Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Kodi Imwe Mukhapidziwa?

Kodi Imwe Mukhapidziwa?

Kodi mabhuloko adagumanwa ku Bhabhilonya na njira ikhapiswa iwo pisapangiza tani kuti pinalonga Bhibhlya ndi pyandimomwene?

ANYAKUFUFUDZA pya m’madembe agumana mabhuloko mazinji m’madembe a Bhabhilonya akuti akhaphatisirwa toera kumanga nzinda unoyu. Mwakubverana na Robert Koldewey, mabhuloko anewa akhacitwa m’maforno a “kunja kwa nzinda kwakuti kukhali na dongo yadidi na nkhuni . . . zizinji.

Pinthu pidalembwa kale kakamwe pisapangizambo kuti atsogoleri a Bhabhilonya akhaphatisirambo maforno anewa toera kucita pinthu pyakuipa. Paul-Alain Beaulieu, mpfundzisi wa Mbiri ya Asirya pa Universidhadhe ya ku Toronto, alonga: “Pinthu pyakulembwa kale pidagumanwa m’madembe a Bhabhilonya . . . pisapangiza kuti mambo akhapereka ntemo wakuti onsene akhakhonda kumbvera na kumulemedza akhafunika kupiswa m’maforno anewa.” Mwacitsandzo, Mambo Nabhukodhonozore alonga mafala awa: “Afudzeni, apiseni, . . . apiseni m’maforno akuphikira . . . citisani kuti utci wawo uende kudzulu, pontho apheni mukuaponya pa moto.”

Pyenepi pisakumbusa anyakuleri Bhibhlya pinthu pidalembwa pa Dhanyeli kapitulu 3. Mwakubverana na pidalembwa mu kapitulu ineyi, Mambo Nabhukodhonozore acita dzimunthu ya ouro mbatcimika dzimunthu ineyi pa gowa ya Dhura kunja kwa nzinda wa Bhabhilonya. Mu ndzidzi udakhonda aphale atatu Acihebheri kugodamira dzimunthu ineyi akuti akhali Sadhrake, Mezaki na Abhedhinego, Nabhukodhonozore aipirwa kakamwe mbatonga kuti “moto wa forno ugaswe kanomwe kupiringana ntsiku zonsene,” pontho aphale anewa akhafunika ‘kuponywa mu forno yakugaka moto.’ Mbwenye anju wamphambvu aapulumusa toera akhonde kufa.—Dhan. 3:1-6, 19-28.

© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source

Bhuloko idalembwa dzina ya Nabhukodhonozore

Mabhuloko adagumanwa m’madembe a Bhabhilonya asapangizambo kuti pinthu pinalonga Bhibhlya ndi pyandimomwene. Mazinji mwa mabhuloko anewa alembwa mafala akusimba mambo. Mafala anango alembwa tenepa: “Nabhukodhonozore, Mambo wa Bhabhilonya . . . Nyumba ikulu idamangwa na ine mambo wankulu . . . Ananga mbakhale mu nyumba ineyi kwenda na kwenda.” Mafala anewa ndi akulandana na adalembwa pa Dhanyeli 4:30, akuti Nabhukodhonozore apasika mbiri mbalonga: “Uyu nee ndi Bhabhilonya Wankulu, adamanga ine na mphambvu zanga, pontho na mbiri yanga ikulu toera akhale nyumba ya mambo?”