Fulo 20:17 gedensaanni “Argaariizimira. Hakko kakkalote darga mintinanni” yitanno hedo leddino. Konni garinni Samaariyu manni Qullaawa Borro “Argaariizimi” woy Geriizaani Ilaalira Qullaawa Mine minnanni gede kultannoha lawisate woˈnaalino.

• Sillaase roso: Woˈma Qullaawa Maxaafa borreessine gundihunni 300 diro woˈmitinokki yanna giddo sillaase roso ammanannohu mittu borreessaanchi, 1 Yohaannisi 5:7 aana togo yitanno hedo ledino: “Gordoho, Annu, Qaalu, Qullaawu Ayyaani: Kuri sasunku mittoho.” Tini hedo hundite Qullaawa Borro giddo dinoote. Qullaawu Maxaafi fullahaanchi Biruusi Metsigeri, “leekki saninni kayinse” tenne hedo “Keeshshitinote Laatinete Afiite hunda angatenni borreessinoonnite Qullaawa Borronna [Laatinete] Afiinni qixxeessinoonnite Vulgeeti tiro giddora eessinoonni” yee coyiˈrino.

• Maganu suˈma: Batinyu Qullaawa Maxaafa tiri manni, Yihudu manniha gara ikkinokki roso harunse, Maganu suˈma Qullaawa Borro giddonni fushshe hoolino. Kuni Qullaawa Maxaafa tiri manni, konne suˈma “Magano” woy “Kaaliiqa” yitanno suˈmuwanni riqiwino; Qullaawu Maxaafi giddo tenne qaalla Kalaqaancho kulate calla ikkikkinni manna, kaphu ammaˈno uduunne, wole agurina Daawuloosi kulate nafa horoonsiˈnoonni.—Yohaannisi 10:34, 35; 1 Qorontoosi 8:5, 6; 2 Qorontoosi 4:4. *

QULLAAWU MAXAAFI BAIKKINNI GATINO GARA: Umihunni, Qullaawa Borro galchituri giddo mitu qorophitannokkirenna gara ikkitinokki hedo noonsare ikkiturono, wolootu batinyu kayinni fullakkinoreetinna baasa qorophitannoreeti. Lawishshaho, Maasooreetoota yinanniri leekkinna tonnikki sani maarote diri  mereero, Maasooreeti yinannita Ibiraawootu Afiita Qullaawa Borro qixxeessitino. Mannu yaanno gara ikkiro, insa soˈro heedhannokki gede assate tirtanno wote qaallanna fidalla kiirtanno. Insa galchate horoonsidhinote hundi borro giddo, soˈro heedhukki digattino yite huluullantuwa tenne kulanno xawishsha wortino. Maasooreetootu Qullaawu Maxaafi sokka disoorritino. Pirofeeseri Moshe Goosheni Gotitseni, Maasooreetootu “anfanni heeˈne sokka soorra jaddo baalantenni roortino jaddo loosate” gede assite laˈannota borreessino.

Layinkihunni, yannankera nooti hunda angatenni borreessinoonniti batinye borro, Qullaawu Maxaafi fullahaasine soˈro xinqite fushshate kaaˈlitannonsa. Lawishshaho, lowo diro ammaˈnote sooreeyye Laatinete tiro huluullammannire afidhinokkite Qullaawu Maxaafi tirooti yite rosiissanni keeshshitino. Konninni kainohunni insa aleenni qummi assinita Qullaawa Borro giddo nookki hedo 1 Yohaannisi 5:7 aana leddino. Tenne hedo, lowo geeshsha egennantinote Kingi Jeemsi Vershiini yinannite Qullaawu Maxaafi tiro giddora nafa eessinoonni! Kayinni hunda angatenni borreessinoonnita Qullaawa Borro afa, hiikku coyi xawo fulanno gede assituyya? Biruusi Mitsigeri togo yee borreessino: “[Umi Yohaannisi 5:7] aana noo hedo Laatinete tiro agurranna, hunda angatenni borreessinoonni borro baalate (Siiriyaki, Kopitiki, Armeeninyu, Itiyophiki [Giˈˈiizete], Arawinyu, Silovooniki) giddo dino.” Konni daafira hattee lendi hedo, buunxoonnite Kingi Jeemsi Vershiini yinannitenna wole Qullaawu Maxaafi tiro giddonni fushshine hoolloonni.

Lowo diro keeshshitinoti angatenni borreessinoonniti Qullaawa Borro, Qullaawu Maxaafi sokka soorrantinokkita leellishshanno? Reyote Baari Xaaxo 1947nni anfi yannara, fullahaasine Ibiraawootu Afiita Maasooreetootu borro, mitto kume saˈˈanno diri albaanni borreessinoonnite Qullaawu Maxaafi xaaxo ledo heewisiissino. Reyote Baari Xaaxo daafira kultanno borro qixxeessanno manni wido ikkinohu mittu manchi, mitte xaaxo calla “Qullaawa Borro mitto kume saˈˈanno diri albaanni Yihudunnihu borro galchanno manni lowo geeshsha qorophenna mittoreno sooˈrikki galchanna keeshshitinota leellishshannote moroma dandiinannikki tajeeti” yaate geeshsha iillino.

Ayerilaandete Debiliini katamira Chesteri Biiti Layibirerii yinannihu maxaaffate mini no; konni maxaaffate mini giddo, woˈmu Qullaawu Maxaafi borreessaminkunni 100 diro saˈinokki yanna giddo, yaano layinki sani maarote diro angatenni galchinoonnita Qullaawa Borronna Giriikete Afiita Qullawa Borrota mitte mittenta maxaaffa riqibbanno yinanni gede assitannota batinye paapiresi aana borreessinoonni borro mannu daaˈˈatanno gede assinoonni. Zi Ankeri Bayibili Dikishineerii yinanni borro togo yitino: “Paapiresi borruwa mitto mittonka coye xinqisiise afate kaaˈlitannota falakkinota haaro mashalaqqe amaddinota calla ikkitukkinni, qullaawa borro xagge soorrantukkinni saˈanni dagginota dhagge ikkanno garinni leellishshannote.”

TINI MAAHO KAAˈLITINO? Qullaawa Borroti hunda angate borreessinoonni borro lowo diro keeshshitinotanna batiˈra ikkase, Qullaawu Maxaafi tiro isilanchimma woyyaabbanno gede assitino ikkinnina huntinori dino. Seri Ferediriki Keeniyooni Giriikete Afiite Qullaawa Borro daafira togo yee borreessino: “Qullaawa Maxaafa agurranna giddosi noo qummeeshshuwa adda ikkase buuxissannota lowo diro keeshshitinotanna batinye borro afiˈrinohu wolu maxaafi dino; tini borro biˈre borreessini garinni amadose soorrantukki yannanke geeshsha iillitinota dhiibbe afidhinokki fullahaano baala ammantanno.” Wiiliyaami Henirii Giriini yinanni fullahaanchi Ibiraawootu Afiite Qullaawa Borro daafira togo yiino: “Soorrantukkinni yannatenni yanna saˈanni dagginoti wole hundi borro dino yiniro tini jaja diˈˈikkitino.”