Saray totoon walaan na atagey ya estandarte ed moral et sarag dan ibiig so duga tan aliwa. Ag-itan basta akadepende ed nalilikna da ed sakey ya situasyon. Imbes, akadepende itan ed saray akaletneg lan prinsipyo ya mangigigiya ed sikara no antoy gawaen da​—anggano anggapoy arum ya makakanengneng ed sikara.

Saray ugugaw et mainomay ya naimpluensyaan na aliwan tua iran ideya nipaakar ed duga tan aliwa, balanglan diad saray totoo ya nakakaulop da ed eskuelaan, saray musika ya dedengelen da, saray pelikula odino palabas ed TV ya babantayan da. Lapud saratan ya makapuy ya impluensya, nayarin isipen la na ugugaw no talaga kasin tua iray papanisiaan da.

Ontan so maslak ya problema ed saray tinedyer ya ananak. Ibabaga na libron Beyond the Big Talk ya no tinedyer la iray ananak, “kaukolan dan natalosan ya dakel so man-pressure ed sikara ya gawaen no antoy labay na karaklan pian awaten da ra, tan kaukolan dan naaralan so mandesisyon base ed amta ran duga tan aliwa, anggano ag-itan labay na kakaaro ra.” Kaukolan sirin ya ipasal la ra antis ni ran man-tinedyer.

Ibangat ya malinew no anto so duga tan aliwa.

PRINSIPYO ED BIBLIA: ‘Saray matatken la et nipapasal so pakayari ran manebek a mangibiig ed duga tan aliwa.’​—Hebreo 5:14.

• Mangusar na saray salita ya mangipalinew no anto so duga tan aliwa. Usaren so inagew-agew iran situasyon pian ibangat no antoy duga tan no antoy aliwa. “Aya so matua; aliwa ’tan ya matua.” “Aya so matoor; aliwan ’tan ya matoor.” “Aya so maong; aliwa ’tan ya maong.” Onsabi panaon, natalosan na anak mo no anto ray nepeg tan agnepeg ya gawaen.

• Ipaliwawa no akin ya duga odino aliwa so sakey a bengatla. Singa bilang, itepet iraya: Akin et sankaabigan so magmaliw ya matua? Akin ya makaderal ed pankakaaro so pantila? Akin et mauges so mantakew? Tulongan so anak mo ya nipasal toy konsiensia to tan naaralan toy manrason na duga.

• Ibaga iray maong ya resulta no gawaen so duga tan no paliisan so aliwa. Sarag mon ibaga: “No matua ka, pampiyaan da ka,” odino “No maomaong ka, labalabay da kan kaiba.”

 Nepeg ya nakabat so pamilya yo ya atagey so estandarte yo ed moral.

PRINSIPYO ED BIBLIA: “Itultuloy yon paneknekan no anto kayo.”​—2 Corinto 13:5.

• Nepeg ya uunoren na pamilya yo so atagey ya estandarte ed moral, pian sarag mo ya ibagan:

  • “Anggapoy matila ed pamilya tayo.”

  • “Agtayo mansasakitan odino maneeyagan.”

  • “Agtayo mansasalita na makapasakit odino makapainsulto.”

Natalosan na anak mo ya saray estandarte ed moral et aliwan basta totontonen noagta atan so pakabidbiran na pamilya yo.

• Lanang mon itongtong ed anak mo no anto ray estandarte na pamilya yo. Usaren iray inagew-agew ya situasyon pian ibangat so anak mo. Sarag mon ikompara iray estandarte na pamilya yo ed ibabaga na media odino na eskuelaan. Tepetan moy anak mo: “No sika man, antoy gawaen mo ey?” “Anto kasi gawaen na pamilya tayo no ontan so situasyon?”

Pabiskeg moy liknaan to ya gawaen so duga.

PRINSIPYO ED BIBLIA: “Pansiansia yon malinis so konsiensia yo.”​—1 Pedro 3:16.

• Irayew so maong ya ugali na anak mo. No walay ginawa na anak mo ya duga, ibagam ya maong so ginawa to tan ipaliwawam no akin. Singa bilang, sarag mon ibaga: “Proud ak ed sika, ta matua ka.” No inamin na anak mo ya walay ginawa ton aliwa, pisalamatan mo nin unona ta imbaga toy tua insan mo ipetek.

• Ipetek so makapuy ya ugali. Tulongan so anak mo ya awaten to iray resulta na ginawa to. Nepeg ya naamtaan na anak mo no antoy aliwa ya ginawa to tan no panon ya kontra ed estandarte na pamilya yo so ginawa to. Wala ray ateng ya agda labay ya bagaan so anak da no walay ginawa ton aliwa ta ompan ‘nasakitan so liknaan’ to, balet no ipaliwawam so makapuy ya ginawa na anak mo, nipasal so konsiensia to ya mainomay a mangibiig ed duga tan aliwa.