Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Mu nzinda wa Ninive mukhadamangwa pinthu pizinji, pontho mukhadamangwa nyumba zakubalika

Kodi Imwe Mukhapidziwa?

Kodi Imwe Mukhapidziwa?

Ninji pidacitikira nzinda wa Ninive pakumala kwa ntsiku za Yona?

CIFUPI na caka 670 Kristu Mbadzati Kubalwa, Asirya ukhali utongi ukulu pa dziko yonsene. Saiti ya Muzeu Britânico yalonga kuti “dziko yawo ikhatomera kumadokero a dzuwa a Xipre mpaka kumabulukiro a dzuwa a Irani, pontho pa ndzidzi unango cisa cawo cikhaphataniza dziko ya Ejitu.” Nzinda wa Ninive ukhali nzinda ukulu kakamwe pa dziko yonsene. Iwo ukhali nzinda wakuti ukhali na minda ya maluwa akubalika kakamwe, nyumba zikulu zakubalika, pontho ukhali na mabhibhliyoteka makulu kakamwe. Mafala adalembwa pa pfufu mu nzinda wakale wa Ninive asapangiza kuti Mambo Asurbhanipale acemereka ekhene “mambo wa dziko yonsene” ninga pikhacita amambo anango a ku Sirya. Mu ndzidzi ukhatonga mambo Asurbhanipale, pikhaoneka ninga mphyakunentsa kukunda nzinda wa Asirya na Ninive.

Pa ndzidzi unoyu, utongi wa Asirya ukhali ukulu kakamwe pa Dziko Yonsene

Mbwenye Asirya pidakhala iwo amphambvu kakamwe, mprofeta wa Yahova Sofoniya alonga profesiya iyi: ‘Yahova anadzafudza dziko ya Asirya, pontho iye anadzacitisa nzinda wa Ninive kukhala madembe.’ Kusiyapo pyenepi, mprofeta wa Yahova Naumi alonga profesiya iyi: ‘Tapatani prata, tapatani ouro! Mu nzinda nkhabebve pinthu, iwo wafudzwa mbusala madembe! Anthu onsene anafuna kukuona anakuthawa mbalonga: Ninive afudzwa!’ (Sof. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Pakumala kubva maprofesiya anewa, panango anthu akhabvundzika: ‘Kodi pyenepi pinakwanisikadi? Kodi Asirya anadzakundwadi?’ Pyenepi pikhaoneka ninga pinthu pyakukhonda tawirika.

Nzinda wa Ninive wadzafudzwa mbusala madembe!

Ngakhale tenepo, pinthu pyakuti pikhaoneka ninga pyakukhonda kwanisika pyadzacitika! Cifupi na caka 600 Kristu Mbadzati Kubalwa, Abhabhilonya na Amedhya akunda Asirya. Mukupita kwa ndzidzi, anthu athawa mu Ninive nzinda unoyu mbuduwalikiratu! Mwakubverana na mphangwa zinango zidabuluswa na Museu Metropolitano de Arte wa ku Nova York, “mu nzinda unoyu nee mukhalibve na anthu, pontho ukhadamala fikirika, pontho anthu akhadziwa pya nzinda wa Ninive basi ene kubulukira m’Bhibhlya.” Saiti ya Sociedade de Arqueologia Bíblica yalonga kuti, cifupi na kutoma kwa caka ca 1800, “nee munthu m’bodzi akhadziwa khala nzinda ukulu wa Asirya ukhalipodi.” Mbwenye mu caka ca 1845, nyakufufudza pinthu pya m’madembe Austen Henry Layard atoma kukumba mbuto ikhakhala nzinda wa Ninive. Pidagumana iye pyapangiza kuti kale nzinda wa Ninive ukhali wakubalika kakamwe.

Kukwanirisika kwa maprofesiya analonga thangwi ya Ninive, kusawangisa cinyindiro cathu cakuti maprofesiya a m’Bhibhlya analonga thangwi ya kumala kwa mautongi a dziko a lero anadzakwanirisikambo.—Dan. 2:44; Apok. 19:15, 19-21.