TULONG PARAD PAMILYA | PAMABALEG NA ANANAK
Tulongan so Anak Mon Makaiwas ed Pornograpiya
“Amta mi pa ya delikado so pornograpiya—tan iniwasan mi itan—balet agmi a-realize ya main-inomay ya na-expose ed satan so anak min bii.”—Nicole.
Diad sayan artikulo
No antoy dapat mon naamtaan
Anggan saray uga-ugaw ni et nayarin na-expose la ed pornograpiya. Base ed impanaral, makakanengneng la na pornograpiya iray ugugaw ya manedad na 11.
Nayarin makanengneng la na pornograpiya iray ugugaw anggano agda itan aanapen. Singa bilang, ompan walay nanengneng da ya pornograpiya legan iran mani-internet odino manba-browse ed social media. Odino legan iran manggagalaw na online video game, ompan bigla labat ya walay man-pop up ya advertisement na porn. Nandurumay format na pornograpiya, maslak et litrato tan video. Balet, wala met iray bastos ya istorya ya nayarin basaen odino dengelen, available iratan ed online tan wala ray nayarin i-download.
Tandaan met na saray atateng ya nayarin makaawat iray ananak na bastos iran litrato o video panamegley na messaging app. Nen tinepetan so masulok ya 900 ya kabataan, manga 90 percent ya bibii tan manga 50 percent ya lalaki so angibaga ya lanang iran papawitan na saray kakklase ra na malaswan litrato tan video.
Say talamak ya pornograpiya et kaslakan ya walay laok ton panag-abuso. Kaslakan ya saray sikat tan main-inomay a nalukasan ya pornograpiya et walay laok ton panag-abuso, lalo lad saray bibii.
Delikado so pornograpiya ed saray ugugaw. Base ed research, saray ugugaw ya na-expose ed pornograpiya et nayarin:
ombagsak ed klase
na-anxiety, na-depress, tan abebbebay pakanengneng da ed sarili ra
normal labat ed sikara so pampasoot ed arum ya mi-sex
Say leksion: Main-inomay ya nabiktima iray ananak na mauges ya epekto na pornograpiya, kanian kaukolan ya protektaan na saray atateng iray ananak da.
Prinsipyo ed Biblia: “Nepeg ya ipapusom irayan salita ya iganggan kod sika natan, tan ipurek mo iratan ed saray anak mo tan salitaen mo iratan sano akayurong kad abung mo tan sano manaakar kad dalan tan sano akarukol ka tan sano ombangon ka.”—Deuteronomio 6:6, 7.
Panon mon tulongan so anak mo ya makaiwas ed pornograpiya
Kabisadoen so situasyon na anak yo tan say panguusar tod gadyet to. Isip mo no kapigan tan no iner nayarin na-expose ed porn so anak mo. Singa bilang, no breaktime to ed eskuelaan, kasin makakapan-internet ya anggapoy makakanengneng ed sikato?
Nayarin nanengneng na anak mo so pornograpiya diad nanduruman format tan paraan
Aral mo ray safety feature na cellphone to, tan kabisadom iray apps ya uusaren to tan games ya gagalawen to. Singa bilang, wala ray messaging app ya walay message function to ya “disappearing” tan kalabas labat na pigaran agew et na-delete la iray bastos ya message, litrato, odino video. Tan ondadakel iray online video games ya sarag na saray player so manbantay na pornograpiya tan mankunwarin man-sex legan na galaw.
“Na-eksperiensyak iyan mismo: No walay smartphone na anak mo, dapat antam no panon ya usaren itan, no panon mon protektaan itan panamegley na parental controls, tan i-monitor mo so panguusar na anak mo ed gadyet to.”—David.
Prinsipyo ed Biblia: “Say puso na toon makatalos et onggagamor na kakabatan.”—Proverbio 18:15.
Gawa yoy anggaay nayarian yo pian aga na-expose ed pornograpiya so anak yo. Manggawa kayoy paraan pian nabawasan so posibilidad ya makanengneng iray pornograpiya. Singa bilang: I-adjust yoy settings na cellphone to tan na amin ya gadyet yod abung pian na-block iray pornograpiya. Usar yoy feature na gadyet to ya sarag yon kontrolen so panguusar to ed satan. Tan dapat et amta yoy amin ya password na anak yo.
“Apatunayan kon mausa-usar so parental control ed saray gadyet mi, ya kailangan min limitaan iray programa ya sarag ya bantayan na anak mi diad smart TV, tan amta mi so password na cellphone to.”—Maurizio.
“Agko papayagan iray ananak kon lalaki ya manbantay na saray video diad kuarto ra ya akakapot so puerta. Tan no kakaugip la, agko abuloyan ya walad kuarto da iray gadyet da.”—Gianluca.
Prinsipyo ed Biblia: “Say marunong et ompapaliis no nanenengneng toy peligro.”—Proverbio 22:3.
Ibangat yo lay anak yo antis ni ran makanengneng na pornograpiya. “Wala ray atateng ya iiwasan dan itongtong so topic ya pornograpiya ed ananak da, ta iisipen da ya ag-itan magmaliw ya problema na ananak da,” so imbaga na sakey ya nanay ya si Flavia. Mapaga so arum ya atateng ya no ibangat da itan ed anak da, ompan na-curious laingen ira tan i-search da itan. Delikado no ontan so isipen na atateng. Saray marunong ya atateng et ibabangat da la iray ananak da tungkol ed kapeligroan na pornograpiya antis ni ran na-expose ed satan. Panon dan nagawaan itan?
Ibangat yo ray angkelag nin ananak yo no antoy gawaen da no walay nanengneng dan malaswan litrato o video. Singa bilang, sarag day ompikit o erepen so gadyet da. Tan paseseg yo ran ibaga dad sikayo no antoy anengneng o arengel da. a
“Nen uga-ugaw ni anak min laki, imbangat mi lad sikato ya delikado so pornograpiya. Nen 11 so edad to, wala ray manpa-pop up ya advertisement na pornograpiya diad games ya in-download tod cellphone to. Diad satan et wala ray invitation ya mangi-send na picture to. Lapud apantongtongan mi la no antoy gawaen to, inmasingger ya tampol ed siak tan imbaga to no antoy agawa.”—Maurizio.
Prinsipyo ed Biblia: “Ipasal moy ugaw ed dalan a nepeg ton laen; anggan sano ontatken la et ag-onsian ditan.”—Proverbio 22:6.
Tulongan iray ugugaw nin ananak yo ya nalabanan so tukson manbantay, ondengel, odino manbasa na pornograpiya. Singa bilang, sarag yon ipila ed family rules so kasunduan no antoy gawaen na anak yo no makanengneng na porn tan no akin ya atan so labay ton gawaen. Ipila yo met ed kasunduan iray resulta no gagalaen toy manbantay na porn, singa say pakaekal na respeto tod sarili to, pakaekal na tiwala na atateng to, tan pakaderal na relasyon to ed Dios. b
“No onkakalakal la ray ananak yo, ipamoria yod sikara iray aliwliwa tan manbayag ya epekto na inengneng ed pornograpiya.”—Lauretta.
“No aliwan saray mauges labat ya epekto na pornograpiya so natatalosan na anak yo, noagta pati say nalilikna nen Jehova ed satan, mas desidido iran ag-onnengneng ed pornograpiya.”—David.
Prinsipyo ed Biblia: “Say karunongan et sakey a proteksion.”—Eclesiastes 7:12.
Pitongtongan yo ran lanang. Anggano singa imposible, diad tua et labay pa na saray ananak ya itongtong ed atateng da so tungkol ed sex, kaiba lay pornograpiya. Imbaga nen Dame Rachel de Souza, say Children’s Commissioner na England ya “anggano uga-ugaw ni ray ananak, labay da lan itongtong ed atateng da so tungkol ed sex, tan atan so sakey ed saray topic ya labay dan lanang a napantongtongan. Manguuman met so labay na ananak ya paraan na pangitongtong ed sikara depende ed edad da.”
“Legan ak ya ombabaleg, wala ray topic ya iiwasan na atateng kon itongtong ed siak. Labay ko komon ya lanang ko ran nakatongtong tan nibagak so amin ya naliliknak. Natan ya wala met lay ana’ko, gagawaen koy anggaay nayarian kon itongtong ed sikara so tungkol ed sex diad relaks ya paraan.”—Flavia.
No akanengneng, akarengel, o akabantay so anak mo na pornograpiya
Mansiansian kalmado. No naamtaan mon nambantay, dinmengel, o nambasa na pornograpiya so anak mo, kontrol moy reaksion mo. Ompan nakokonsiensia, abigla, o maer-ermen ed agawa. No pampasnokan mo, ompan nasakitan laingen tan natatakot lan onasingger ed sika diad arapen.
Prinsipyo ed Biblia: “Say makabat a too et popokpokan toy pansalita to, tan say toon makatebek et mansiansian kalmado.”—Proverbio 17:27.
Amtaen no anton talagay agawa. Imbes ya mankonklusyon ya tampol, tepetan moy anak mo no akin ya akabantay na pornograpiya. Singa bilang, kasin walay nan-send ed sikato na litrato odino in-search to itan? Kasin amitpinsan labat itan ya agawa odino nambantay la na pornograpiya nensaman? Kasin say uusaren ton gadyet et walay filter to odino aka-install so parental controls to? No akabantay nin siansia na pornograpiya, nanggaway paraan sirin. Tandaan, say goal mo et pian pasesegen so anak mon ibaga toy iisipen to, aliwan pian mananap kay rason pian pampasnokan mo.
Prinsipyo ed Biblia: “Say kanonotan na puso na too et singa aralem a danum, balet papawayen iratan na toon makatebek.”—Proverbio 20:5.
Manisip kay paraan pian agla naulit iman. Singa bilang, no agto ginagala so manbantay na pornograpiya, ompan kaukolan mon i-adjust so parental control tan filter na gadyet to.
Balet no naamtaan mon in-search to itan, maaro balet mapekder mon disiplinaen. Tulongan mon natalosan toy rason no akin ya kaukolan ton iwasan so pornograpiya diad pangusar mod saray teksto ya singa say Job 31:1, Salmo 97:10, tan Salmo 101:3. c Ibagam ed sikato ya i-monitor mon sinimba pian naamtaan moy iyaaligwas to tan no panon mon natulongan.
Prinsipyo ed Biblia: “Agyo papasyodoten iray ananak yo, noagta itultuloy yo ran pabalegen diad disiplina tan panamilin nen Jehova.”—Efeso 6:4.
a Parad suhestion no panon mon itongtong ed anak mo so tungkol ed sex depende ed edad to, nengnengen so artikulo ya “Panon ya Nibangat na Atateng so Ananak Da Nipaakar ed Sex?”
b Pian naamtaan no anto ray nayarin ipila ed kasunduan yo na anak yo, nengnengen so worksheet ya “Pag-iwas sa Pornograpya.”
c Kaibay anak yo, sarag yon aralen so artikulo ya “Bakit Dapat Iwasan ang Pornograpya?”
Ompan Nagustoan Mo Met
PANANGASAWA TAN PAMILYA
Ibangat Iray Ananak Yo Pian Duga so Pangusar Da ed Smartphone
Anggano marundunong iray ananak mo ed teknolohiya, kaukolan da nin siansia so panangigiya pian magmaliw iran responsable diad pangusar da ed smartphone da
EBAT ED SARAY TEPET ED BIBLIA
Antoy Ibabaga na Biblia Nipaakar ed Pornograpiya tan Cybersex?
Dakdakel lay panagligliwaan ya puro nipaakar ed sex. Kasin anggapoy mauges ed saratan lapud popular la?
TEPET NA SARAY KABATAAN
Antoy Dapat Kon Naamtaan Tungkol ed Sexting?
Kasin napre-pressure kan man-sexting? Anto ray makapuy a pansumpalan na pan-sexting? Kasin anggapoy uges na satan?
Manunan Bangat na Biblia—Video
Kasin Kasalanan ed Dios so Pornograpiya?
Nabasa kasi ed Biblia so salitan “pornograpiya”? Panon tayon naamtaan no antoy nalilikna na Dios ed pornograpiya?