پرانے زمانے چ دہ‌یکی دینا یہوواہ دی عبادت دا اِک اہم حصہ سی۔ بنی‌اِسرائیل نُوں حکم دِتا گیا سی کہ اوہ ہر سال دہ‌یکی a یعنی اپنی پورے سال دی کمائی دا دسواں حصہ خدا دی عبادت لئی دین۔ خدا نے اوہناں نُوں کہیا سی کہ تُسی ہر سال اپنے کھیتاں دی پیداوار چوں دہ‌یکی دینا۔—‏اِستثنا14:‏22۔‏

 خدا نے موسیٰ دے ذریعے بنی‌اِسرائیل نُوں جیہڑی شریعت دِتی سی اوہدے چ اوہنے دہ‌یکی دین دا حکم وی دِتا سی۔ مسیحی شریعت دے تابع نئیں نیں ایس لئی دہ‌یکی دینا اوہناں لئی لازمی نئیں۔ (‏کلسیوں 2:‏13، 14‏)‏ پر اِک مسیحی اپنی مرضی تے خوشی نال اپنی کمائی وچوں خدا لئی جِنّاں چاہوے دے سکدا اے۔ کیونکہ خدا خوشی نال دین والے نُوں پسند کر دا اے۔—‏2-‏کُرنتھیوں 9:‏7‏۔‏

•  دہ‌یکی بارے پرانے عہدنامے چ کیہہ لکھیا اے؟‏

•  دہ‌یکی بارے نویں عہدنامے چ کیہہ لکھیا اے؟‏

 بائبل دے پرانے عہدنامے چ دہ‌یکی دین دا ذکر کئی وار کیتا گیا اے۔ ایہدا زیادہ‌تر ذکر شریعت دے بعد دے عرصے چ مِلدا اے۔ پر شریعت توں پہلاں دے عرصے چ وی ایہدیاں اِک دو مثالاں مِلدیاں نیں۔‏

شریعت توں پہلاں

 ابراہام اوہ پہلاں بندہ سی جنہے دہ‌یکی دِتی سی۔ (‏پیدائش 14:‏18-‏20؛‏ عبرانیوں 7:‏4‏)‏ ابراہام نے صرف اِک وار دہ‌یکی دِتی سی۔ اوہنے ایہہ سالم دے بادشاہ نُوں دِتی سی جیہڑا کہ کاہن وی سی۔ پاک کلام چ ایس گل دا کوئی ذکر نئیں مِلدا کہ ایس واقعے توں بعد دُبارہ کدی ابراہام نے یاں اوہدی اولاد نے دہ‌یکی دِتی سی۔‏

 دُوجا بندہ جنہے دہ‌یکی دِتی سی اوہ ابراہام دا پوترا یعقوب سی۔ اوہنے منت منی سی کہ جے خدا اوہدے نال نال رہوے تے اوہدی حفاظت کرے تے اوہ اپنے مال دا دسواں حصہ خدا نُوں دَوے گا۔ (‏پیدائش 28:‏20-‏22‏)‏ کجھ عالماں دا کہنا اے کہ یعقوب نے دہ‌یکی دے طور تے کجھ جانور قربان کیتے سن۔ یعقوب نے آپ تے دہ‌یکی دین دا وعدہ کیتا سی پر اوہنے اپنے گھرانے نُوں ایہدا پابند نئیں سی کیتا۔‏

شریعت توں بعد

 بنی‌اِسرائیل نُوں حکم دِتا گیا سی کہ اوہ دہ‌یکی دین کیونکہ ایہہ اِک طریقہ سی جدے ذریعے اوہ خدا دی عبادت دی حمایت کر سکدے سن۔‏

•   دہ‌یکی لاوی دے قبیلے نُوں دِتی جاندی سی جنہاں چ کاہن وی شامل سن کیونکہ اوہ سارا وقت خیمۂ‌اِجتماع چ خدمت کردے سن تے اوہناں کول کھیتی‌باڑی کرن لئی اپنی کوئی زمین نئیں سی۔ (‏گنتی 18:‏20، 21‏)‏ جیہڑے لاوی کاہن نئیں سن اوہناں نُوں لوکاں کولوں دہ‌یکی مِلدی سی تے فیر اوہ ایہدا بہترین حصہ کاہناں نُوں دے دیندے سن۔—‏گنتی 18:‏26-‏29‏۔‏

•   بائبل چ اِک ہور دہ‌یکی دین دا ذکر وی مِلدا اے جدے ذریعے لاویاں تے دُوجے لوکاں دی مدد ہوندی سی۔ (‏اِستثنا 14:‏22، 23‏)‏ اِسرائیلی ایہہ دہ‌یکی ہر تِن سال بعد تہواراں تے عیداں تے لاویاں لئی تے غریباں تے یتیماں لئی دیندے سن۔—‏اِستثنا 14:‏28، 29؛‏ 26:‏12‏۔‏

 دہ‌یکی دا حساب کیویں لایا جاندا سی؟‏ اِسرائیلی ہر سال اپنے کھیتاں دی ساری پیداوار دا دسواں حصہ الگ کر لیندے سن۔ (‏احبار 27:‏30‏)‏ جے اوہ اپنے کھیت دی پیداوار دی بجائے پیسے دین دا فیصلہ کردے سن تے اوہناں نُوں دسویں حصے چ 20 فیصد ہور پیسے ملاِ کے دینے ہوندے سن۔ (‏احبار 27:‏31‏)‏ اوہناں نُوں اپنے مال ڈنگر وچوں وی دسواں حصہ دین دا حکم دِتا گیا سی۔—‏ احبار 27:‏32‏۔‏

 اِسرائیلی اپنے مال ڈنگر دے دسویں حصے دا حساب لان لئی اپنی لاٹھی دے تھلیوں لنگھن والے ہر دسویں جانور نُوں چُن دے سن۔ شریعت دے مطابق اوہ نہ تے چُنے ہوئے جانور نُوں بدل سکدے سن تے نہ ای اوہناں دے بدلے پیسے دے سکدے سن۔ (‏احبار 27:‏32، 33‏)‏ جد کہ دُوجی دہ‌یکی جیہڑی عیداں تے دِتی جاندی سی اوہدے چ جانوراں دے بدلے پیسے دِتے جا سکدے سن۔ ایہدی وجہ توں اوہناں اِسرائیلیاں لئی بڑی اسانی ہو جاندی سی جیہڑے دُوروں سفر کر کے عیداں منان لئی آندے سن۔—‏اِستثنا 14:‏25، 26‏۔‏

 اِسرائیلی کدوں کدوں دہ‌یکی دیندے سن؟‏ اِسرائیلی ہر سال دہ‌یکی دیندے سن۔ (‏اِستثنا 14:‏22‏)‏ پر ہر ستویں سال اوہناں نُوں دہ‌یکی نئیں دینی پیندی سی کیونکہ ہر ستواں سال سبت دا سال ہوندا سی۔ ایس سال چ اِسرائیلی کوئی کھیتی‌باڑی نئیں کردے سن سگوں زمین نُوں آرام دیندے سن ایس لئی اوس سال کوئی دہ‌یکی نئیں لئی جاندی سی۔ (‏احبار 25:‏4، 5‏)‏ ہر ست سالاں دے عرصے چ جیہڑا تیجا تے چھیواں سال آندا سی اوہدے چ اِسرائیلی دُوجی دہ‌یکی دیندے سن جیہڑی لاویاں تے غریباں لئی ہوندی سی۔—‏اِستثنا 14:‏28، 29‏۔‏

 دہ‌یکی نہ دین دی کیہہ سزا ہوندی سی؟‏ شریعت چ دہ‌یکی نہ دین دی سزا دا کوئی ذکر نئیں مِلدا۔ اِسرائیلی دہ‌یکی کسے سزا دے خوف توں نئیں دیندے سن سگوں اوہ جان دے سن کہ ایہہ اوہناں دی ذمے‌داری اے۔ اِسرائیلیاں نے دہ‌یکی دے کے خدا اَگے اِلتجا کرنی سی کہ اوہناں نے اوہدے حکم تے عمل کیتا اے تے اوہ ایہدے لئی اوہناں نُوں برکتاں دَوے۔ (‏اِستثنا 26:‏12-‏15‏)‏ خدا دی نظر چ دہ‌یکی نہ دینا اوہدیاں چیزاں چوں چوری کرن دے برابر سی۔—‏ملاکی 3:‏8، 9‏۔‏

 کیہہ دہ‌یکی اِسرائیلیاں تے اِک بوجھ سی؟‏ نئیں۔ خدا نے اِسرائیلی قوم نال وعدہ کیتا سی کہ جے اوہ اوہدے لئی دہ‌یکی دین گے تے اوہ اوہناں نُوں برکتاں دَوے گا تے اوہناں نُوں کسے شے دی کمی نئیں ہوئے گی۔ (‏ملاکی 3:‏10‏)‏ پر جدوں اوہ دہ‌یکی نہ دین لئی بہانے بناندے سن تے اوہناں نُوں خدا دِیاں برکتاں نئیں مِلدیاں سن۔ نالے اوہناں دے دہ‌یکی نہ دین دی وجہ توں کاہناں تے لاویاں نُوں اپنیاں ضرورتاں پوریاں کرن لئی کم کرنا پیندا سی تے اوہ ہیکل چ قربانیاں چڑھان تے عبادت نال تعلق رکھن والے دُوجے کماں چ اِسرائیلیاں دی مدد نئیں کر پاندے سن۔—‏نحمیاہ 13:‏10؛‏ ملاکی 3:‏7‏۔‏

 جدوں یسوع مسیح زمین تے سن تے اوہدوں وی خدا دے بندیاں لئی دہ‌یکی دینا لازمی سی۔ پر یسوع مسیح دی موت دے بعد ایہہ حکم ختم ہو گیا۔‏

یسوع دے زمانے چ

 بائبل دے نویں عہدنامے توں پتہ چلدا اے کہ جدوں یسوع مسیح زمین تے سی تے اوہدوں وی اِسرائیلی دہ‌یکی دیندے سن۔ یسوع نے ایس گل دا ذکر کیتا کہ دہ‌یکی دینا ضروری اے پر اوہنے اوہناں مذہبی رہنماواں نُوں غلط وی کہیا جیہڑے دہ‌یکی تے بڑی باقاعدگی نال دیندے سن پر شریعت دے اہم معاملیاں یعنی انصاف، رحم تے ایمان نُوں نظرانداز کر دے سن۔—‏متی 23:‏23‏۔‏

یسوع دی موت دے بعد

 یسوع دی موت دے بعد دہ‌یکی دینا لازمی نئیں رہیا۔ اوہدی قربانی دی وجہ توں موسیٰ دی شریعت ختم ہو گئی جدے چ دہ‌یکی دین دا حکم وی شامل سی۔—‏عبرانیوں 7:‏5،‏ 18؛‏ اِفسیوں 2:‏13-‏15؛‏ کُلسّیوں 2:‏13، 14‏۔‏