Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Dahme Ke Kak Wia Ma Omw Pwoudo Kin Kilang Kilel Suwed

Dahme Ke Kak Wia Ma Omw Pwoudo Kin Kilang Kilel Suwed
  • “E kin mwomwen me ei pwoudo kin pwurupwurehng kamwahl.”

  • “I namenekla, oh kin pehm me I mwomwsuwed oh sohte katepei.”

  • “I sohte kak koasoiaiong emen duwen met. I kin kelehpw lokolok.”

  • “I kin medewe me Siohwa sohte ketin nsenohkin ie.”

Koasoi kan me sansalda powe kasalehda uwen lih pwopwoud men eh kin lokolok ni eh pwoudo kin kilang kilel suwed. Oh ma ahn liho pwoudo kin wiewia met ni rir, ele erein sounpwong de sounpar tohto, ele liho kin pehm me e sohla kak likih ohlo. Nin duwen me emen lih pwopwoud koasoia: “I kin medewe, ‘Ihs ohl menet? Mie soahng teikan me e kin ekihsang ie?’”

Artikel wet wiawihda ong lih pwopwoud men me eh pwoudo kin kilang kilel suwed. a E pahn koasoia kaweid en Paipel kan me pahn kansenamwahwih oh kamehlelehiong ih duwen sapwellimen Siohwa utuht, oh pil sewese en ahneki meleilei oh karanih Siohwa. b

DAHME ME SOHTE EH SAPWUNGO KAK WIA?

Mendahki ke sohte kak kaunda soahng koaros me omw pwoudo kin wia, mie soahng kei me ke kak wia pwehn ahneki meleilei. Tehk dahme kileldi pah.

Dehr kapwukoahkin uhk. Lih pwopwoud men ele medewe me e wiahda mehkot sapwung me kahrehda eh pwoudo kin kilang kilel suwed. Alice, c medewe me e solahr masamwahu rehn eh pwoudo. E kin medewe, ‘Dahme kahrehda ei pwoudo men kilang lih teikan a kaidehn ngehi?’ Ekei lih pwopwoud kin kapwukoahki pein irail mwomwen arail mwekidki dahme wiawio, oh kin medewe me re kalaudehla kahpwalo. Danielle koasoia, “I kin medewehki pein ngehi lih suwed men me kauwelahr at mouren pwopwoud pwehki ei lingeringer.”

Ma ke pil ahneki soangen pepehm pwukat, ese me Siohwa sohte kin ketin kapwukoahkin uhk wiewiahn omw pwoudo. Seims 1:14 mahsanih: “Emenemen kin lelohng nan songosong sang ni pein eh ineng.” (Rom 14:12; Pil. 2:12) Siohwa sohte kin ketin kapwukoahkin uhk, ahpw e kin ketin kesempwalki omw loalopwoatohng ih.​—2 Kron. 16:9.

E pil sawas en wehwehki me ohl pwopwoud men eh kilang kilel suwed sohte wehwehki me liho solahr masamwahu. Me samanih duwen kahpwal wet kasalehda me kilang kilel suwed kin kahrehiong emen en ahneki ineng en wia nsenen pwopwoud me sohte lih emen kak kaitarala.

Dehr nohn pwunod. Catherine koasoia me e kin medemedewehte duwen eh pwoudo eh kin kilang kilel suwed. Frances koasoia: “I kin pwunodada ahnsou me I sehse ia wasa ei pwoudo kohla ie. I kin uhdahn pwunod rahno pwon.” Ekei lih pwopwoud kasalehda uwen arail kin namenek en mi nanpwungen riarail Kristian kan me ele ese duwen kahpwal me arail pwoudo ahneki. Pil ekei kin koasoia me re pehm me irail kelekelehpw pwehki irail kin medewe me sohte me wehwehki arail irairo.

E sohte sapwung en ahneki soangen pepehm pwukat. Ahpw ma ke kin ahnsou koaros medemedewehte, e pahn ihte kalaudehla omw pwunod. Song en medemedewehte omw nanpwungmwahu rehn Siohwa. Omw wia met pahn seweseiuk en dadaurete.​—Mel. 62:2; Ep. 6:10.

E pil kak sawas en wadek oh doudouloale koasoipen lih akan nan Paipel me ahneki kahpwal ahpw nsenamwahula ni arail kapakap ong Siohwa. Siohwa sohte kin ahnsou koaros ketikihsang arail kahpwalo, ahpw e kin ketikihong irail popohl. Karasepe, Ana kin “inenen nsensuwed mehlel” pwehki eh irairo. Ahpw mwurin eh “kapakapohng KAUN-O ahnsou reirei,” e meleileidi, mendahki eh sohte ese dahme pahn wiawi mwuhr.​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Ohl oh lih pwopwoudo anahne rapahki sawas sang rehn elder kan

Rapahki sawas sang rehn elder kan nan mwomwohdiso. Elder kan kak “rasehng wasahn rukusang kisinieng oh melimel.” (Ais. 32:2) Irail pil kak padahkihong uhk en koasoiong emen sister me ke kak ehukihong omw kahpwalo oh me kak kansenamwahwihiuk.​—Lep. Pad. 17:17.

KE KAK SEWESE OMW PWOUDO?

Ia duwe, ke kak sewese omw pwoudo en powehdi eh sohte kak uhdihsang kilang kilel suwed? Mwein. Paipel kasalehda me pwehn kapwungala kahpwal ehu de kalowehdi imwintihti kehlail men, “aramas riemen mwahusang emente.” (Ekl. 4:9-12) Roporop kan kasalehda me ni pwopwoud ehu ara kin ehupene doadoahk, ohl pwopwoudo kin kak powehdi eh sohte kak uhdihsang kilang kilel suwed, oh eh pwoudo kak sukuhlki en pwurehng likih ih.

Ei mehlel, met kak wiawi ma omw pwoudo nsenohki en doadoahk laud oh uhdahn men uhdihsang kilang kilel suwed. Ia duwe, e kin kapakapohng Siohwa ni ngidingid oh peki en ketikihong ih kehl oh pil peki sawas sang elder kan? (2 Kor. 4:7; Seims 5:14, 15) E wiahda koasoandi ehu pwehn sewese ih en dehr kilang kilel suwed? Karasepe, e koasoanehdi irepen eh pahn doadoahngki nah sehlpwohn de tablet ape oh soikala irair kan me kakete kasonge ih? (Lep. Pad. 27:12) E pwungki ken sewese ih oh uhdahn pahn mehlel ong uhk? Ma ei, ele ke kak sewese ih.

Ia duwen? Felicia pwoudkihla Ethan, me sohte kak uhdihsang kilang kilel suwed sangete eh pwulopwul. Felicia kin wiahda pwe en mengeiong Ethan en koasoiong ih ni ahnsou me Ethan kin inengieng kilang kilel suwed. Ethan koasoia: “I kin koasoiong ei pwoudo ni mehlel. Ni kadek, e kin sewese ie en soikala kasongosong kan oh kalapw idek rehi ia iren ei nannanti. E pil kin sewese ie koasoanehdi irepen ei pahn doadoahngki Internet.” Ni mehlel, Felicia medengkihla Ethan eh kin kilang kilel suwed. “Ahpw,” e koasoia, “ei lingeringer oh medekla sohte kin sewese ih en pousehlahte soikala wiewia suwedo. Mwurin at koasoiapene eh kahpwal ko, e onopadahier en sewese ie en powehdi ei nsensuwedo.”

Soangen koasoakoasoipene wet kak sewese ohl pwopwoudo en soikala kilang kilel suwed oh pil sewese eh pwoudo en pwurehng likih ih. Ni ohl pwopwoud men eh nsenohki padahkihong eh pwoudo duwen eh luwet kan, wasa me e pahn kohla ie, oh dahme e kin wiewia, eri solahr mehkot me e kin ekihsang eh pwoudo.

Ke kamehlele me ke kak sewese omw pwoudo ni soangen ahlohte? Ma ei, dahme kumwa seu wadek oh koasoiapene artikel wet? En omw pwoudo mehn akadei iei en uhdihsang kilang kilel suwed oh kihong uhk kahrepen ken pwurehng likih ih. Omw pwoudo anahne wehwehki ia omw pepehm duwen kahpwalo, ahpw en dehr lingeringerki omw nsenohki koasoiong ih duwen met. Ke anahne sewese eh nannanti en uhdihsang wiewia suwedo oh mweidohng ih ahnsou en wiahda ken pwurehng likih ih. Kumwa koaros anahne esehda dahme kahrehda emen kin men kilang kilel suwed oh ia duwen amwa kak powehdi. d

Ma ke perki me kumwa sohte kak koasoiapene kahpwalo ni meleilei, koasoanehdi en peki emen elder me kumwa koaros sohte apwalki koasoiong en mi rehmwa oh ekei pak kaweid amwa koasoiapene kahpwalo. Pohnese me pil mwurin omw pwoudo powehdi eh sohte kak uhdi kilang kilel suwed, ele ahnsou laud anahn mwohn omw pahn kak pwurehng likih ih. Ahpw dehr uhdi. Tehkada soahng kan me ekisekis mwahula nanpwungamwa. Koapworopworki me ehu rahn, ma kumwa koaros kin kanengamah, amwa mouren pwopwoud pahn pwurehng kehlailda.​—Ekl. 7:8; 1 Kor. 13:4.

IA DUWEN MA E POUSEHLAHTE WIEWIA MET?

Ma omw pwoudo pwurehng kilang kilel suwed mwurin eh sohla wia met erein ahnsou ehu, ia duwe, met wehwehki me e sohte douluhl pahn kak uhdihsang? Mwein soh. Ahpw mehlel ma met wialahr mehkot me e sohte kak uhdihsang, e pahn kakete ahneki kahpwal wet erein eh mour. E kak pwurehng kilang kilel oh kasdo suwed mwurin eh sohla wia met erein sounpar tohto. Pwe met en dehr wiawi, e pahn anahne kalaudehla eh pere ih sang kasongosong kan, ele sang ni eh doulahte idawehn dahme e koasoanedier en dehr wia pil mwurin eh powehdier kahpwalo. (Lep. Pad. 28:14; Mad. 5:29; 1 Kor. 10:12) E pahn anahne kakairada “elen madamadau” kapw oh sukuhlki en “kailongki me suwed,” me iangahki kilang kilel suwed oh pil soangen tiahk samin teikan me duwehte mwadongki dipwisou en kaparapar. (Ep. 4:23; Mel. 97:10; Rom 12:9) Ia duwe, e men nantihong wia met? Ma ei, ele e pahn kedekedeo kak uhdihsang douluhl wia tiahk wet. e

Medemedewehte omw nanpwungmwahu rehn Siohwa

Ahpw ia duwen ma omw pwoudo sohte men powehdi eh kahpwalo? Eri, ke kakete kalapw mworus, lingeringer, oh pehm me e kauweiukedi. Ke kak diar meleilei ma ke mweidohng Siohwa omw kapwunod kan. (1 Pit. 5:7) Pousehlahte karanih Siohwa sang ni omw kin wia pein omw onop, kapakap oh doudouloale. Ni omw wia met, ke kak kamehlele me e pil kin ketin karanih iuk. Nin duwen me Aiseia 57:15 (NW) mahsanih, e kin ketiket rehn irail kan me “mworusala oh nan kapehd tikitikla,” oh ketin sewese irail en pwurehng ahneki peren. Song uwen omw kak en wiahla Kristian mwahu men. Rapahki sawas sang rehn elder kan. Oh koapworopworkihte me ehu rahn, omw pwoudo kakete wiahda wekidekla kan.​—Rom 2:4; 2 Pit. 3:9.

a Nan artikel wet, kitail pahn nda me ohl pwopwoudo me kin kilang kilel suwed. Ahpw, tohtohn kaweid kan nan artikel wet pahn mwahu ong ohl pwopwoud men me eh pwoudo kin kilang kilel suwed.

b Kilang kilel suwed sohte wia poahsoanpen mweipeseng sang nan Paipel.​—Mad. 19:9.

c Ahd kan kaidehn uhdahn adarail.

d Ke kak diar iren sawas kan nan jw.org oh pil nan neitail sawasepen Paipel kan. Karasepe, menlau kilang “Pornography Can Shatter Your Marriage” nan jw.org; “You Can Resist Temptation!” nan The Watchtower, April 1, 2014, pali 10-12; oh “Kilel oh Kasdo Suwed Keper de Sohte Keper?” nan Kahn Iroir en August 1, 2013, pali 3-7.

e Pwehki emen kakete sohla kak uhdihsang kilang kilel suwed, ekei pwopwoud kan pilada en rapahki sawas sang toahkte kan oh pil sang elder kan.