ENOCQA kima pachak joqta chunka pitsqa (365) watayoqnam karqan. Kanan witsan mas unë kawaq nunakunapitapis chusku kuti masnam kawëkarqan. Peru noqantsikpaq mana creipaqnö kaptimpis manam chipyëpa awkinraqtsu karqan. Tsë witsan nunakunaqa mas atska tiempum kawayaq, y tsë tiempupita kananyaqqa pitsqa waranqa (5.000) watanam pasarishqa. Enoc yurikunqan witsampaqqa, joqta pachak (600) watapitapis masyoqnam punta nuna Adanqa karqan, y kima pachak (300) wata masran kawarqan. Y Adanpa wakin mirëninkunaqa pëpitapis masran kawayarqan. Tsëmi kima pachak joqta chunka pitsqa (365) watayoqna karpis, Enocqa kallpanllachöraq këkarqan. Y mëtsika watakuna masran kawanan karqan, peru manam tsënötsu karqan.

Pëpaqa kawënintsunchi peligruchö këkarqan. Kënö pasakunqanman pensarishun: Enocqa escaparmi ëwakïkan, porqui yarpëninchöqa këkan, Diospa musyatsikïninkunata willakushqa kaptin nunakuna imanö tikrakuriyanqanmi. Hasta qaqllankunachöpis wanïparaq piñakushqa kayanqanmi rikakun. Tsë nunakunaqa pasëpam Enocta chikiyan, manam willakunqantapis chipyëpa cäsukuyantsu y willakunampaq mandanqan Diosnintapis pasëpam chikiyan. Diosnin Jehoväwanqa manam mëtikïta puëdiyantsu, peru sirweqnin Enocwanqa puëdiyanmi. Itsa Enocqa familianta manana rikänampaq kaqta pensarqan, itsa warminman, wamrankunaman o willkan Lamecman pensarqan (Genesis 5:21-23, 25). ¿Wanuratsiyanmantsuraq karqan?

Enocpa kawënimpitaqa manam alleqllaqa musyantsiktsu. Porqui Bibliaqa kima kutillam pëpaq willakun (Genesis 5:21-24; Hebrëus 11:5; Jüdas 14, 15). Kë versïculukuna Enocpaq wallkallata willakuptimpis, Diosman alläpa markäkunqantam rikätsimantsik. ¿Qampis familiëkitaku manteninëki? ¿O imëllapis alli kaqta defendirqunkiku? Tsënö kaptinqa, Enocta pasanqanmi yanapashunki.

Enoc kawanqan witsanqa, alläpa mana alli rurëkunam karqan. Enocqa Adanpita patsë qanchis kaq mirëmi karqan. Tsë witsanchö kawaq nunakunaqa mas sänum cuerpunkunachö kayaq, porqui Adanwan Ëva jutsallakuyanqampitaqa ichik tiempullaran pasashqa karqan, tsëmi mas unëpa kawayaq. Peru portakïninkunachö y Diospa kaqkunachöqa chipyëpa mana allim këkäyarqan. Alläpa lïsum kayaq, y tsënö këqa wawqin Abelta Cain wanutsinqampita patsëmi qallarqan, ishkë kaq mirëpita patsë. Y Cainpa mirënimpita yureq juk nunanäqa kikin Cainpitapis mas lïsu y vengakoq kanqantatsunchi gälakurqan. Kima kaq mirëchönäqa juk mas alläpa mana alli rurëmi yurirqan. Nunakunam “Jehoväpa jutinta parlar qallëkuyarqan”, peru manam pëta adorartsu, sinöqa mana respetarmi mana allipaq utilizäyaq (Genesis 4:8, 23-26).

Tsënö mana alli religionqa më tsëchömi tsë witsanqa karqan. Tsënö kaptinmi, Enocqa imata ruranampaq kaqtapis decidinan karqan. ¿Tsë witsan nunakunanötsuraq kanman karqan? ¿O ciëlutawan Patsata kamaq rasumpa Dios Jehovätatsuraq sirwinman karqan? Itsachi Abelpita alläpa yachakurqan, porqui Abelqa Jehovätam shonqupita patsë sirwirqan,  y tsërëkurmi chikiparnin wawqin wanuratsirqan. Enocqa allitam decidirqan. Genesis 5:22 textuchömi kënö nin: “Enocqa rasumpa kaq Dios munanqannö[mi] kawarqan”. Tsënö cläru willakurmi Bibliaqa rikätsikun, tsë witsan nunakuna Diosta mana cäsukuyaptimpis, Enocqa alli sirwinqanta. Bibliaqa pëpaqran puntataqa tsënö parlan.

Jina tsë versïculullachömi Bibliaqa willakun tsurin Matusalen yurinqan witsampis, Jehovä munanqannö kawar sïguinqanta. Joqta chunka pitsqa (65) watayoqnö këkarqa familiayoqnam karqan. Bibliaqa manam willakuntsu warmimpa jutin ima kanqanta ni ëka tsurinkuna kapunqanta, peru casakushqa kanqan “y ollqu wamrakunayoq y warmi wamrakunayoq” kanqanqa musyëmi. Y familiantaqa Dios munanqannöchi pëqa cuidarqan, tsëchi Bibliaqa Dios munanqannö kawakunqampaq parlan. Manachi warmintaqa juk warmiwan engañarqantsu, porqui musyaqmi tsëpaq Jehovä imata pensanqanta (Genesis 2:24). Mëraq llapan puëdinqanmannö kallpachakurqan Jehoväta kuyayänampaq wamrankunata yachatsirnin. Peru ¿tsëta lograrqanku?

Bibliaqa manam alleqllaqa tsëpaq parlantsu. Tsurin Matusalenpaqqa llapampitapis mas unë kawanqanta y Apäkï Tamya kanqan watachö wanukunqantam willakun, peru manam willakuntsu Diosta sirwinqanta o mana sirwinqantaqa. Peru Matusalenpa wamran Lamecpaqmi sïqa willakun Diosman markäkoq (yärakoq) nuna kanqanta, y Lamec yurikunqampitaqa pachak (100) wata masran Enocqa kawarqan. Tsë willkan Lamectam Jehoväqa musyatsirqan Apäkï Tamya pasariptin tsurin Noëwan ima pasanampaq kaqta. Noëqa awilumpa teytan Enocnömi Dios munanqannö kawarqan. ¡Tsënömi Noëqa familiampaq juk alli ejempluta jaqirqan! Noëqa manam Enocta reqirqantsu, peru itsachi kastankuna pëpaq parlapäyarqan. Itsa teytan Lamec, o awilun Matusalen o hasta Enocpa teytan Jaredpis pëpaq parlaparqan, porqui Jaredqa Noë kima pachak joqta chunka joqta (366) watayoq këkaptinran wanukurqan (Genesis 5:25-29; 6:9; 9:1).

Adanpitaqa alläpa jukläyam Enocqa karqan. Jutsannaq këkarpis Adanqa manam Jehoväta wiyakurqantsu, tsërëkurmi pëpita yureq kaqqa wanutsikoq këman y waktsa këman chäyarqan. Peru Enocqa jutsasapa karpis Dios munanqannömi kawarqan, y juk alli ejemplutam mirëninkunapaq jaqirqan. Kima pachak puwaq (308) watayoq Enoc këkaptinmi Adanqa wanurqan. Tsënö kikinllaman pensaq nunapaqqa, ¿familian llakikurqantsuraq? Manam musyantsiktsu. Imanö kaptimpis, ‘Enocqa rasumpa kaq Dios munanqannömi kawarqan’ (Genesis 5:24).

¿Qampis teytaku kanki? Tsëqa Diosman Enoc markäkunqampita alläpam yachakïta puëdinki. Familiëkipaq mikïta y röpata ashinëki precisaptimpis, Diospa kaqkunata yachatsinëkim masqa precisan (1 Timoteu 5:8). Tsëta logranëkipaqqa manam ninqëkillawantsu yachatsinëki, sinöqa rurënikiwanmi. Enoc ruranqannölla qampis Dios munanqannö kawakunëkipaq y pëpa musyatsikïninkunata wiyakunëkipaq decidirqa, juk alli ejemplutam familiëkipaq jaqinki.

Itsachi mana cäsukoq nunakunawan mana juntakunqanrëkur, Enocqa japallan sientikurqan. Peru  ¿Jehoväqa tsëta cuentata qokurqanku? Awmi. Juk junaqmi, tsë witsan nunakunata ima pasanampaq kaqta willakunampaq Jehovä nirqan. Tsënömi Jehoväqa willakoqnin kanampaq churarqan. Enocqa Jehoväpa punta kaq willakoqninmi karqan, tsëtam Bibliachö qellqarëkaq willakïnin rikätsikun. Awmi, tsëtaqa musyantsik atska pachak watakuna pasarishqanchö Jesuspa wawqin Jüdas, Enoc imata willakunqanta qellqanqampitam. *

Enocqa kënö nirmi willakurqan: “¡Rikäyë! Jehovämi mëtsika santu angelninkunawan shamïkan llapan nunakunata juzganampaq, y alläpa mana alli nunakuna alläpa mana allikunata rurayanqampita, y jutsasapa nunakuna pëta ofendir contran imëkata parlayanqampita culpayoq kayanqanta rikätsikunampaq” (Jüdas 14, 15). Enocqa segürum karqan tsë willakunqankunaqa cumplikänampaq kaqta. Pëqa cumplikashqatanönam rikarqan. Diospa mëtsika willakoqninkunam imapaqpis cumplikashqapaqnöna parlayaq, y rasumpa cumplikänampaq kaqta següru karmi tsënöqa parlayaq (Isaïas 46:10).

Itsachi Enocqa llapan nunakunata tsëta willanan karqan. Peru ¿imatataq willakunan karqan? Rikärishun. Diosta mana respetaqkunapaq parlarmi, “alläpa mana alli”, “jutsasapa” y ‘contran imëkata parlaq’ nirqan. Jina tsënöqa portakïninkunapita y rurëninkunapita culpayoq kayanqantam rikätsikurqan. Jina tsë willakunqanqa rikätsikun, Adan jutsallakunqampita patsëqa nunakuna alläpa mana alliman chäkurishqa kayanqanta y ichikllachöna chipyëpa ushakäyänampaq kaqtam. Guërrapaq listu këkaq ‘mëtsika santu angelninkunawanmi’ Jehoväqa ushakätsinan karqan. ¡Enocqa mana mantsakushpam tsëta japallanlla willakurqan! Tsëqa, willkan Lamecqa alläpachi respetarqan mana mantsakoq awilunta.

Diosman markäkur Enoc ruranqankunaman pensarmi kënö tapukuntsik: “¿Dios pensanqannöku mana alli nunakunapaq pensä?” nishpa. Enoc willakunqanqa tiempuntsikchöpis cumplikanqam. Pë willakunqanqa cumplikarqan Noëpa tiempunchö mana alli nunakunata Apäkï Tamyawan Jehovä ushakätsinqan tiempum. Tsënö pasakunqanmi rikätsimantsik kanan witsampis mas jatun ushakë ichikllachöna chämunampaq kaqta (Mateu 24:38, 39; 2 Pëdru 2:4-6). Kanan tiempuntsikchöpis, Diosqa listunam këkan mëtsika santu angelninkunawan mana alli nunakunata ushakätsir alli kaqta ruranampaq. Enoc willakunqanta cuentaman churashun y nuna mayintsikta willashun. Itsachi familiantsik o amïguntsik mana yanapamashqa höraqa japallantsik sientikushun. Peru Enoctanöpis, mana jaqishpa sirweqninkunataqa Jehoväqa manam ni imëpis jaqinqatsu.

¿Imanötaq Enoc wanukurqan? Rasumpa kaqchöqa, imanö wanunqanqa imanö kawanqampitapis mas mana musyëpaqnömi. Genesis libruqa kënöllam nin: “Enocqa rasumpa kaq Dios munanqannömi kawar sïguirqan. Peru mananam kawar sïguirqannatsu, porqui Diosmi apakurqan” (Genesis 5:24). Peru ¿imanirtaq “Diosmi apakurqan” nin? Tiempu pasariptinmi apostol Pablu kënö nishpa entienditsikurqan: “Markäkunqampitam Enocqa sufrir mana wanunampaq apashqa karqan, y manam ni mëchöpis tarishqatsu karqan, porqui pëtaqa Diosmi apashqa karqan; porqui manaraq apashqa kaptinmi Diosqa shonqumpaqnö kanqanta musyatsishqa karqan” (Hebrëus 11:5). ¿Imanirtaq Pabluqa “sufrir mana wanunampaq apashqa” kanqanta nirqan? Enoctaqa ciëluman Dios apakunqantam wakin Bibliakunaqa nin. Peru tsëqa manam kanmantsu, porqui  ciëluman punta ëwaqqa Jesucristu kanqantam Bibliaqa willamantsik (Juan 3:13).

Tsëqa, ¿imanötaq Enocqa “sufrir mana wanunampaq apashqa” karqan? Itsachi Jehoväqa shumaqllapa kawëpita wanïman chäratsirqan, tsënöpa sufritsir mana wanutsiyänampaq. Y wanunampaqna këkar, ¿imanötaq musyarqan Diospa shonqumpaqnö kashqa kanqanta? Itsachi Diosqa juk visionchö rikätsirqan Shumaq Patsa imanö kanampaq kaqta. Tsënömi rikëninchö alli ruraq kanqanta Jehovä rikätsishqanchöna Enocqa wanukurqan. Enocpaq y pënölla Diosta alli sirweq ollqukunapaq y warmikunapaq parlarmi, apostol Pabluqa “llapankunam markäkïkar wanuyarqan” nirqan (Hebrëus 11:13). Wanuriptinqa itsachi chikeqninkuna ayanta ashiyarqan, peru itsachi Jehovä ushakäratsishqa kaptin tarita puëdiyarqantsu. Mana tsënö ruraptinqa itsachi ayanta respetayanmantsu karqan o hasta adorayanmampis karqan. *

Tsë llapanta cuentaman churëkur, Enoc imanö wanunqanman pensarishun. Itsachi kënö pasakurqan: Enocqa pasëpa ëwapakashqanam escapakïkan. Willakunqanta wiyarirmi mëtsikaq piñashqa nunakuna qatikäyan. Tsënam juk machëman chärir Enocqa jamarin, peru musyanmi imë höra karpis tariyänampaq kaqta. Jina musyanmi mana llakipashpa wanutsiyänampaq kaqtapis. Utishqa këkanqampita ichik jamapärirmi Diosman mañakur qallëkun. Tsënö këkaptinmi cuerpun ankashyärin, y juk visiontam rikar qallëkun.

Tsëchöqa llapampis alläpa jukläya kanqantam rikan. Y Eden huertachö këkaqnömi sientikun, peru manam rikantsu nunakuna yëkuyänanta mana permiteq angelkunataqa. Alli saloryoq y kallpankunachö këkaq mëtsika ollqukunata y warmikunatam rikan. Llapanmi shumaq kawakuyan. Mananam chikinakï ni religionrëkur sufritsinakï kannatsu. Tsëta rikärirmi Enocqa alleq cläru musyarin Diosqa pëta alläpa kuyanqanta y shonqumpaqnö kanqanta. Tsëchö kawakunampaq kaqtam musyan. Tsënam chipyëpa yamë sientikurin, y nawinta wichqarirmi juk kutillana shütarin.

Y tsëpita patsëmi imëka punïkaq cuenta wanushqa këkan. Peru Diosqa manam ni imëpis pëta qonqanqatsu. Atska watakuna pasarishqanchö Jesus änikunqannöllam, Diospa yarpëninchö këkaq nunakunaqa Cristu qayakunqanta wiyarirnin, sepultürankunapita yarqarayämunqa. Tsëchömi yamë këta y juk Shumaq Patsata rikäriyanqa (Juan 5:28, 29).

¿Manatsuraq qampis tsëchö kawëta munankiman? ¡Imanö shumaqraq kanqa Enocta reqiqa! ¿Imakunata willashunëkitaraq munankiman? Wanunan hörakunaqa, ¿pensanqantsiknötsuraq pasakurqan? Kikinchi tsëtaqa willaramäshun. Peru tsënö kanampaqqa, alläpam precisan Enoc imanö kanqampita yachakunantsik. Enocpaq parlarirmi apostol Pabluqa kënö nirqan: “Mana markäkïyoq karqa manam ni imanöpapis Diospa shonqumpaqnö pipis këta puëdintsu” (Hebrëus 11:6). ¡Tsëmi noqantsikpis Enocnölla Diosman markäkunantsik!