Agllashca temata ricungapaj

FAMILIACUNATA AYUDANGAPAJ | TAITAMAMACUNA

Quiquinba huahuacunata pornografiamanda cuidapai

Quiquinba huahuacunata pornografiamanda cuidapai

 “Tucuicunallatami pornografía peligroso cashcataca ali yachanchi. Ñucanchi ushigu pornografiapi urmanga yashpaca ninanda manllanchi” (Nicole).

Caipica cai temacunatami ricugrinchi:

 Pornografiamandaca caitami yachana cangui

 Huahuacunaca uchillagumandapachami pornografiata ricuna viciopi urmai ushan. Huaquin estudiajcunaca 11 huatata charij huahuacunaca ñami por primera vez pornografiata ricushca nin.

 Huahuacunaca pornografiataca na yashcapimi ricuita ushan. Internetta o redes socialesta utilizajujpimi pornografía ricurita ushan. Shinallata videojuegota pugllajujpimi pornografía anunciocuna llujshita ushan. Pornografiaca diferente formatocunapimi shamun. Ashtahuanbachaca fotocunapi, videocunapimi ricurin. Shinallata sexomanda parlaj grabaciongunata uyangapaj, liingapapashmi Internetpi tari usharin. Tucui caicunata descarganaca facilmi can.

 Ashtahuanbash huahuacunaca pornografía mensajecunatami huaquin gentecunamanda chasquita ushan. Shuj estudiota más de 900 jovengunahuan rurajpica, casi 90%manda huarmicuna, shinallata casi 50%manda jaricunaca ñucanchi cumbacunallatami lluchulla ricurij fotocunata, videocunatapash cachamun nirca.

 Ashtahuanbacha ricushca pornografiaca nalipachami can. Pornografiapi shujcunata llaquichij, maltrataj videocunata tarinaca más facilmi can. Cai videocunapica huarmicunata ninandapacha maltratajtami ricuchin.

 Pornografiaca huahuacunatami ashtahuan llaquichin. Huaquin investigaciongunata rurajpica, pornografiata ricuj huahuacunaca...

  •   ... nali notacunatami llujchin.

  •   ... ansiedadta, depresiondapashmi charin. Shinallata paimandallatami nali sintirin.

  •   ... relaciones sexualmanda nali yuyaicunatami charin.

 Ashalla shimicunapi nishpaca, pornografiaca huahuacunataca ninandami llaquichita ushan. Chaimandami taitamamacunaca huahuacunataca ninan cuidana can.

 Bibliapica ninmi: “Ñuca mandashca shimicunataca, cambaj shungupi alichiriangui. Cai shimicunataca, ñanda purijushpapash, huasipi cashpapash, puñungapaj sirijushpapash, jatarijushpapash, cambaj huahuacunaman cutin cutin yachachingui” (Deuteronomio 6:6, 7).

 Quiquinba huahuacunata pornografiamanda cuidangapaca ¿imatata rurai ushangui?

 Pornografiamanda ashtahuan informacionda mascai. Huahuacuna maipi, imacunapita pornografiata ricui ushashcapi pensaripai. Por ejemplo, escuela o colegio recreopi cashpa, pipash na ricujujpi ¿internetman conectari ushanllu?

Huahuacuna maipipashmi pornografiata ricui ushan.

 Quiquinba churipa a telefonopa claveta, ima aplicacionda, ima pugllaicunata charijtami yachana cangui. Por ejemplo, huaquin aplicaciongunapica ima mensajecunatapash chai ratomi borrai charin. Shinaca, shuj mensajeta cachajpi, pornografía videocunata cachajpipash jipallaguca chingarinllami. Internetpi videojuegocunaca ashtahuanmi mirashpa catin. Caicunapica pornografiata ricunallami can. Relaciones sexualesta rurajujpipacha chai personacunatapash controlai usharillami.

 “Quiquinba churi shuj celularta charijpica, taita cashcamandaca imashina utilizanata, ima aplicaciondalla chari ushanatapash yachanami cangui. Experienciata charimandami shina nini” (David).

 Bibliapica ninmi: “Ali yuyaita charij runaca, ashtahuanmi ali yuyaita japin” (Proverbios 18:15).

 Taitamamacuna cangunapa huahuacunata pornografiamanda cuidapai. Caicunata rurapaichi. Por ejemplo, pornografiata ama ricuchunmi huahuacunapa celularta configuraita ushanguichi. Shinallata, quiquinba huahuacunapa celularpa contraseñatapash yachanami cangui.

 “Huasipi aparato electronicota, Smart TV nishcaman yaicushpa huaquin programacunata ama ricuchunbashmi controlani. Shina ruranami ali cashca. Shinallata huahuacunapa celular contraseñatapash yachanami ali can” (Maurizio).

 “Ñuca huahuacuna paicunapa cuartopi punguta vicharishpa videocunata ricuchun, ña puñungapaj rishpa celularcunata cuartoman apachunbash na saquinichu” (Gianluca).

 Bibliapica ninmi: “Ali yuyaita charij runaca, ima llaqui japinata ricushpaca pacajunmi” (Proverbios 22:3).

 Quiquinba churita yachachi. Flavia shuti mamaca cashnami nin: “Huaquin taitamamacunaca paicunapa huahuacunaca pornografiata ricunahuanga nunca na problemata charingachu yashpami pensan” nin. Cutin shuj taitamamacunaca paicunapa huahuacunahuan pornografiamanda parlajpica, caimanda yachangapaj munashpami mascanga yashpami cai temamandaca na parlan. Shina pensanaca peligrosomi can. Ali taitamamacunaca paicunapa huahuacuna pornografiata nara ricujpillata, imapash nara pasajpillatami uchalla parlana can. Shinaca ¿imatata rurai ushapangui?

 Quiquinba huahuacuna uchillagura cajpica, imacunapash na ali ricurijpica imata ruranatami yachachina capangui. Por ejemplo, chai ratomi ñavita vichana o aparatota apagana can. Shinallata imata ricushcata, imata uyashcata villachunmi yachachina capangui. b

 “Ñucanchi huahuacuna uchillagu cajpillatami pornografía imashpa peligroso cajta yachachircanchi. Paica 11 huatacunata charishpami videojuegota paipa celularpi descargarca. Chaipimi pornografiamanda anunciocuna llujshi callarirca. Chai pornografía imagenguna llujshishca jahuapash, ñuca churigupa fotota cachamui nishpami chaipica mañajun nircami. Chaimi ñuca churiguca imashina paita ña yachachishcashna ñucaman uchalla villahuarca” (Maurizio).

 Bibliapica ninmi: “Huahuataca, ali causaita yachachingui. Shina yachachijpica rucuyashpapash, napacha cungangachu” (Proverbios 22:6).

 Quiquinba huahuacuna ña mayor de edad cajpica pornografiata ama ricuchun, ama uyachun, ama liichun yachachi. Por ejemplo, quiquinba huahuacunataca pornografiataca na ricunachu cangui nishpami mandana cangui. Shinallata pornografiata ricujpi imata ruranata, imashpa shina ruranatapash escribishpa churachunmi yachachina cangui. Shinallata pornografiata ricushpa imacunalla pasanatapash yachachi. Por ejemplo paipa causaita na juyashcata, taitamamacunatapash na respetashcata, ashtahuanbachaca Taita Diospa amigo canatapash chingachi ushashcatami intindichina cangui. c

 “Huahuacuna viñashpa catijpipash, pornografiata ricunaca paipa causaita imashna jipa punllacunamanbash llaquichi ushanatami ali intindichina capanchi” (Lauretta).

 “Huahuacunaca pornografiata ricuna imashpa peligroso cajta intindishpa, shinallata pornografiamanda Jehová Dios imata pensajta yachashpami ali causai ushanga” (David).

 Bibliapica ninmi: “Ali yachajushca canaca, jarcarina jirrushnami” (Eclesiastés 7:12).

 Huahuacunahuan parlana costumbreta chari. Na crinai cajpipash, huahuacunaca relaciones sexualcunamandami paicunapa taitamamacunahuan parlangapaj munan. Chaicunamanda parlashpaca pornografiamandapash parlana can. Comisionada de la infancia de Inglaterra Rachel de Souza shuti huarmica ninmi: “Huahuacunaca paicunahuan uchalla, cutin cutin parlachunmi munan. Huahuacunaca según mashna huatacunata charishcata ricushpa paicunahuan parlachunmi munan. Shinallata viñashpa catijpi shuj cosascunamandapash intindichichunmi munan” nin.

 “Uchilla cajpica, ñuca taitamamaca huaquin cosascunamandaca ñucahuanga nunca na parlanllu carca. Parlana costumbreta charishpami ali canman carca. Cunanga ñami mama cani. Chaimandami ñuca huahuacunahuan relaciones sexualescunamanda siempre parlangapaj esforzarini” (Flavia).

 Quiquinba huahua pornografiata ricushca cajpica ¿imatata rurai ushangui?

 Na yapata manllarinachu cangui. Quiquinba huahua pornografiata ricushcata, uyashcata o liishcata yachaj chayashpaca controlarinami cangui. Talvez paica ñami nali, pingaihuan o nalita rurashcata sintijunga. Paihuan culirajpica quiquinba huahuaca ashtahuan peormi sintiringa. Jipaman imapash pasajpica quiquinhuanga ñana parlangapaj munangachu.

 Bibliapica ninmi: “Uyangapaca listomi cana capanguichi. Uyangapaj listo cashpapash na ñapash imatapash ninajunachu capanguichi, ni ñapash culirajllapash na canachu capanguichi” (Santiago 1:19).

 Tucuitami yachana cangui. Imatapash nara nishpallatami, quiquinba churitaca ima pasashcata yachangapaj tapuicunata rurana cangui. Por ejemplo, chai nali imagengunataca ¿pipashchu cacharca o paipa munaichu tarirca? ¿Primera vezchu pornografiata ricun o ñachu shuj viajecunapash ricushca? ¿Celular o tabletca huaquin cosascunata ama ricuchun bloqueashcachu carca? Bloqueashca cajpica, quiquinba churica ¿imashina desbloquearca? Shina tapuicunata ruranaca quiquinba huahuata juchachijushcashna sintichingapaca na canllu. Ima pasashcata aliguta parlachun ayudangapami can.

 Bibliapica ninmi: “Shungupi charishca yuyaicunaca, ucu ucucaman yacushnami. Ashtahuangarin ali yachajushca runallami, chaitaca taringa” (Proverbios 20:5).

 Caita rurai. Por ejemplo, quiquinba huahua na yashcapi pornografiata ricushca cajpica, talvez huaquin cosascunata bloqueana o filtrota ashtahuan ali churanami minishtiringa.

 Quiquinba churi pornografiata ricuna yuyaihuan mascajushcata yachashpaca, shinllita tacurishpapash juyaihuanmi imamanda chaita rurana nali cashcata intindichina cangui. Shinallata Job 31:1, Salmo 97:10, Salmo 101:3 textocunata utilizashpami, pornografiata ama ricuchin aliguta pensachina cangui. d Ashtahuanbash imashina cashcata yachangapaj cada semana paihuan parlagrishcata, paita ayudangapaj imata ashtahuan rurai ushashcatami villai ushangui.

 Bibliapica ninmi: “Quiquingunapa huahuacunataca na yangamanda culirachijunachu capanguichi. Ashtahuangarin Jehová Dios nishcashna consejashpa shinallata yachachishpami viñachina capanguichi” (Efesios 6:4).

a Cai temapica churi nishpami parlarcanchi. Shinapash cai informacionga huarmi huahuacunapapashmi can.

bShuj jarihuan, shuj huarmihuan pacta puñunamanda taitamamacuna huahuacunahuan parlapaichi” temapica, quiquinba huahuacunapa edadta ricushpa paicunahuan sexualidadmanda imashina parlanamandami huaquin consejocuna tian.

c Imatalla rurai ushashcata yachangapaca, “Cómo rechazar la pornografía” nishca hojapi ejerciciocunata ricupai.

d Shinallata “Pornografiataca ¿imashpata na ricuna cani?” temata quiquinba huahuahuan liipai.