Ir al contenido

¿La kraj ri Dios che keqachajij ri qatat qanan are chiʼ e rijabʼ chik?

¿La kraj ri Dios che keqachajij ri qatat qanan are chiʼ e rijabʼ chik?

Ri kuya ubʼixik ri Biblia

 Ri alkʼwalaxelabʼ che nim chi kijunabʼ yaʼom ri eqelen chke che kekichajij ri kitat kinan. Ri Biblia kubʼij, che wariʼ kʼo ubʼanik rukʼ ri kikojonik, ri alkʼwalaxelabʼ «rajawaxik chi nabʼe ri e are kketaʼmaj nim kkil wi ri malkaʼn aj uwo rachoch xuqujeʼ chi kiya rajil ukʼaxel che ri kinan kitat kimam» (1 Timoteo 5:4). Are chiʼ kekichajij ri kitat kinan tajin keniman che ri taqanik che kʼo pa ri Biblia che nim keʼil wi ri e tat nan (Efesios 6:2, 3).

 Ri Biblia kubʼij taj ri kbʼan che kichajixik ri e tat nan che nim chi kijunabʼ, are kʼu kubʼij chqe ri xkibʼan jujun achijabʼ ixoqibʼ ojer kanoq. Xuqujeʼ kuya jujun pixabʼ chke ri kechajin ri nim chi kijunabʼ.

 ¿Jas xkibʼan ri winaq re ojer che kichajixik ri kitat kinan che nim chi kijunabʼ?

 Xkibʼan jalajoj jastaq, rumal che junam ta ri kikʼaslemal.

  •   José naj kʼo wi che ri utat Jacob are chiʼ xrijobʼik. Are taq xkiriq kibʼ, aninaq xubʼan ronojel rech ri utat kkʼojiʼ naqaj che. Ri José xuqujeʼ xuya ronojel ri xajwataj che ri Jacob xuya uwa y jun rachoch (Génesis 45:9-11; 47:11, 12).

  •   Rut xbʼe rukʼ ri ralibʼ chuchuʼ pa ri utinamit y sibʼalaj xchakunik rech xuchajij (Rut 1:16; 2:2, 17, 18, 23).

  •   Jesús, are chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik, xutzukuj jachin kchajin ri unan, ri María, che weneʼ kaminaq chi ri rachajil (Juan 19:26, 27). a

 ¿Jas taq pixabʼ kuya ri Biblia?

 Rajawaxik chuqʼabʼ rech kechajix ri tat nan. Ri Biblia kuya jujun taq pixabʼ che ktobʼanik.

  •   Nim chawilaʼ wi ri atat anan.

     Ri kuya ubʼixik ri Biblia: «Nim chawilaʼ wi ri atat xuqujeʼ ri anan» (Éxodo 20:12).

     ¿Jas kabʼan che ukojik pa ri akʼaslemal? We kuyaʼo, chayaʼ bʼe chke ri atat anan che kkichaʼ ri kkaj kkibʼano y ri kbʼan che kichajixik. Chkʼol utz achomanik y cheʼatoʼo, xuqujeʼ chabʼanaʼ rukʼ utzilal y nim cheʼawilaʼ wi.

  •   Chel akʼuʼx chke y chakuyuʼ kimak.

     Ri kuya ubʼixik ri Biblia: «Ri utzalaj noʼjinik are ri uq’ilik ri oyowal, are kʼu ri uyaʼik qʼij, man kʼo ta kubʼij ukʼuʼx che ri il patan» (Proverbios 19:11).

     ¿Jas kabʼan che ukojik pa ri akʼaslemal? Weneʼ ri atat anan kkibʼij jastaq che kubʼan kʼax chawe, o weneʼ kkimaltyoxij ta ronojel ri kabʼano. We je kkʼulmatajik, chatchoman chrij wariʼ: «¿Jas kinnaʼ riʼ wet in ri kinkun ta chi che ubʼanik kʼi jastaq? ¿La kinbʼison riʼ?». We katchoman chrij ri kkinaʼo y kakuy kimak, ktobʼanik rech kixkikotik.

  •   Chatzukuj tobʼanik.

     Ri kuya ubʼixik ri Biblia: «Are taq man kʼo ta tow noʼj, ri kchomax kibʼanik man utz ta keʼelik; ri utz kelik e areʼ kebʼanow ri kʼi yaʼl taq noʼj» (Proverbios 15:22).

     ¿Jas kabʼan che ukojik pa ri akʼaslemal? Chatzukuj más tobʼanik chrij ri kbʼan che kichajixik ri e tat nan are chiʼ keyawajik. Chawetaʼmaj jas tobʼanik kʼo pa ri lugar che katel wi. Chattzijon kukʼ nikʼaj chi winaq che tajin kekichajij ri kitat kinan che nim chi kijunabʼ. We e kʼo a wachalal, ¿la kixkunik kimulij iwibʼ rech kixtzijon chrij ri kibʼan che kichajixik ri itat inan y ri kibʼan che utoʼik iwibʼ?

    Utz che ri familias kkimulij kibʼ y kechoman chrij ri kkibʼan che kichajixik ri kitat kinan che nim chi kijunabʼ.

  •   Kaya ta uwiʼ ri kabʼano.

     Ri kuya ubʼixik ri Biblia: «Ri noʼj kkʼojiʼ kukʼ ri e machʼamoj» (Proverbios 11:2).

     ¿Jas kabʼan che ukojik pa ri akʼaslemal? Chawetaʼmaj che kʼo katkun ta che ubʼanik. Qonojel kʼo kʼi kqabʼano y kojkosik y kojkun taj kqabʼan ronojel che kichajixik ri qatat qanan. We más kʼi chi tiempo rajawaxik kachajij ri atat anan chataʼ tobʼanik chke ri afamiliares o che jun profesional.

  •   Chachajij awibʼ.

     Ri kuya ubʼixik ri Biblia: «Man kʼo ta jun kretzelaj uwach ri ucuerpo chbʼil ribʼ, xaneʼ kutzuqu, kuchajij» (Efesios 5:29).

     ¿Jas kabʼan che ukojik pa ri akʼaslemal? Paneʼ rajawaxik kachajij ri atat anan, are kʼu rajawaxik che ri at kachajij awibʼ y, we at kʼulanik, xuqujeʼ rajawaxik kachajij ri afamilia. Rajawaxik katwaʼik, katuxlanik y katwarik (Eclesiastés 4:6). Xuqujeʼ rajawaxik katas atiempo rech katuxlanik. We kabʼan wariʼ, kariq ta kʼax che kichajixik ri atat anan.

 ¿La kubʼij pa ri Biblia che ri alkʼwalaxelabʼ rajawaxik kekichajij ri kitat kinan pa ri kachoch?

 Ri Biblia kubʼij ta ri rajawaxik kbʼan che kichajixik ri tat nan. Jujun taq familias kkiyaʼo che ri kitat kinan kekʼojiʼ pa ri kachoch. Are kʼu weneʼ kopan jun tiempo che rajawaxik kekʼam bʼi pa jun lugar ri kechajix wi ri nim chi kijunabʼ. Are utz che ri familias kkimulij kibʼ y kechoman chrij jas ri utz chke konojel (Gálatas 6:4, 5).

a Jun achi ubʼiʼ Matthew Henry xuya ubʼixik che weneʼ ri José, ri rachajil ri María ya kaminaq chik, rumal laʼ ri Jesús tajin chi kuchajij ri unan. Are kʼu rumal che ri Jesús xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik, xuya jun utz kʼutbʼal: che ri alkʼwalaxelabʼ rajawaxik kekichajij ri kitat kinan.