Ge e ba o le motswadi wa ngwana yo a lego mahlalagading, diphapano di ka leka bokgoni bja gago bja go godiša ngwana—gaešita le kgotlelelo ya gago. Maria, e lego mma wa mosetsana wa nywaga e 14 wa kua Brazil, o re: “Ke befelwa kudu ge morwedi wa ka a sa ntlhomphe bjalo ka motswadi. Re ferekana kudu moo e lego gore re thoma go omanyana.” Carmela wa kua Italy, o lebane le bothata bjo bo swanago. O re: “Ka mehla ge nna le morwa wa ka re ngangišana, re ngangišana o šoro moo a feleletšago a itswaleletše ka phaphošing ya gagwe.”

Ke ka baka la’ng bafsa ba bangwe ba bonagala ba rata dingangišano? Na bothata ke dithaka tša bona? Mohlomongwe. Beibele e bolela gore bagwera ba motho ba ka ba le tutuetšo e matla, e ka ba e mpe goba e botse. (Diema 13:20; 1 Bakorinthe 15:33) Boithabišo bjo bontši bja bafsa lehono bo bontšha moya wa borabele le wa go se hlomphe e le dilo tšeo di amogelegago.

Eupša go na le dintlha tše dingwe tšeo di swanetšego go elwa hloko, e lego dintlha tšeo go sego thata go swaragana le tšona ge o šetše o kwešišitše kamoo di tlago go kgoma ngwana wa gago yo a lego mahlalagading ka gona. Ela hloko mehlala e mengwe.

Moapostola Paulo o ngwadile gore: “Ge ke be ke le ngwana, ke be ke bolela bjalo ka ngwana, ke nagana bjalo ka ngwana, ke eleletša bjalo ka ngwana; eupša ka ge bjale ke le monna, ke lahlile mekgwa ya ngwana.” (1 Bakorinthe 13:11) Bjalo ka ge mantšu a Paulo a bontšha, bana le batho ba bagolo ga ba nagane ka go swana. Bjang?

 Bana ba na le go nagana dilo ka tsela ya go lebanya le ya go di tšea e le tše nepagetšego goba tše fošagetšego. Ka mo go fapanego, batho ba bagolo ba kgona go bea mabaka ditabeng tšeo di sa kwagalego gabotse gomme ba naganišiša ka mo go tseneletšego ge ba swanetše go dira diphetho. Ka mohlala, gantši batho ba bagolo ba hlahlobišiša ditaba tša boitshwaro le go nagana kamoo ditiro tša bona di tlago go kgoma ba bangwe ka gona. Ba ka no ba ba tlwaetše go nagana ka tsela yeo. Ge re bapetša le bafsa bao ba lego mahlalagading, bona ba sa ithuta mokgwa wo.

Beibele e kgothaletša bafsa gore ba hlagolele “tlhaologanyo.” (Diema 1:4) Ge e le gabotse, Beibele e kgothaletša Bakriste ka moka go diriša ‘matla a bona a tlhaologanyo.’ (Baroma 12:1, 2; Baheberu 5:14) Lega go le bjalo, ka dinako tše dingwe bokgoni bja ngwana wa gago yo a lego mahlalagading bja go bea mabaka bo ka mo dira gore a ngangišane le wena, gaešita le tabeng yeo go bonagalago e se bohlokwa. Goba a ka bolela pono yeo e bontšhago gore ga a na kahlolo e botse. (Diema 14:12) Boemong bjo bjalo, ke bjang o ka beelanago mabaka le yena go e na le gore le ngangišane?

Temošo: Ge o beelana mabaka le ngwana wa gago yo a lego mahlalagading, o se ke wa nagana gore ge o boletše ke moka go fedile. Le ge a bonagala a sa amogele seo o mmotšago sona, go ka direga gore ngwana wa gago yo a lego mahlalagading o tla ithuta se sengwe go tšwa poledišanong ya lena go feta kamoo o ka bago o letetše ka gona—goba go feta kamoo yena a ka bago a dumela gore a ka ithuta se sengwe. O se ke wa makatšwa ke ge ka morago ga matšatši a sego kae, ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a dumelelana le pono ya gago—mohlomongwe e bile a bolela gore e tlile ka yena.

“Ka dinako tše dingwe nna le morwa wa ka re be re ngangišana ka dilo tšeo di sa rego selo—ka mohlala, mabapi le gore a se senye dilo goba ka go kwera kgaetšedi ya gagwe. Eupša mabakeng a mantši go be go bonagala a nyaka gore ke mmotšiše seo yena a bego a se nagana le go bontšha gore ke a mo kwešiša gomme ke re, ‘Ke a bona bjale, ditaba di eme ka tsela yeo’ goba ke re ‘Ka gona se ke seo o se naganago.’ Ge ke lebelela morago, ke a lemoga gore ge nkabe ke ile ka bolela selo sa go swana seo, mohlomongwe nkabe re ile ra phema dingangišano tša rena tše dintši.”—Kenji, Japane.

Karolo e kgolo ya go godiša ngwana yo a lego mahlalagading ke go mo lokišeletša mohlang a tloga ka gae gomme a thoma go phela bjalo ka motho yo mogolo yo a nago le boikarabelo. (Genesi 2:24) Karolo e nngwe ya mogato woo e akaretša go itseba seo a lego sona—dika tša semelo sa gagwe, ditumelo tša gagwe le ditekanyetšo tšeo di hlalosago seo a lego sona. Ge a lebane le kgateletšo ya go dira se se fošagetšego, ngwana yo a lego mahlalagading yoo a šetšego a phethile gore o nyaka go ba motho wa mohuta mang, o tla dira se se fetago go fo nagana ka ditlamorago tša seo. O tla ipotšiša le gore: ‘Ke motho wa mohuta mang? Ke phela ka ditekanyetšo dife? Motho yo a phelago ka ditekanyetšo tša mohuta woo o be a tla dira’ng boemong bjo?’—2 Petro 3:11.

Beibele e re botša ka Josefa, e lego lesogana leo le bego le tloga le itseba seo le lego sona. Ka mohlala, ge mosadi wa Potifara a be a mo phegelela gore a robale le yena, Josefa o ile a fetola ka gore: “Nka dira bjang bobe bjo bjo bogolo gakaakaa gomme ka direla Modimo sebe?” (Genesi 39:9) Gaešita le ge go be go se molao woo o iletšago bootswa woo o bego o šetše o neilwe Baisiraele, Josefa o be a na le pono e swanago le ya Modimo ka taba yeo. Go feta moo, mantšu a rego “nka dira bjang” a bontšha gore o be a na le pono e swanago le ya Modimo—karolo ya mohuta wa motho yo a bego a le yena.—Baefeso 5:1.

Ngwana wa gago yo a lego mahlalagading e bile o mogatong wa go itseba seo a lego sona. Se ke se sebotse, ka gobane dipono tša gagwe di tla mo thuša go lebeletšana le kgateletšo ya dithaka tša gagwe gomme o tla emela dipono tšeo. (Diema 1:10-15) Ka lehlakoreng le lengwe, boemo bjoo bja go itseba seo a lego sona bo ka mo dira gore a se dumelelane le wena. O ka dira’ng ge seo se direga?

Go itseba seo motho a lego sona—gaešita le dipono tšeo di sepedišanago le gona—ga e fo ba selo se se tlwaelegilego eupša gape go a hola. Go ba gona, Beibele e re Bakriste ga se ba swanela go swana le bana ba banyenyane bao ba ‘akgaakgwago bjalo ka ge eka ba akgaakgwa ke maphoto le go išwa kua le kua ke phefo e nngwe le e nngwe ya thuto.’ (Baefeso 4:14) Ka gona dumelela le go kgothatša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading gore a hlagolele go itseba seo a lego sona le go hlagolela go ba le dipono tše tiilego.

“Ge ke bontšha barwedi ba ka gore ke ikemišeditše go ba theetša, gantši ba ela hloko pono ya ka gaešita le ge e sa swane le ya bona. Ke šetša gore ke se ke ka ba gapeletša gore ba dumele seo ke se naganago eupša ke ba dumelela gore ba be le dipono tša bona.”—Ivana, Czech Republic.

Go swana le bana ba banyenyane, bafsa ba bangwe bao ba lego mahlalagading ba ithutile bokgoni bja go opelela batswadi ba bona ka selo setee e le ge ba leka go ba lapiša. Eba šedi ge seo se direga leboelela ka lapeng la gago. Gaešita le ge go ineela go ka lokiša ditaba ka nakwana, go dira bjalo go ruta ngwana wa gago gore ngangišano ke yona tsela e nnoši ya go hwetša seo a se nyakago. Tharollo ke’ng? Latela keletšo ya Jesu e rego: “ ‘Ee’ ya lena e be ee, ‘aowa’ ya lena e be aowa.” (Mateo 5:37) Ga se gantši bana bao ba lego mahlalagading ba ka ngangišanago le wena ge ba tseba gore ga o fetofetoge.

Ka nako e swanago, eba le tekatekano. Ka mohlala, e re ngwana wa gago yo a lego mahlalagading a go hlalosetše lebaka leo ka lona a naganago gore nako yeo o mmeetšego yona ya go boa gae e fetošwe boemong bjo itšego. Boemong bjo bjalo, ga se gore o ineela kgateletšong, eupša o fo ba o latela keletšo ya Beibele e rego: “Anke go lekalekana ga lena go tsebje.”—Bafilipi 4:5.

Ke therešo gore ga go na motswadi yo a phethagetšego. Beibele e re: “Ka moka ga rena re kgopša gantši.” (Jakobo 3:2) Ge e ba o lemoga gore bonyenyane o ile wa tsenya letsogo ngangišanong ya lena, o se ke wa dikadika go kgopela tshwarelo ngwaneng wa gago yo a lego mahlalagading. O bea mohlala wa boikokobetšo ge o dumela phošo ya gago gomme se se tla bula tsela ya gore ngwana wa gago a dire se se swanago.

“Ka morago ga ngangišano e nngwe, ge maswafo a be a ile fase, ke ile ka kgopela morwa wa ka gore a ntshwarele ka ge ke ile ka galefa. Seo se ile sa mo thuša gore le yena a iše maswafo fase gomme sa mo nolofaletša gore a ntheetše.”—Kenji, Japane.