Ir al contenido

Ir al índice

¿Yacharqankichu?

¿Yacharqankichu?

¿Uj rijchʼanachinapi Jesús alqetusmanta parlaspa runasta pisipajchu qhawasharqa?

Greciapi rumimanta ruwasqa imillita alqetuta japʼishan 100 watamanta (J.n.j.) 200 watakama (J.j.)

Uj kuti Jesús Siriapi kashajtin, Greciamanta uj warmi paymanta yanapata mañakorqa. Jesustaj kutichinanpaj uj rijchʼanachinamanta parlarerqa, chaypitaj mana judío kajkunata alqetuswan kikincharqa. Moisesman qosqa Leypeqa alqetus chʼichipaj qhawasqa kaj kanku (Levítico 11:27). Jesús alqetusmanta parlaspaqa, mana chay warmita, nitaj mana judío kajkunatapis pisipajchu qhawasharqa.

Jesusqa yachachisqasninman nerqa jina, judiostaraj yanapayta munasharqa. Chayrayku chay warmiman nerqa: “Mana allinchu wawaspa tʼantankuta qhechuspa alqetusman choqayqa”, nispa (Mateo 15:21-26; Marcos 7:26). Greciamanta, Romamanta familiasqa alqetusta mayta munakoj kanku, wawaspis alqetuswan pujllakoj kanku. Chayrayku “alqetusmanta” parlajta uyarispa runasqa alqetus munakunapaj jina kasqankuta yuyaj kanku. Chayrayku chay warmeqa Jesuspa nisqanta sumajta entiendespa nerqa: “Arí Señor. Chaywanpis alqetusqa dueñosninkoj mesanmanta tʼanta tʼunas tʼakakamusqanta mikhunku”, nispa. Jesusqa chay warmi sinchʼi creeyniyoj kasqanta jatunpaj qhawarqa, wawantataj sanoyacherqa (Mateo 15:27, 28).

¿Imaraykú apóstol Pablo barcota apajkunaman amallaraj rinankuta nerqa?

Apostolespa tiemponkumanta cargata apaj barco.

Apóstol Pabloqa Italiaman barcopi risharqa, chay barcotaj anchata wayramusqanrayku ñakʼayllata risharqa. Pablotaj chay barcota apajkunaman nerqa amallaraj rinankuta (Hechos 27:9-12). ¿Imaraykutaj chayta nerqa?

Ñaupa tiempomanta barcota apajkunaqa, chiri tiempopi barcopi viajay mana allinchu kasqanta yacharqanku. Nikojtaj noviembre killaj khuskanninmanta, marzo killaj khuskanninkama barcopi riy mana allinchu kasqanta. Pabloqa ichá septiembrepi chayri octubrepi viajarqa. Romamanta Flavio Vegecio, Compendio de técnica militar nisqa libronpi, jatun qochanejta barcopi riymanta nerqa: “Wakin killasqa barcopi rinapaj allin, wakin killastaj mana”, nispa. Payqa 301-400 watas chaynejpi kausarqa. Vegecio nerqa 27 de mayomanta, 14 de septiembrekama barcopi riy allillan kasqanta. Nillarqataj 15 de septiembremanta 11 de noviembrekama, chantá 11 de marzomanta 26 de mayokama rinapaj mana allinchu kasqanta. Pabloqa sapa kuti viajasqanrayku yacharqa maykʼajchus barcopi viajay allin kasqanta. Chayta barcoj dueñon, barcota apajpis yacharqankuchá, jinapis Pablota mana uyarerqankuchu. Chayraykutaj barcoqa yakuman chinkaykorqa (Hechos 27:13-44).