Doorgaan naar inhoud

Doorgaan naar inhoudsopgave

COVERONDERWERP

De cel: Een schat aan informatie

De cel: Een schat aan informatie

IN 1953 deden moleculair biologen James Watson en Francis Crick een ontdekking die ons wetenschappelijke begrip van het leven totaal veranderde. Ze hadden de dubbele-spiraalstructuur van DNA ontdekt. * Deze draadvormige stof, vooral aanwezig in de celkern, bevat gecodeerde of ‘geschreven’ gegevens. Hierdoor bevat de cel een schat aan informatie. Met die geweldige ontdekking begon een nieuw tijdperk in de biologie. Maar waarvoor dient de ‘geschreven’ informatie in de cel? Interessanter nog, hoe is die daar terechtgekomen?

WAAROM CELLEN INFORMATIE NODIG HEBBEN

Hebt u zich weleens afgevraagd hoe een zaadje een boom wordt of hoe een bevrucht eitje een mens wordt? Hebt u zich weleens afgevraagd hoe het kan dat u op uw vader of moeder lijkt? De antwoorden liggen opgesloten in de informatie in DNA.

Bijna elke cel bevat DNA, dat bestaat uit complexe moleculen die op lange wenteltrappen lijken. In het menselijk genoom, al ons DNA bij elkaar, hebben die wenteltrappen ongeveer drie miljard chemische ‘treden’. Onderzoekers noemen zo’n trede een ‘basenpaar’, omdat elke trede uit twee van vier mogelijke chemische stoffen bestaat. Deze stoffen worden afgekort tot A, C, G en T — als het ware een eenvoudig vierletterig alfabet. * In 1957 suggereerde Crick dat de volgorde van de chemische treden gecodeerde instructies vormt. In de jaren zestig begonnen onderzoekers die code te ontcijferen.

Informatie, zoals tekst, beeld en geluid, kan op verschillende manieren worden opgeslagen en verwerkt. Computers doen dat bijvoorbeeld digitaal. Bij een levende cel wordt informatie chemisch opgeslagen en verwerkt, voornamelijk in DNA. DNA wordt doorgegeven wanneer cellen zich splitsen en wanneer organismen zich voortplanten — vermogens die worden gezien als fundamentele kenmerken van leven.

Wat doet een cel met informatie? U kunt DNA vergelijken met een verzameling recepten, waarbij in elk recept stap voor stap duidelijk staat uitgelegd wat u moet doen. Alleen is het resultaat geen cake of koekje, maar bijvoorbeeld een kiwi of een koe. De processen in levende cellen werken volledig automatisch, wat het allemaal nog complexer en verfijnder maakt.

Met de informatie in de cel van een bacterie kan een boek van duizend pagina’s worden gevuld

Genetische informatie wordt opgeslagen totdat die nodig is, bijvoorbeeld om verouderde of zieke cellen te vervangen of om eigenschappen aan kinderen door te geven. Hoeveel informatie ligt er in DNA opgesloten? Laten we eens kijken naar de bacterie, een van de kleinste organismen. De Duitse wetenschapper Bernd-Olaf Küppers zei: ‘De moleculaire “tekst” voor de bouw van een bacteriële cel zou een boek van duizend pagina’s kunnen vullen.’ David Deamer, hoogleraar scheikunde, zei niet voor niets: ‘Je staat versteld van de complexiteit van zelfs de eenvoudigste vorm van leven.’ Volgens Küppers zou het menselijk genoom daarmee vergeleken ‘een bibliotheek met duizenden boeken vullen’.

‘OP EEN BEGRIJPELIJKE MANIER GESCHREVEN’

‘Als het principe van moleculaire informatieopslag in DNA wordt omschreven als moleculair-genetische taal, is dat niet slechts een metafoor’, zegt Küppers. ‘Net als menselijke taal heeft de moleculair-genetische taal een syntactische dimensie.’ Eenvoudig gezegd, DNA bevat een ‘grammatica’, een set regels, die precies bepaalt hoe de instructies worden opgesteld en moeten worden uitgevoerd.

De ‘woorden’ en ‘zinnen’ in DNA vormen de ‘recepten’ waarmee eiwitten en andere stoffen worden gemaakt. Die eiwitten en stoffen vormen de bouwstenen van de cellen die samen het lichaam vormen. Met een ‘recept’ kunnen bijvoorbeeld botcellen, spiercellen, zenuwcellen of huidcellen worden gemaakt. ‘Het hoofdbestanddeel van DNA is informatie, een boodschap die geschreven is als een chemische code, één chemische stof per letter’, zei evolutionist Matt Ridley. ‘Het is bijna te mooi om waar te zijn, maar de code is op een begrijpelijke manier geschreven.’

De Bijbelschrijver David zei in gebed tot God: ‘Uw ogen zagen zelfs het embryo van mij, en in uw boek waren alle delen ervan beschreven’ (Psalm 139:16). Ook al gebruikte David poëtische taal, hij had het volledig bij het rechte eind, zoals kenmerkend is voor Bijbelschrijvers. Ze werden nooit beïnvloed door de onrealistische folklore of mythologie van andere volken in hun tijd (2 Samuël 23:1, 2; 2 Timotheüs 3:16).

Hoe erft een kind kenmerken van zijn ouders?

HOE IS DE INFORMATIE DAAR TERECHTGEKOMEN?

Als een onderzoeker een mysterie ontrafelt, komen daar vaak weer nieuwe mysteries voor in de plaats. Dat was ook zo met de ontdekking van DNA. Toen het duidelijk werd dat DNA gecodeerde informatie bevat, gingen sommige mensen zich afvragen: hoe is die informatie daar terechtgekomen? Natuurlijk heeft geen enkel mens de vorming van het eerste DNA-molecuul gezien. We moeten dus onze eigen conclusies trekken, maar wel op basis van feiten. Bekijk de volgende vergelijkingen eens.

  • In 1999 werden in Pakistan scherven van heel oud aardewerk gevonden met onbekende tekens erop. Die tekens zijn nog steeds niet ontcijferd. Toch wordt ervan uitgegaan dat ze door mensen zijn gemaakt.

  • Een paar jaar nadat Watson en Crick de structuur van DNA hadden ontdekt, stelden twee natuurkundigen voor om naar gecodeerde radiosignalen uit de ruimte te gaan zoeken. Daarmee begon de zoektocht naar buitenaards leven.

Waar gaat het hier om? Mensen schrijven informatie toe aan intelligentie, of het nu symbolen op klei zijn of signalen uit de ruimte. Om die conclusie te trekken, hoeven ze de oorsprong van de informatie niet te zien. Toch werd die logica aan de kant geschoven toen de meest ingewikkelde code ooit werd ontdekt — de chemische code voor leven. Deze code, DNA, werd toegeschreven aan toevallige processen. Is dat redelijk? Is dat consequent? Is dat wetenschappelijk? Een aantal gerespecteerde wetenschappers, zoals dr. Gene Hwang en professor Yan-Der Hsuuw, zegt van niet. Laten we eens zien hoe zij erover denken.

Dr. Gene Hwang bestudeert de wiskundige basis van genetica. Vroeger geloofde hij in evolutie, maar door zijn onderzoek veranderde hij van mening. Hij vertelde aan Ontwaakt!: ‘Het onderzoek naar genetica geeft inzicht in de werking van leven. Daardoor sta ik steeds weer versteld van de wijsheid van de Schepper.’

Professor Yan-Der Hsuuw is hoofd embryo-onderzoek aan de National Pingtung University of Science and Technology in Taiwan. Ook hij geloofde vroeger in evolutie — totdat zijn onderzoek hem tot een andere conclusie leidde. Hij zei over celdeling en -specialisatie: ‘De juiste cellen moeten worden geproduceerd in de juiste volgorde en op de juiste plaatsen. Eerst vormen ze weefsel, en dat ontwikkelt zich uiteindelijk tot organen en ledematen. Geen enkele technicus zou voor zo’n proces instructies kunnen schrijven. Toch zijn de instructies voor de ontwikkeling van een embryo heel nauwkeurig in DNA opgeschreven. Als ik nadenk over dit uiterst bijzondere proces, ben ik ervan overtuigd dat leven door God ontworpen is.’

Gene Hwang (links) en Yan-Der Hsuuw

MAAKT HET IETS UIT?

Ja! Als God leven heeft gemaakt, verdient God, en niet evolutie, de eer (Openbaring 4:11). En als we door een alwetende Schepper zijn gemaakt, zijn we hier met een reden. Dat zou niet zo zijn als leven het gevolg was van toevallige processen. *

De meeste mensen willen gefundeerde antwoorden. Volgens Viktor Frankl, die hoogleraar neurologie en psychiatrie was, ‘is dit streven naar de zin van zijn leven de primaire motivatiekracht waarover de mens beschikt’. We hebben een geestelijke honger die we graag willen stillen. Die honger is alleen te verklaren als we door God zijn gemaakt. Maar als hij ons heeft gemaakt, heeft hij ons dan een manier gegeven om die geestelijke honger te stillen?

Jezus beantwoordde die vraag door te zeggen: ‘De mens moet niet van brood alleen leven, doch van elke uitspraak die uit Jehovah’s [of Gods] mond voortkomt’ (Mattheüs 4:4). Jehovah’s woorden, die in de Bijbel staan opgeschreven, hebben de geestelijke honger van miljoenen mensen gestild. Hun leven heeft daardoor zin gekregen, en ze hebben nu hoop voor de toekomst (1 Thessalonicenzen 2:13). De Bijbel kan voor u hetzelfde doen. Dit unieke boek verdient in ieder geval uw aandacht.

^ ¶3 Watson en Crick baseerden hun onderzoek naar DNA op het werk van eerdere onderzoekers. DNA staat voor desoxyribonucleïnezuur. (Zie het kader ‘ DNA: Belangrijke ontdekkingen’.)

^ ¶6 De letters staan voor adenine, cytosine, guanine en thymine.

^ ¶22 De vraag of leven door evolutie of schepping is ontstaan, wordt uitgebreider behandeld in de brochures Vijf belangrijke vragen over het ontstaan van het leven en Is het leven geschapen?, te vinden op www.pr418.com/nl.