Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

KAHLEMENGIH ARAIL PWOSON | SARA

Koht Ekerki Ih Lih Emen Sang Peneinei Soupeidi

Koht Ekerki Ih Lih Emen Sang Peneinei Soupeidi

SARA kesihnendahsang eh doadoahko oh kilenglahng wasa doh. Pahn eh kaweid erpit kan, nah ladu kan kin nsenamwahu oh kedkedirepwki ar doadoahk. Sara pil kin soupisengki wiewia pein eh pwukoa. Medewehla ih ni eh kin wie madamadau oh elehl peh ko pwehn kihsang medek kan. Mwein e pwangada sang ni eh kin doadoahk laud en deipinahda wasa kan me tei ni ara impwalo. Wunen kuht me kekeluwangkihla peleng ketipin oh keteu erein sounpar kei, kin katamankihong Sara ia uwen werei me ira kin kesekeseuseli. Mwurin souwaso pahn nekier oh ketipino kikihrlahr. E kilang Eipraam * eh mweselda nimensengo, oh e pil kilkilenglahte wasao oh kasikasik eh pahn pwurodo. Ni eh pwoudo eh kin pwarada pohn koadoken dohl ehu, e kin sirei ni pohkomwokomw.

Sounpar eisek dower powe sangete ni ahnsou me Eipraam kahre eh peneinei laud kotehla Pillap Iupreitis oh kohdilahng Kenan. Sara kin perenki utung eh pwoudo nan seiloak laud wet kolahng wasa me re sohte ese. Pwehki e ese me Eipraam pahn ahneki pwukoa kesempwal ehu pwehn kapwaiada kupwuren Siohwa en wiahda kadaudok ehu oh wehi ehu. Ahpw, pwukoa dah me Sara pahn ahneki? E wia lih depwen men, oh met e sounparehr 75. Ele e pil medewe, ‘Ia duwen sapwellimen Siohwa inou eh kak pweida ni ei wia en Eipraam pwoud?’ E pahn sansal ma e pwunodki met de pil sohte kanengamah.

Ekei pak kitail pil kin medewe iahd me sapwellimen Koht inou kan pahn pweida. Kitail sohte kin kalapw kanengamah, keieu ni atail awiawih pweidahn koapworopwor me kitail kesempwalki. Dahme kitail kak sukuhlkihsang en lih kaselel menet eh pwoson?

“KAUN-O SOHTE KETIN KUPWUREHIONG IE”

Peneineio ahpwtehnte pwurasang Isip. (Senesis 13:1-4) Irail kauwada imwarail impwal kan nan wasa ileile en palimesehn Pedel, de me mehn Kenan kan kin ndahki Lus,. Sang wasa patapat en pohn dohl wet, Sara kak kilang pali laud en Sapwen Inowo. Mie kahnimw en mehn Kenan kan oh ahl akan me kin kahluwalahng sounseiloak kan nan sahpw doh kan. Ahpw, nan wasa ileile wet pwon, sohte wasa ehu me duwehte uhdahn en Sara wasahn kousoano. E tikida nan Ur, kahnimw ehu nan Mesopodamia me dohki mwail 1,200 (1,900 km) sang wasa me e mihmi ieo. Nan Ur, e kohkohsang kiseh tohto, mour en kepwehpwe nan kahnimw ehu me diren wasahn netinet kan oh kisin sidohwa kan, oh eh mour nsenamwahu nan ihmw me pwelenge oh dihd kehlail kan, oh ele pil mie paip en pihl kaselel kan! Ahpw, ma kitail medewehla Sara eh wie kilikilenglahng palimese oh wie nsensuwed medemedewe eh paiamwahu kan sangete ni eh kisin seri, kitail sohte pahn esehki ih nin duwen lih poadidi men ong Koht.

Tehk dahme wahnpoaron Pohl mwekidki en ntingihedi sounpar 2,000 kei mwuri. Me pid duwen en Sara oh Eipraam pwoson, e koasoia: “Re sohte kin tamataman sahpw me re mweselsang ie; pwe ma re wia met, e uhdahn pahn mie ahnsoun sapahllahng wasao.” (Ipru 11:8, 11, 15) Sohte emen rehn Sara de pil Eipraam kilengla oh men pwuralahng ara mouren mahso. Ma ira ahneki soangen madamadau wet, ele ira pahn kakete pilada en pwuralahng ara wasahn kousoano. Ahpw, nan Ur, ira pahn katihasang pwais kaselelo me Siohwa ketikihong ira. Oh sohte aramas emen pahn tamataman ira ma ira sohte wia mehn kahlemeng en pwoson me mohngiong en aramas rar kei mwekidkier.

Sara sohte kilengla mwuri, ahpw e kin kilangwohngete mwowe. Eri e pousehlahte utung eh pwoudo ni ara kin seiseiloak nan sahpwo, e kin sewese kihpene ara impwal ko, iang neira pelinmen kan mwekimwekid, oh pwurehng kauwada imwara impwal kan. Patehng met, e kin dadaurete pahn kahpwal teikan oh wekidekla kan. Siohwa ketin pwurehng katamankihong eh inowo ong Eipraam, ahpw e saik ketin mahsanih duwen Sara!​—Senesis 13:14-17; 15:5-7.

Eri, e lelehr ahnsou me Sara pilada en koasoiaiong Eipraam duwen dahme e medemedewe. Medewehla meseo ni eh kasalehda eh pepehm oh nda: “Kilang, KAUN-O sohte ketin kupwurehiong ie seri.” Sara eri peki rehn eh pwoudo en wiahda seri rehn nah laduwo, Akar. Ke kak medewehla en Sara pwunod laud ni eh peki rehn eh pwoudo en wia met? Met mwomwen wia pekipek ehusoahng ong kitail rahnwet, ahpw e sohte wia pekipek ehusoahng nan ahnsou pwuko ong ohl emen en pwoudiki lih riemen, de pekehiki emen, pwehn wiahda kadaudoke. * Ia duwe, Sara pehm me ni ahl wet kupwuren Koht en wiahda kadaudok en wehi ehu sang Eipraam pahn kak wiawi? Mendahki met, e men wiahda tounmetei apwal wet. Dahme Eipraam wia? Kitail wadek me e “pwungki dahme [Sara] ndaiong.”​—Senesis 16:1-3.

Ia duwe, ireo koasoia me Siohwa me ketin kamwakid Sara en wiahda soangen koasoandi wet? Soh. Ahpw, eh pekipeko kasalehda uhdahn madamadau pwung en aramas. E medewe me Koht me ketin pwukoahki eh kahpwal kan, oh Sara sohte kak medewehla me mie ehu soahng tohrohr me Koht kak wiahiong ih. Dahme Sara medewehda en wiao pahn ihte kahrehiong ih weirek oh kahpwal. Ahpw, eh pekipeko kasalehda eh sohte kin medemedewehte pein ih. Nan sampah ehu me pali laud en aramas kin nsenohki pein arail ineng kan laudsang en meteikan, ia duwe, en Sara irair en soh roporop sou wia mehkot kaselel? Kitail pahn alasang en Sara eh pwoson, ma kitail kin kasalehda me kitail men mwohneki mahs kupwuren Koht laudsang pein atail ineng kan.

“KE KOURUHRKI”

E sohte werei a Akar liseianong Eipraam. Ele e medewe me eh liseinda kahrehiong ih en kesempwal sang Sara, Akar eri tepida kailongki Sara. Ia uwen laud en Sara eh nsensuwedla! Pwehki sapwellimen Koht utuht oh Eipraam mweidala met, Sara sohte kasalehda eh nsensuwed pahn Akar. Akar eri kaipwiedi pwutak men me adaneki Ismael, oh sounpar kei douwehr powe. (Senesis 16:4-9, 16) Mwurin mwo ireo kasalehda rohng ehu sang rehn Siohwa, ahnsowo Sara sounpar 89 oh eh pwoudo sounpar 99. Oh ia uwen kaselel en rohngo me ira alehdi!

Pil pwurehng, Siohwa ketin inoukihong kompoakepaho Eipraam me e pahn ketin kangederehla kadaudoke kan. Koht pil ketin wekidala eden ohl menet. Lel ahnsowo, e kin adaneki Eipram. Ahpw Siohwa ketin wekidala ong Eipraam, me wehwehki “Semen me Ngedehrie.” Oh met, ih tepin ahnsou me Siohwa ketin kasalehda me Sara iang ahneki pwukoa nan koasoandio. E ketin wekidala edeo sang Sarai, me ele wehwehki “Kahrehda akamai,” ong Sara, me kitail koaros kin ese. Ia wehwehn Sara? Lih emen sang peneinei soupeidi! Siohwa ketin kawehwehda dahme kahrehda e ketin pilada ahd wet ong lih menet: “I pahn kapaiahda oh e pahn wiahla inen wehi tohto, oh sang rehn kadaudoke kan nanmwarki kei pahn pwarada.”​—Senesis 17:5, 15, 16.

Sapwellimen Siohwa inou en ketikihda kadaudok ehu me pahn kapaiahda wehi koaros pahn pweida sang rehn nein Sara pwutak! Ahd me Koht ketin pilada ong pwutako, Aisek, wehwehki “Kouruhr.” Ni ahnsou me Eipraam tepin esehda kupwuren Siohwa en kapaiahkihda Sara pein nah seri, e ‘poaridi lel nanpwel, oh tapihada kouruhrki.’ (Senesis 17:17) E pwuriamweikihla oh perenkihda. (Rom 4:19, 20) A ia duwen Sara?

Mwurinte mwo, ohl silimen me irail sehse kohla ni en Eipraam impwalo. Ahnsowo ni souwas karakar ehu, ahpw pwopwoud mah wet mwadangete kasamwohdo ohl pwukat. Eipraam eri ndaiong Sara: “Mwadang umwunda pilawa, sang nan ehd en pilawa me keieu mwahu.” Kasamwo aramas ni kadek kin wia doadoahk laud ehu mahso. Eipraam sohte mweidohng eh pwoudo en kelehpwkihla doadoahko; e tangala oh kemehla kou pwul men oh kaunopada ekei mwenge oh soahng kan me re pahn nim. (Senesis 18:1-8) “Ohl” pwukat iei sapwellimen Siohwa tohnleng kei! Wahnpoaron Pohl ele medewe duwen met ni eh ntingihedi: “Kumwail kin kataman epwelpen mehn keiru kan nan imwamwail kan. Pwe ihme ekei kasamwokiher tohnleng kan, ni ar sasairki ihs irail.” (Ipru 13:2) Ke kak kahlemengih soangen mehn kahlemeng kaselel en kasamwo aramas me Eipraam oh Sara wiao?

Sara perenki kasamwo aramas ni kadek

Ni ahnsou me emen tohnleng ko pwurehng kasalehda sapwellimen Koht inowo rehn Eipraam duwen me Sara pahn neitikiehdi pwutak emen, Sara mihmi likin eh impwalo wie rongorong. E medewehla duwen eh pahn neitik nan eh sounparo uhdahn mwomwen ehusoahng, kahrehiong eh sohte kak koledi eh men kouruhrki pein ih, oh nda: “Nan ei likeilapalahr oh solahr kak neitik, ia duwe, I pahn pil men wiewiahte nsenen pwopwoud?” Tohnlengo kapwungala Sara ni eh mahsanihong peidek wet, “Mie mehkot me apwal ong KAUN-O?” Mwomwen en Sara mwekido kasalehda me e masepwehkada oh song en kahmahmki. Met wia ahnepen aramas. E kahmahmkihla oh nda: “Soh! I sohte kouruhr.” Tohnlengo sapeng: “Ei, ke kouruhrki.”​—Senesis 18:9-15.

Ia duwe, en Sara kouruhro kasalehda me e sohte pwoson? Soh douluhl. Paipel mahsanih: “Pwoson me kahrehiong Eipraam en kak wiahla sahm men nan eh likeilapalahr oh eh pwoud Sara lih depwen. E kamehlele me Koht pahn ketin kapwaiada sapwellime inou.” (Ipru 11:11) Sara ese duwen Siohwa; e ese me e kak ketin kapwaiada inou sohte lipilipil me e ketin wiahda. Ihs rehtail me sohte anahne kalaudehla soangen pwosono? E mwahu ong kitail en esehla douluhl Koht en Paipel. Ni atail wia met, kitail pahn kilang me Sara pwung ni eh ahneki pwoson. Siohwa kin ketin lelepek oh kapwaiada sapwellime inou koaros, ekei pak, e kakete wia met ni ahl akan me kin kahrehiong kitail en pwuriamweikihla oh kouruhrki pwe kitail sohte kamehlele!

“KAPWAIADA MEHKOAROS ME SARA PAHN NDAWEI”

Siohwa ketin katingiheki Sara eh pwoson

Ni ahnsou me Sara sounpar 90, e alehdi dahme e kin kasikasik sangete ni eh laudla. E neitikiong eh pwoudo, me met sounparehr epwiki! Eipraam kihong eden serio Aisek, de “Kouruhr,” nin duwen me Koht mahsanih. Kitail kak medewehla ni Sara eh pwangada ahpw sinsirei oh nda: “Koht ketikihong ie peren oh kouruhr. Koaros me rong met pahn iang ie perenda.” (Senesis 21:6) Kisakis kapwuriamwei wet sang rehn Siohwa uhdahn kaperenda Sara lao lel imwilahn eh mour. Ahpw, met pil kihong ih pwukoa laud kan.

Ni ahnsou me Aisek sounpar limau, peneineio wiahda kamadipw ehu pwehn kasalehda rahn me serio mweisang dihdi. Ahpw soahng koaros saikinte mwahu. Kitail wadek me Sara kin tetehk wiewia kei me kin kalapw wiawi. Nein Akar pwutak Ismael me sounpar 19, kin kapailoke kisin pwutak Aisek. Met kaidehn kisin kamwan tikitik. Mwuhr wahnpoaron Pohl mwekidki en koasoia me Ismael kin kaloke Aisek. Sara tehkada me ahn Ismael kin lidere nah pwutako wia keper ehu ong Aisek. Sara wehwehki me Aisek sohte wiahte nah pwutak ahpw me Aisek pil ahneki pwukoa ehu ong kupwuren Siohwa. Eri ni eimah e kohla koasoi mehleliong Eipraam. E peki rehn Eipraam en kadarala Akar oh Ismael.​—Senesis 21:8-10; Kalesia 4:22, 23, 29.

Ia duwen Eipraam eh mwekidki met? Kitail wadek: “Met kapwunodehda kowahlap Eipraam, pwe Ismael pil uhdahn nah seri.” E poakepoake Ismael, oh eh pepehm nin duwen pahpa men kahrehda e sohte kak kilang mwahu ire wet. Ahpw, Siohwa mwahngih mwahu duwen irair wet, ih eri ketin mwekid. Kitail wadek: “Koht eri ketin mahsanihong, ‘Ke dehr pwunodki pwutaken oh omw lidu Akar. Kapwaiada mehkoaros me Sara pahn ndawei, pwe kadaudokomw kan me I inoukihonguhkehr pahn tepisang Aisek.’” Siohwa ketin kamehlelehiong Eipraam me Akar oh pwutako pahn ale epwelpara. Ohl lelepek Eipraam eri peikiong.​—Senesis 21:11-14.

Sara wia lih pwopwoud mehlel men ong Eipraam, emen me uhdahn wia sawasepe. Sara sohte kin ndaiongete eh pwoudo dahme e kin men rong. Ni ahnsou me e kin tehkada kahpwal ehu me kin pidada peneineio oh ahnsou kohkohdo, e kin lokaia mehleliong eh pwoudo. Eh kin koasoi inen ong eh pwoudo sohte wehwehki me e mwamwahliki. Ni mehlel, wahnpoaron Piter me wia ohl pwopwoud men, mwuhr koasoia duwen Sara nin duwen mehn kahlemeng en lih pwopwoud me kin uhdahn kasalehda wahu ong eh pwoud. (1 Korint 9:5; 1 Piter 3:5, 6) Ma Sara sohte ndahki mehkot duwen irair wet, e pahn kasalehda me e sohte wauneki Eipraam, pwe met pahn kahrehda kahpwal laud ong Eipraam oh peneineio pwon. Ni limpoak Sara koasoia dahme anahne sansalda.

Lih pwopwoud tohto kin kesempwalki en Sara mehn kahlemeng. Re sukuhlkihsang ih duwen ar pahn koasoi mehleliong oh wauneki arail pwoud. Ekei pak, lih pwopwoud kan ele kin men Siohwa en utung irail duwehte dahme e ketin wiahiong Sara. Mendahki met, irail pil sukuhlkihsang en Sara pwoson kaselel, limpoak, oh kanengamah.

Siohwa ketin ekerki Sara lih emen sang peneinei soupeidi, ahpw Sara sohte kasik en ale epwel me kin kowohng soupeidi kan

Mendahki Siohwa ketikihong lih menet en adaneki, lih emen sang peneinei soupeidi, Sara sohte kin kasik en ale epwel me kin kowohng soupeidi kan. E sohte kapwuriamwei me ni ahnsou me e mehla ni eh sounpar 127, Eipraam “mwahieiki.” * (Senesis 23:1, 2) E uhdahn loaleidki Sara, me ong ih e rasehng lih emen sang peneinei soupeidi. E sansal me Siohwa Koht pil ketin loaleidki lih lelepek menet, oh e ketin kupwurki en kaiasada ih nan paradais nin sampah. Mour soutuk oh kansenamwahu pahn kowohng Sara oh irail koaros me kin kahlemengih eh pwoson.​—Sohn 5:28, 29.

^ par. 3 Uhdahno, pwopwoudo kin adaneki Eipram oh Sarai lao Koht ketin wekidala adara ko, ahpw pwehn sansal oh mengei, kitail pahn doadoahngki ahd kan me me tohto kin esehkin ira.

^ par. 10 Siohwa ketin mweidada emen ohl en pwoudiki lih riemen de tohtohsang de pekehiki emen ni ahnsou kis, ahpw mwuhr e ketikihong Sises Krais manaman en kapwurelahng koasoandi pwung ong pwopwoud me duwehte nin tapio nan Ihden, me iei en pwoudiki emente.​—Senesis 2:24; Madiu 19:3-9.

^ par. 25 Sara kelehpw lih nan Paipel me eh sounpar sansalda ni ahnsou me e mehla.