Ir al contenido

¿Jas kubʼij ri Biblia chrij ri Navidad?

¿Jas kubʼij ri Biblia chrij ri Navidad?

Ri kuya ubʼixik ri Biblia

 Ri Biblia kubʼij taj jas qʼij xkʼojiʼ ri Jesús, y kubʼij taj che kqabʼan wajun nimaqʼij riʼ. Jun wuj kubʼij wariʼ: «Are ta ri Dios kbʼinik che kbʼan ri nimaqʼij re ri Navidad, ni kʼo ta pa ri Nuevo Testamento» (Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, rech John McClintock y James Strong).

 Retaʼmaxik ri rumal che kbʼan ri Navidad kukʼut chqawach che xaq winaq xebʼinik. Ri Biblia kubʼij che ri Dios utz ta krilo we kqaqʼijilaj taj junam rukʼ ri kraj areʼ (Éxodo 32:5-7).

Ri kpe wi ri kbʼan pa ri Navidad

  1.   Ri nimaqʼij re ri ralaxbʼal ri Jesús. Ri nabʼe taq cristianos xkibʼan ta nimaqʼij che ri ralaxbʼal ri Jesús rumal che «xkichomaj che ri nimaqʼij riʼ [...] petinaq kukʼ ri qastzij taj kojonem» (Las cosas nuestras de cada día).

  2.   Ri 25 re diciembre. Kʼo ta kkʼutuwik che ri Jesús xkʼojiʼ pa wajun fecha riʼ. Ri e kʼamal taq bʼe pa ri e kojonem che qastzij taj xkikoj wajun fecha riʼ che kʼo ubʼanik rukʼ ri nimaqʼij che kbʼan che ri qʼij.

  3.   Ri sipanik, ri rikil y ri e nimaqʼij. «Ri nimaqʼij re ri Navidad che kbʼan kimik petinaq pa ri e nimaqʼij che xkibʼan ri romanos ojer kanoq pa unikʼajil ri ikʼ re diciembre. Chilaʼ xeʼel wi lo ri uyaʼik sipanik, ri taq wa che kbʼanik y ri taq kantela che ketzijik» (The Encyclopedia Americana). Y ri Diccionario de historia de la Iglesia kubʼij wariʼ: «Ri nimaqʼij che kebʼanik y ri sipanik che keyaʼik kʼo ubʼanik rukʼ ri nimaqʼij che xkibʼan ri romanos che ri qʼij ojer kanoq (17-24 re diciembre)». Xuqujeʼ, ri Encyclopædia Britannica kubʼij che are chiʼ ri romanos xkibʼan ri e nimaqʼij riʼ kʼo ta nijun kchakunik.

  4.   Ri luces che kexekebʼax chuwach taq ri ja. Junam rukʼ ri kubʼij ri The Encyclopedia of Religion, ri familias re Europa kkiwiq ri kachoch «rukʼ luces y uxaq taq cheʼ» rech kkiya uqʼij ri qʼij y kkichajij kibʼ chkiwach ri itzel taq uxlabʼal. Y ri Diccionario de historia de la Iglesia kubʼij: «Ri rax taq cheʼ y ri luces pa taq ri nimaqʼij che xkibʼan ri romanos xpe wi, che kʼo ubʼanik rukʼ ri qʼij (1 re en., ri kʼakʼ junabʼ)».

  5.   Wiqbʼal che kebʼan rukʼ acebo y muérdago. Ri uxaq taq cheʼ riʼ kkoj che wiqbʼal pa ri Navidad. «Jun chke ri kinimal ri sacerdotes (druidas) kubʼij che ri cheʼ muérdago kʼo uchuqʼabʼ. Y ri uxaq taq ri acebo kyaʼ uqʼij rech ktzalij lo ri uchuqʼabʼ ri qʼij» (The Encyclopedia Americana).

  6.   Ri cheʼ che kkoj pa Navidad. Ri Encyclopædia Britannica kubʼij: «Ri winaq re Europa e naqʼatal che uyaʼik kiqʼij ri cheʼ y xkiya ta kan ubʼanik wariʼ are chiʼ xeʼux cristianos». Jun chke ri naqʼatisabʼal riʼ che kkibʼano are che «kkikoj ri cheʼ re Navidad chuchiʼ taq ri kachoch o chupam pa taq ri qʼij re Navidad».