Qalalla huchapakuqkunataqa a Allpantinpim qawanku. Sutillam kachkan: Internetpi, peliculakunapi, revistakunapi, celularkunapi chaynataq wakin aparatokunapipas. Kay tiempopi runakunaqa manaña penqakuspam chaykunata qawanku. Mana haykapi hinam tukuy hinastinpi penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawanku. (Recuadropi qawariy  “Qalalla huchapakuqkuna qawasqankumanta willakuykuna”, niqta.)

Kay tiempopi runakunaqa manam ñawpa watakunapi hinañachu penqaypaq hapinku chaykuna qawaytaqa. Gail Dines sutiyoq profesoram nin: “Ñawpa tiempopiqa qalalla huchapakuqkunatam llumpay penqaypaq hapiqku chaymi mana qawaqkuchu, kay tiempopiqa manaña penqakuspankum qawanku”, nispa.

¿Imaninkitaq qamqa? ¿Chaykunata qawayqa kusirikunapaqchu kanman icha vidanchikpi hukmanyachiwananchikpaqchu? Jesusmi nirqa: ‘Allin sachaqa allintam rurun, mana allin sacham ichaqa mana allintachu rurun’, nispa (Mateo 7:17). ¿Imanasqam nana allinchu penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawayqa? Chaymanta yachasun qatiqninpi 3 tapuykunawan.

RUNAKUNA YANAPAQ DOCTORKUNAM NINKU: Imaynam crack nisqanku drogaman viciakurunku chaynam penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawaqkunapas chay qawayman viciakurunku nispa.

Internetpi penqaypaq huchapakuqkunata qawayman viciakurusqanmantam Brayan b nin: “Manam imapas harkawaqchu. Drogasqa hinam tarikurqani. Pesapakuspaymi katkatataq kani chaymantapas umaymi nanawaq. Chaykunata manaña qawanaypaqmi anchata kallpanchakurqani, ichaqa unay watakunapim saqerqani”, nispa.

Penqaypaq kaqkunata qawayman qokuruqkunaqa pakallapi qawanankupaqmi llullakunku chaymantapas mana ancha rimariqmi kanku. Wakinqa amistadninkunamanta karunchakuspam penqakuypi, hukmanyasqa hinaspa piñasqa tarikunku. Wakinñataqmi wañuchikuyllapiña piensanku. Sergiom Internetmanta yaqa sapa punchaw horqorqa penqaypaq qalalla kaqkunata celularninpi qawananpaq, paymi nin: “Hukkunamanta karunchakuspaymi upa hina chaynataq mana imapaq valeq hukmanyasqa tarikurqani. Penqakuspay chaynataq manchakuspaymi pipa yanapaynintapas mana maskarqanichu”, nispa.

Penqaypaq qalalla huchapakusqankuta huk kutillata qawaypas llumpaytam vidanchikpi ñakarichiwachwan. Chaykunamanta estudiaq Judith Reisman doctoram Estados Unidospi autoridadkunapa huñunakuyninpi nirqa: “Penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawayqa umanchikpim takyarun, chayqa haykapipas mana qonqay atinam”, nispa. 19 watanpi kaq Susanam qonqayllamanta rikururqa qalalla huchapakuqkunata Internetpi hinaptinmi chaykuna qawayman viciakururqa, paymi nin: “Chay qawasqaymi umaypi takyarun mana haykapipas qonqanaypaq hina. Chaymi maypipas qonqayllamanta umayman chayamun, chaytaqa manachusmi haykapipas umaymanta horqoyta atisaqchu”, nispa.

IMATAM ENTIENDENCHIK: Qalalla huchapakuqkunata qawaqkunaqa drogawan viciakuq hinam vidankupi llumpay dañota ruwakunku (2 Pedro 2:19).

RUNAKUNA YANAPAQ DOCTORKUNAM NINKU: “Qalalla huchapakuqkunata qawaqqa casado vidantam chaynataq familiantam ñakarichin”. (The Porn Trap, be Wendy and Larry Maltz.)

Penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawaqqa casado vidantawan familiantam tukuypi ñakarichin . . .

•  . . . kuyanakuspa confianzawan kawsayninkuta yanqachaspan (Proverbios 2:12-17).

•  . . . casado vidanpi kuyanakuyninta chaynataq warmi-qari puñuyninta kikillanpaq munaq kasqanwan yanqachaspan (Efesios 5:28, 29).

•  . . . penqaypaq huchapakuqkunata astawan qawananpaq kallpanchaspan (2 Pedro 2:14).

•  . . . qawasqanman hina vida pasaqmasinwan penqaypaq kaqkunata ruwananpaq kallpanchaspan (Efesios 5:3, 4).

•  . . . hukwan pierdekunanpaq kallpanchaspan (Mateo 5:28).

Diosmi kamachin vida pasaqmasinta piwanpas mana traicionananpaq (Malaquias 2:16). Hukwan  pierdekuqqa casado vidantam yanqachan, chaymi rakinakuyman otaq divorcianakuyman chayanku hinaptinmi wawa-churinku llumpayta ñakarinku.

Penqaypaq qalalla huchapakusqankuta qawayqa warmachakunatapas llumpaytam vidanpi sasachan. Brayanmi nin: “Chunka watachaypi kaspaymi paka-pakapi pukllaspay tarirurqani papaypa qalalla huchapakuqkunata qawananpaq kaq revistankunata. Chaykunatam pakallapi qawaq kani ichaqa manaraqmi entienderqanichu imanasqa chaykuna qaway gustawasqantaqa. Chay penqaypaq kaqkuna qawaymanmi costumbrarurqani yuyayniyoq runa kanaykama”, nispa. Achka Doctorkunam ninku chay penqaypaq kaqkunata qawaq warmakunaqa mozo-sipasyasqanku watakunamanta warmiwan otaq qariwan puñuytaña qallarisqankumanta chaynataq huchapakuyman astawan qokusqankurayku mana allin tanteoyoq kasqankumantapas.

IMATAM ENTIENDENCHIK: Penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawayqa llumpay mana allinmi, casado vidapi kuyanakuytam yanqachan, familiatapas llumpaytam ñakarichin (Proverbios 6:27).

BIBLIAM NIN: “Wañuchichkaq hinayá vidaykichikmanta chinkachiychik kay pachapi mana allin ruraykunata: amayá huchapakuychikchu, amayá millakuypaq kaqkunataqa ruraychikchu, amayá mana allin munaywanqa aysachikuychikchu nitaq intuchikuychikchu, amataqyá qollqella kuyaqqa kaychikchu, qollqe kuyayqa taytacha-mamacha adoray hinam”, nispa (Colosenses 3:5).

Penqaypaq qalalla huchapakuqkuna qawaytaqa millakuywanmi Jehova c Diosqa qawan. Ichaqa manam cheqniwasqanchikraykuchu harkakun. Paymi unanchawarqanchik casado vidapi warmi-qari puñuspa kusirikunapaq chaynataq wawa-churiyoq kanapaqpas (Santiago 1:17).

¿Imanasqataq Jehova Diosqa mana allinpaqchu qawan qalalla huchapakuqkuna qawaytaqa? Reparay qatiqnin willakuykunapi:

• Jehova Diosqa yachanmi penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawayqa runakunapa vidan yanqachasqanta (Efesios 4:17-19).

• Kuyawasqanchikraykum mana munanchu ñakarinanchikta (Isaias 48:17, 18).

• Casarasqakunatawan wawa-churinkutam amparayta munan (Mateo 19:4-6).

• Chuya kananchikta chaynataq runamasinchik respetanata munan (1 Tesalonicenses 4:3-6).

• Qari-kayninchikta otaq warmi-kayninchikta respetaspa casado vidallapi warmi-qari puñunanchiktam munan (Hebreos 13:4).

• Jehova Diosqa yachanmi penqaypaq qalalla huchapakuqkunata qawaqqa kikillanpaq munaq kasqanta chaynataq Satanaspa munasqanman hina kasqantapas (Genesis 6:2; Judas 6, 7).

IMATAM ENTIENDENCHIK: Qalalla huchapakuqkunata qawayqa Jehova Dioswan amistadninchiktam yanqachan (Romanos 1:24).

Chaykuna qawaymanta karunchakuy munaqkunatam Jehova Diosqa llakipayan. Bibliam nin: ‘[Jehova] Diosqa llakipayakuqmi. Payqa kuyapayakuqmi. Payqa mana chaylla piñakuruqmi. Payqa ancha kuyakuq sonqom. Payqa yachanmi [. . .] allpamanta ruwasqa kasqanchikta’, nispa (Salmo 103:8, 14). Payman asuykunankupaqmi humillakuqkunata kallpanchan ‘necesitasqanku tiempokunapi llakipayaspa favorecenanpaq’ (Hebreos 4:16; recuadropi qaway  “Imatam ruwawaq chay penqaypaq kaqkunata mana qawanaykipaq” niqta).

Wara-waranqantin runakunatam Jehova Dios yanapachkan. Chayna yanapasqa kasqankumantam Biblia nin: ‘Ichaqa Diosmi mayllaykusurqankichik, Señor Jesuspa sutinpi hinaspa Diosninchikpa Espiritunpa yanapakuyninwan mana huchayoqpaqña chaskisqa kanaykichikpaq’, nispa (1 Corintios 6:11). Paykunaqa apostol Pablopa nisqantam reqsikunku, paymi nirqa: ‘Tukuy imata ruwanaypaqmi kallpayoq kani kallpata qowaqniy yanapawaptin’, nispa (Filipenses 4:13, NM).

Penqaypaq qalalla huchapakuqkuna qawayman qokuruq kayninta imayna atipasqanmantam Susana nin: “Jehova Diosllam chay viciota saqenapaqqa kallpata qowanchik. Yanapaynintawan consejonta mañakuptinchikqa paypa qayllanpim agradonpaq chuya sonqoyoq kawsasunchik. Diosqa manam haykapipas saqewasunchu”, nispa.