Skip to content

Skip to table of contents

Buku Dzra Xikhale Ledzri Pfuliwiki Hi Ku Pfuniwa Hi Tekinolojiya

Buku Dzra Xikhale Ledzri Pfuliwiki Hi Ku Pfuniwa Hi Tekinolojiya

A swi nga koteki ku dondzra Buku ledzri kumiwiki a Ein Gedi loko dzri gunguliwa hi 1970. A mayentxela ya tekinolojiya ya ku skanara lama vitaniwka 3-D ma kombe leswaku a buku ledzri a dzri ni tindzrimana ta kukazri ta buku dzra Levitika, nakone a dzri ni vito dzra ntshima dzra Xikwembu Nkulukumba

HI 1970, ntlawa wa vayembuli lowu a wu tizra ka muganga wa Ein Gedi, lowu kumekaka a tikweni dzra Israel, kusuhi ni kingeni wa Lwandle dzra Munyu, wu kume buku dzra xikhale ledzri a dzri pswhile swinene. Wu dzri kume na wu li kazri wu kela sinagoga ledzri a dzri hisiwile loko muganga lowo wu suvisiwa kolomu ka 500 ku ya ka 550 a Nguveni Yezru (N.Y.). Buku ledzro a dzri honeke ngopfu lakakuva a swi nga koteki ku dzri pfula na dzri nga fuhlukelanga. Nambitanu, hi ku pfuniwa hi mayentxela ya tekinolojiya ya ku skanara lama vitaniwaka 3-D, buku ledzro dzri “pfuliwile”. Handle ka leswo, hi ku pfuniwa hi software dzra ku tizrisana ni swifaniso, tintivi ti kote ni ku dondzra leswi tsraliwiki ndzreni ka buku ledzro.

Xana ku kumiwe swa ku yini? Buku a dzri li tsralwa dzra Bibele. Swiyenge leswi saliki swa dzrone a swi ni tindzrimana ta ku sungula ta buku dzra Levitika. Ka tindzrimana leti a ku kumeka vito dzra Xikwembu Nkulukumba hi xiheberu, ledzri vitaniwaka Tetragrama. Swi tikomba na buku ledzro dzri tsraliwe kolomu ka ma-50 ku ya ka ma-400 ntsrhaku ka loko Yesu a te la misaveni. Leswo swi yentxa buku ledzri dzri va buku dzra wubidzri ntsrhaku ka mabuku lama tsraliwiki hi voko ya Qumran ya khale swinene ya Matsralwa ya xiheberu lawa kutani ma kumiwiki. Loko a komba lisima dzra ku kumiwa koloko, mutsrali wa madzrungula lweyi va liki hi Gil Zohar, wa The Jerusalem Post, a tsrale leswi: “Ku ya tlhasa loko xitlephu lexi xa Levitika xi pfuliwa hi ku tizrisa tekinolojiya, a ku ni ku siyana ka 1000 wa malembe a xikazri ka Mabuku ya Lwandle dzra Munyu, lama tsraliwiki kolomu ka lembe dzra wu-100 na Yesu a nga si ta la misaveni, ni ka buku ledzri vitaniwaka Códice de Alepo, ledzri tsraliwiki kolomu ka dzana dzra wu-10 N.Y.” Hi mavonela ya tintivi, buku ledzri dzri pfuliwiki hi ku tizrisa tekinolojiya dzri komba leswaku a tsralwa dzra Tora, ledzri kopiyariwiki hi vamasoreti, “dzri bekisiwe hi ku dumbeka hi makume ya madzana ya malembe ni leswaku swihoxo leswi yentxiwiki hi vakopiyari a swi txintxanga mongo”.