TUTAYKAMUCHKANÑAM, Joseymi wasinpa huertanpi kachkan. Yaqapaschá palmerakunapa, ruruyuq sachakunapa hinaspa huchapi wiñaq waytapa muyuriqninpi kachkan, chaymantaqa rikuchkantaqchá faraonpa wasintapas. Karumantam churin Manases sullka Efrain wawqichanta asichispa pukllachisqanta uyarichkan. Paykunawan warmin maynata asisqanpichá piensachkan. Tukuy chaykunapi piensaspanmi paypas asirin, yachanmá Dios bendecisqanta.

Piwi churinpa Manases sutiqa ‘Diosmi qunqaykachiwan’ ninanmi (Genesis 41:51). Dios imayna yanapasqanpi yuyaymanasqanchá taytanta, wawqinkunata ñawpaqpi maypi yachasqanta mana llumpayta yuyarinanpaq yanaparqa. Wawqinkunapa chiqnisqanmi imayna kawsasqanta cambiarqa. Llumpayta ñakarichispankum wañuchiytaraq munarqaku. Mana chayta ruwaspankum sirvienteta hina negociante runakunaman rantikururqaku. Chaymantam tukuy ima pasarqa. Unay watam sirviente kara. Chaymantañataqmi unay watakuna carcelpi karqa. Chaykunam ichaqa pasarunña, kunanqa Joseyqa faraonpa qatiqninman Egipto nacionpi ancha riqsisqa runañam. *

Tukuy kawsakusqanpim Joseyqa qawarqa Jehova Diospa nisqankuna cumplikusqanta. Egipto nacionpi qanchis wata yarqay kasqan tukurunanpaqña kachkaptinmi Joseyqa kawsaykunata waqaychananpaq tantearqa. Chaymantapas Egipto nacionniyuq Asenat sutiyuq warmiwanmi casarakururqa hinaspa iskay churiyuq karqa. Chayna kaptinpas manam Canaan lawpi aylluntaqa qunqarqachu, astawanraqmi sullkan Benjaminta hinaspa taytan Jacobta. Yaqapaschá Joseyqa tapukurqa imayna kasqankumanta hinaspa sichu wawqinkuna hinalla chiqnikuq kasqankumantapas. ¿Yaqachu kaqmanta ayllun huñulla kananpaq imatapas ruwayta atinman karqa?

¿Qampas Josey hinachu haykapipas tarikurqanki? Ichapas aylluykiqa llumpayta hukmanyarun chiqninakuy utaq imapas kaptin. Chayna kaptinqa Joseypa iñiyninmantawan ayllunta imayna qawasqanmanta yachaymi kallpanchasunki.

Tukuy ruwayniyuq kasqanraykum Joseyqa watakuna pasasqantapas musyakurqachu. Faraonpa musquyninpi Jehova Diospa willakusqanman hinam, qanchis wata achka mikuy kasqanmanta yarqay qallaykurqa. ¡Manam ima cosechapas karqachu! Yarqayqa Egipto nacionpa muyuriqninmanmi chayarurqa. Ichaqa bibliapa nisqanman hinaqa, enteron Egipto nacionpim yarqayqa mana karqachu chaypi mikuy kasqanrayku (Genesis 41:54). Musquykuna ima ninan kasqanta Joseypa yachasqanmi hinaspa allin tanteowan imatapas ruwasqanmi, Egipto nacionta allinta yanaparqa.

Egipto nacionpi kaq runakunaqa riqsikurqakuchá Joseyqa yuyaywan allin tanteaq kasqanmanta. Joseymi ichaqa Jehova Dios hatunchasqa kananta munarqa. Ñuqanchikpas mana hatunchakuspa ima yachasqanchiktapas Diosta yupaychanapaq servichikuptinchikqa,  payqa mana piensasqanchikkunata ruwanapaqmi yanapawachwan.

Tiempopa risqanman hinam Egipto runakunamanpas yarqay chayarurqa. Chaymi yanapakuyta maskaspanku faraonman riptinku, pay nirqa: ‘Riychik Joseyman hinaspa paypa nisusqaykichikta ruwamuychik’, nispa. Chaymi Joseyqa kawsaykunata waqaychana wasimanta mikuyta rantinankupaq kamachirqa (Genesis 41:55, 56).

Egipto nacionpa muyuriqninpi nacionkunapim Canaan nacionpi hina mikuy mana karqachu, chaypim Joseypa ayllunkuna yachaqku. Chaymi Joseypa taytan Jacob, Egipto nacionpi kawsaykuna kasqanta yacharuspan churinkunata kamachirqa rispa rantimunankupaq (Genesis 42:1, 2).

Lliw churinkunatam Jacobqa rinankupaq kacharqa, ichaqa uchuy kaq Benjamintam paykunawan mana aviarqachu, yuyarirqachá Joseyta wawqinkunaman watukuq kamachisqanmantapacha manaña rikusqanta. Churinkunam Joseypa pachanta yawarwan chapusqata quykuspanku taytanta nirqaku purun animal mikurusqanmanta (Genesis 37:31-35).

Karu-karuta rispankum Jacobpa churinkunaqa Egipto nacionman chayarurqaku. Kawsaykunata maypi rantinankumanta tapukuptinkum nirqaku Zafnat-panea sutiyuq kamachikuqwan rimanankumanta, paykunaqa manam yacharqakuchu kikin Josey kasqantaqa (Genesis 41:45). Chaymi rikuruspanku mana pipas riqsirqachu, Egipto nacionpi hatun kamachikuq kasqallantam qawarqaku. Yanapakuyninta maskasqankuraykum ‘paypa ñawpaqninpi qunquranpa pampaman kumuykurqaku’ (Genesis 42:5, 6).

Joseymi ichaqa wawqinkunata chaylla riqsirurqa. Wawqinkuna paypa ñawpaqninpi qunqurakusqanta qawaspanmi yuyarirqa warma kasqanpi Jehova Diospa musquchisqanta. Bibliam nin: ‘Chaymi Josey paykunamanta musqusqanta yuyarirurqa’, nispa. Chay musqukusqanpim qawarqa wawqinkuna paypa qayllanpi qunqurakusqankumanta, chay punchawpi ruwasqankuman hina (Genesis 37:2, 5-9; 42:7, 9). ¿Imatam Joseyqa ruwarqa? ¿Yaqachu wawqinkunata abrazaykunanpaq pawaykurqa icha mana allin ruwarusqankumantachu imatapas ruwanman karqa?

Joseyqa yacharqam llumpay hukmanyasqa kayninwan mana intuchikunanmanta. Jehova Diosqa munarqam Jobpa mirayninkuna hatun nacion kanankumanta, chayraykum tukuy chay pasakusqankunaqa Jehova Diosmanta karqa (Genesis 35:11, 12). Chayna kaptinpas, sichu wawqinkuna llumpay chiqnikuqllaña, kikillankupaq munaqkunallaña kaptinkuqa, ¿imaynatam Diospa nisqanqa cumplikunman karqa? Paykunata imatapas ruwananpaq tanteaptinqa yaqapaschá taytanta hinaspa wawqin Benjaminta wañuy patanman churanman karqa. Joseyqa manam yacharqachu kawsasqankumantaqa. Chaymi pi kasqanta mana riqsichikurqachu chaynapi wawqinkuna imayna kasqankuta yachananpaq. Chayna ruwasqanwanmi Jehova Diospa munasqanman hina imatapas ruwayta atinman karqa.

 Ñuqanchikqa manachusmi haykapipas Josey hinaqa tarikusunchu. Ichaqa kunan tiempopim achka ayllukuna chiqninakuspanku rakinakunku. Chayna kaptinqa yaqapaschá imayna tarikusqaykirayku imapas chaylla piensasqaykiwan aparachikuwaq. Chaynapi tarikuspaqa ancha allinmi kanman Joseyta qatipakuyninchik, hinaspa Jehova Dios imata ruwananchikta munasqanmanta yachayninchikpas (Proverbios 14:12). Ayllunchikwan kusisqalla kawsakuy ancha allin kaspanpas, ancha allinmi Jehova Dioswan hinaspa churin Jesuswan allin amistad kayninchikqa (Mateo 10:37).

Joseymi mana iskayrayaspan chaylla wawqinkunapa sunqunpi ima kasqanta yachananpaq tukuyta ruwarqa. Puntataqa watiqaqkuna kasqankumantam tumpaykurqa, hinaspa rimasqanta tikraq runawan mana allinkunata nichirqa. Paykunaqa mana chayna kasqanta hinaspa aylluyuq kasqankutam nirqaku, nirqakutaqmi wasinkupi sullka wawqinta saqirusqankumanta. Maynatachá Joseyqa kusikurqa wawqin kawsasqanta yacharuspan. Chayta uyariruspanmi wawqinkunata nirqa: ‘Kunanmi pruebasqa kankichik. [...] Mana sullka wawqikichik hamuptinqa manam lluqsinkichikchu kaymanta’, nispa. Punchawkuna pasaytam wasinkuman kutinankupaq saqirqa, ichaqa kutimuptinku wawqin Benjaminwan kutimunankupaqmi huk kaqninta qipachirqa (Genesis 42:9-20).

Zafnat-panea rimasqankuta mana entiendesqanta piensaspankum kikinkupura 20 wata ñawpaqta Joseywan ruwasqankumanta rimayta qallaykurqaku, nirqakum: ‘Chiqaptapunim huchallikururqanchik wawqinchikpa contranpi. Ruegakuwachkaptinchikmi ñakariyninta qawachkaspa mana uyarirqanchikchu chayraykum ñuqanchikman kay ñakariy hamuruwanchik’, nispa. Chayna rimasqankuta entiendesqanraykum Joseyqa “paykunamanta rakikuykuspan waqarqa” (Genesis 42:21-24). Chayna kaspanpas, yacharqam sunqumanta wanakuy mana rimayllapi qawachikusqanmanta. Chayraykum hinalla imayna kasqankuta qawananpaq tukuyta ruwarqa.

Wawqin Simeonta qipachispanmi wakinninta taytayman kutinankupaq kacharqa. Hinaspapas qullqinkutam costalninkupi pakachirqa. Wasinkuman chayaspankum taytan Jacobman tukuy ima pasasqankumanta willarqaku. Chaykunata nispankum, Egipto nacionman wawqin Benjaminwan kutinankupaq taytanta arí nichirqaku. Joseypa wasinpi kaspankum nirqaku costalninkupi qullqi tarisqankumanta hinaspa kutichipuyta munasqankumanta. Chay ruwasqanku admirakunapaq kaptinpas, Joseyqa hinallam imayna kasqankuta astawan yachayta munarqa. Wawqin Benjaminta qawaspan imayna tarikusqanta mana musyachikuspanmi, lliw wawqinkunata mikunankupaq nirqa. Mikurachispanñam wasinkuman kutinankupaq aviarqa, ichaqa Benjaminpa costalninpim qullqimanta kaq vasonta churanankupaq kamachirqa (Genesis 42:26–44:2).

Pasakusqanku qipallanmanmi Joseyqa wawqinkunata maskanankupaq runankunata kamachirqa chaynapi qullqi vasonta tarimunankupaq. Benjaminpa costalninpi vasota tariruspankum suwa kasqanta tumpaykurqaku, chayraykum lliw wawqinkuna Joseypa wasinman kaqlla kutirqaku. Kunanmi Joseyqa wawqinkuna imayna runa kasqankuta qawayta atinman karqa. Juda sutiyuq wawqinmi wakin wawqinkunapiwan Joseypa sirvienten kanankupaq nirqaku. Joseymi ichaqa mana munarqachu, nirqam Benjaminlla Egipto nacionpi qipananpaq (Genesis 44:2-17).

Judam ichaqa sunqumantapuni nirqa: ‘[Benjaminllam] qiparun mamanmanta kaq warmaqa. Payqa taytaykupa llumpay kuyasqanmi’, nispa. Chayna nisqanqa llumpaytachá Joseyta llakichirqa, paypas Benjaminpa mamam Raquelmanta churinmi karqa. Taytan hinam Joseypas kuyakuywan mamanta yuyarirqa, payqa Benjaminta wachakuspanmi wañururqa. Yaqapaschá chayrayku wawqinta llumpayta kuyarqa (Genesis 35:18-20; 44:20).

Judaqa kaqllamantam Joseyta mañakurqa Benjaminta mana qipachinanpaq. Mañakurqataqmi rantinpi pay qipananpaq. Llumpayta waqaspanmi kaynata nirqa: ‘¿Imaynataq ñuqaqa kutiykuyman mana warmawanqa? Manam taytayta imapas pasarunanta munanichu’, nispa (Genesis 44:18-34). Wawqin Judaqa manañam ñawpaqpi hinañachu karqa. Qawachirqam tukuy ima ruwasqanmanta wanakusqanta,  kuyapayakuq, entiendeq hinaspa hukkunapaq munaq kasqantapas.

Tukuy chaykunata qawaspanmi Joseyqa ima niytapas atirqachu, chaymi serviqninkunata hawaman lluqsinankupaq nispan llumpa-llumpayta waqayta qallaykurqa, ¡faraonpa wasinkamaraqmi waqasqanqa uyarikurqa! Chaymi nirqa: ‘Ñuqaqa kani kay Egipto nacionman rantikamusqaykichik wawqikichik Joseymi’, nispa. Chayta uyarispankum wawqinkunaqa ima niytapas atirqakuchu. Joseymi ichaqa abrazaykuspan sapakamata muchaykurqa, chaywanmi qawachirqa paykunata pampachasqanta (Genesis 45:1-15). Qawachirqataqmi Jehova Dios kuyapayakuq kasqanta, hinaspa pampachakuq kasqantapas (Salmo 86:5). ¿Chaynachu ñuqanchikpas kanchik?

Faraonmi Joseypa chaykuna pasasqanta yacharuspan nirqa taytanta hinaspa llapan ayllunta Egipto nacionman qayachimunanpaq. Chaymi Joseyqa taytanwan tupaykurqa. Churinta Jacob qawaykuspanmi waqaspan nirqa: “Kayqaya kawsachkaqtaraq rikuykuyki, kunanqa wañukusaqñayá”, nispa (Genesis 45:16-28; 46:29, 30).

Churinwan tupaykusqanmantam Jacobqa 17 watatawan kawsarqa. Manaraq wañukuchkaptinmi 12 churinkunata bendecirqa, hinaspa nirqa paykunawan hamuq tiempopi ima pasananmanta. Piwi churinman herenciata qunanmantaqa Joseymanmi iskay herenciata qurqa. Chaymantapas Israel nacionpa chunka iskayniyuq ayllukunamantam, Joseypa iskay churinkunamanta iskay ayllukuna kanan karqa. ¿Ichaqa imataq Jacobpa churin Judawanqa pasarqa? Wawqinkunamanta astawan wanakusqanta qawachisqanraykum, Jacobqa nirqa mirayninmanta mesias lluqsinanmanta (Genesis 48 hinaspa 49 capitulo).

147 watanpim Jacobqa wañukurqa. Taytankupa wañukusqan qipatam, churinkuna piensarqaku Josey kamachiq kasqanrayku paykunata mana allinta ruwarunankumanta. Ichaqa ñawpaqpi nisqanman hinam Joseyqa Diospa yanapakuyninta qawasqanmanta nirqa, nirqataqmi manaña hukmanyasqa kanankupaq. Nirqam: ‘Ama manchakuychikchu, ñuqaqa manam Dioschu kani’, nispa (Genesis 15:13; 45:7, 8; 50:15-21). Joseypaqa allin juezmi Jehova Diosqa karqa. ¿Yaqachu Jehova Diospa pampachasqan runakunata pay castiganman? (Hebreos 10:30).

¿Qamqa pampachakuqchu kanki? Pampachanakuy sasa kaptinpas, aswan sasaraqmi pipas disyunta imatapas ruwawasqanchikmanta pampachayninchikqa, ichaqa pampachaykuptinchikmi allin tarikusun hinaspa sientichiwaqninchik runapas allinmi tarikunqa. Chaymantapas, Joseypa iñiynintawan Jehova Diospa llakipayakuq kaynintam qatipakusun.