Onlad karga

Antoy Agawa ed Saray Tasi nen Jehova nen Panaon na Holocaust?

Antoy Agawa ed Saray Tasi nen Jehova nen Panaon na Holocaust?

 Diad manga 35,000 ya Tasi nen Jehova ya manaayam ed Germany tan diad saray bansa ya asakop na Nazi, manga 1,500 ya Tasi so inatey nen panaon na Holocaust. Say arum et ag-amta so rason na impatey da. Lapud tuloytuloy ni so gagawaen ya pan-research, posiblin manguman ni so bilang tan say arum ya detalye.

 Panon iran inatey?

  • Gilotina ya inusar na saray Nazi

      Pinatey: Manga 400 ya Tasi so pinatey diad Germany tan diad saray bansa ya asakop na Nazi. Maslak et nilitis ed korte, senentensiaan ya pateyen, tan pinugotan na ulo. Say arum et pinaltog odino imbitay anggano ag-ira pormal ya nilitis ed korte.

  •   Mair-irap ya situasyon diad prisoan: Masulok ya 1,000 ya Tasi so inatey diad saray concentration camp tan prisoan diad Nazi. Inatey ira lapud ambelat ya trabaho, impan-torture, eras, sobran betel, sakit, odino ag-ira atambal tan naasikaso. Lapud grabe so impamairap ed sikara, say arum et inatey lanlamang anggano nibulos ira kayari World War II.

  •   Arum nin rason: Wala ray Tasi ya pinatey diad saray gas chamber, pinan-eksperimentoan na saray doktor, odino walay in-inject ed sikara pian ompatey.

 Akin et pinairap ira?

 Pinairap iray Tasi nen Jehova lapud uunoren da iray bangat na Biblia. Nen ingganggan na Nazi ya gawaen na saray Tasi nen Jehova iray ibabawal na Biblia, tinmanggi iray Tasi. Mas pinili dan “unoren so Dios bilang manuley imbes a saray totoo.” (Gawa 5:29) Nia’y duaran situasyon no panon dan impanengneng itan.

  1.   Nansiansia ran neutral ed politika. Singa saray Tasi diad nanduruman bansa natan, saray Tasi nen Jehova nensaman ya walad pakauley na Nazi et neutral ed saray isyu ed politika. (Juan 18:36) Kanian ag-ira

  2.   Inyaplika dad bilay da no antoy papanisiaan da. Anggano walay panagbawal ed panagdayew da, saray Tasi nen Jehova et tuloytuloy ya

 Imbaga nen Professor Robert Gerwarth ya Saray Tasi nen Jehova “labat so grupo diad uley na Nazi ya pinairap lapud pananisia ra.” a Manbilib iray priso ya akaiba na saray Tasi ed concentration camp lapud nanindigan ira ed no antoy papanisiaan da. Oniay imbaga na sakey ya Austrian ya priso: “Ag-ira mibibiang ed guerra. Mas pilien day ompatey nen say pateyen so arum.”

 Iner ira inatey?

  •   Diad saray concentration camp: Maslak ya Tasi nen Jehova et inatey diad saray concentration camp. Inatey ira diad saray kampo ed Auschwitz, Buchenwald, Dachau, Flossenbürg, Mauthausen, Neuengamme, Niederhagen, Ravensbrück, tan Sachsenhausen. Dia labat ed Sachsenhausen et manga 200 ya Tasi nen Jehova la so akompirma ya inatey.

  •   Diad saray prisoan: Arum ed saray Tasi et tinorture diad saray prisoan anggad inatey. Say arum et inatey lapud graben impamairap ed sikara legan na interogasyon.

  •   Lugar no iner ira pinatey: Dakel ya Tasi nen Jehova so pinatey diad Berlin-Plötzensee, Brandenburg, tan diad saray prisoan ed Halle/Saale. Aliwan satan labat, wala ni in-report ya 70 a lugar ya ditan pinatey iray Tasi.

 Say arum ed saray pinatey

  •  Ngaran: Helene Gotthold

     Iner pinatey: Plötzensee (Berlin)

     Si Helene ya walay asawa tan duaran anak to et aminpigan inaresto. Nen 1937, grabe impamairap da ed sikato legan na interogasyon ya sengegan na impatey na lukon to. Nen Disyembre 8, 1944, sikatoy pinugotan na ulo panamegley na gilotina diad prisoan na Plötzensee, Berlin.

  •  Ngaran: Gerhard Liebold

     Iner pinatey: Brandenburg

     Nen Mayo 6, 1943, pinugotan na ulo si Gerhard ya 20 años tod saman, duay taon kayarin pinugotan so tatay to diad parehon prisoan. Oniay insulat to ed pamilya tan ed fiancée to antis dan pateyen: “No anggapoy tulong na Katawan, agko sarag so makapanmatoor ya singa onia.”

  •  Ngaran: Rudolf Auschner

     Iner pinatey: Halle/Saale

     Nen Setyembre 22, 1944, pinugotan na ulo si Rudolf ya 17 años tod saman. Oniay insulat tod si nanay to antis dan pateyen: “Dakel ya agagi so nansiansian matoor, kanian manmatoor ak met.”

a Hitler’s Hangman: The Life of Heydrich, pahina 105.