Gezonde moeders, gezonde baby’s

EEN pasgeboren baby ligt tevreden en gezond in de armen van zijn moeder. De vader kijkt trots toe. Omdat zo’n gelukkig tafereel zich miljoenen keren per jaar voordoet, wordt een normale bevalling makkelijk als iets vanzelfsprekends bezien. Het is tenslotte een natuurlijk proces, dus waarom zou er dan reden tot bezorgdheid zijn?

Het is waar dat een bevalling meestal goed gaat, maar dat is niet altijd het geval. Verstandige aanstaande ouders doen dan ook alles wat in hun vermogen ligt om onnodige complicaties te voorkomen. Ze stellen zich bijvoorbeeld op de hoogte van de oorzaken van problemen bij bevallingen, zoeken goede prenatale zorg en nemen enkele eenvoudige maatregelen om risico’s tijdens de bevalling te verminderen. Dit artikel zal verder op die punten ingaan.

Oorzaken van problemen bij de bevalling

Eén oorzaak van problemen bij de bevalling voor zowel de moeder als de baby is het ontbreken van goede zorg tijdens de zwangerschap. Dr. Cheung Kam-lau, kinderarts op de afdeling neonatale zorg in het Prince of Wales-​ziekenhuis in Hongkong, zegt dat „zwangerschappen heel riskant kunnen worden als er geen sprake is van prenatale zorg”. Hij vertelt ook dat „de meesten van die moeders een gezonde, mollige  baby verwachten, maar dat dingen nu eenmaal niet altijd optimaal verlopen”.

Volgens de Journal of the American Medical Women’s Association bijvoorbeeld zijn de voornaamste directe oorzaken van het overlijden van de moeder tijdens een bevalling veel bloedverlies, een uitblijvende indaling, infecties en een uitzonderlijk hoge bloeddruk. Maar effectieve behandelingen zijn algemeen bekend, en in de meeste gevallen „zijn er geen bijzonder gecompliceerde ingrepen nodig”, voegt het tijdschrift eraan toe.

Ook zouden veel baby’s geholpen zijn als er overal medische zorg voorhanden was. De UN Chronicle bericht dat „twee derde van de sterfgevallen van pasgeboren baby’s voorkomen zou kunnen worden als alle moeders en pasgeborenen” een medische behandeling ontvingen die „bekend en uitvoerbaar is en waarvoor geen ingewikkelde medische apparatuur nodig is”. Toch komt het droevig genoeg maar al te vaak voor dat een moeder door gebrek aan kennis of door laksheid geen prenatale zorg zoekt, bericht een Filippijns persbureau.

Optimale prenatale zorg voor moeder en kind

„Gezondere moeders krijgen gezondere baby’s”, zegt de UN Chronicle. Ook wordt erin opgemerkt dat als een vrouw tijdens haar zwangerschap, de bevalling en de daaropvolgende periode ontoereikende of helemaal geen medische zorg krijgt, haar baby ook weinig of geen medische zorg ontvangt.

In sommige landen kan het voor een zwangere vrouw moeilijk zijn geschikte medische zorg te krijgen. Misschien moet ze daar een grote afstand voor afleggen of kan ze het niet betalen. Toch moet een aanstaande moeder als het enigszins mogelijk is proberen ten minste enige prenatale zorg te krijgen. Dat is vooral belangrijk voor een vrouw die leeft volgens de leringen in de Bijbel, waarin staat dat een mensenleven heilig is, ook dat van een ongeboren kind (Exodus 21:22, 23; * Deuteronomium 22:8).

Betekent geschikte zorg dan dat een moeder elke week naar de dokter moet gaan? Niet per se. Uit een onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) naar bepaalde algemeen voorkomende complicaties tijdens de zwangerschap en de bevalling bleek „dat het met vrouwen die tijdens hun zwangerschap slechts vier keer bij hun arts waren geweest” net zo goed ging als met „vrouwen die twaalf keer of vaker waren geweest”.

Wat artsen kunnen doen

Om de vooruitzichten voor de moeder en haar ongeboren kind te verbeteren, nemen gezondheidswerkers, en vooral verloskundigen, de volgende maatregelen:

▪ Ze bekijken de medische voorgeschiedenis van de patiënt en doen onderzoek om de risico’s vast te stellen en eventuele complicaties bij de moeder of haar ongeboren baby te voorzien.

▪ Ze kunnen bloed- en urinemonsters nemen om te zien of er sprake is van bloedarmoede, infecties, resusantagonisme of aandoeningen zoals nierziekten (kunnen hoge bloeddruk veroorzaken), diabetes, rodehond en soa’s.

▪ Indien raadzaam en aanvaardbaar voor de patiënt adviseren ze misschien vaccinaties tegen bijvoorbeeld griep, tetanus of resusantagonisme.

▪ Ook geven ze misschien het advies vitaminesupplementen te nemen, vooral foliumzuur.

 Als artsen de risico’s die met de zwangerschap gepaard gaan, vaststellen en de nodige voorzorgsmaatregelen nemen — of de moeder helpen dat te doen — vergroten ze de kans dat alles goed gaat met haar en haar ongeboren kind.

Risico’s tijdens de bevalling verkleinen

„De gevaarlijkste tijd voor een zwangere vrouw is de cruciale periode rond de bevalling”, zegt Joy Phumaphi, voormalig adjunct-directeur-generaal gezondheid en gezin van de WHO. Wat kan er gedaan worden om in deze cruciale periode ernstige en zelfs levensbedreigende problemen te voorkomen? De maatregelen zijn feitelijk eenvoudig, maar ze moeten van tevoren genomen worden. * Dat is vooral belangrijk voor degenen die op grond van de Bijbel bloedtransfusies weigeren of voor degenen die vanwege de aanmerkelijke medische risico’s bloed willen vermijden (Handelingen 15:20, 28, 29).

Die patiënten moeten doen wat ze redelijkerwijs kunnen om na te gaan of de arts of vroedvrouw zowel bekwaam als ervaren is in het toedienen van medische alternatieven voor bloedtransfusie. Aanstaande ouders zouden er ook verstandig aan doen na te gaan of het ziekenhuis bereid is mee te werken. * Hier volgen twee goede vragen om aan de arts te stellen: 1. Wat zult u doen als de moeder of de baby een aanzienlijke hoeveelheid bloed verliest of als er andere  complicaties zijn? 2. Hoe zullen mijn wensen gerespecteerd worden als u afwezig bent?

Uiteraard is het verstandig als een vrouw vóór de bevalling haar bloedwaarden laat controleren om te kijken of ze hoog genoeg zijn. Als haar bloedwaarden op peil gebracht moeten worden, kan haar arts haar aanraden foliumzuur en andere B-vitaminen en ook ijzersupplementen te nemen.

De arts zal ook een aantal andere factoren in aanmerking nemen. Zijn er bij de eerdere bezoeken van zijn patiënt bijvoorbeeld gezondheidsproblemen aan het licht gekomen die misschien aandacht verdienen? Zou de aanstaande moeder minder lang moeten staan? Moet ze meer rusten? Zou het verstandig voor haar zijn om af te vallen of aan te komen of meer aan lichaamsbeweging te doen? En moet ze beter letten op haar lichaamshygiëne, waaronder mondhygiëne?

Uit onderzoeken blijkt dat tandvleesaandoeningen bij zwangere vrouwen in verband worden gebracht met een hoger risico op zwangerschapsvergiftiging. Die ernstige complicatie wordt onder andere gekenmerkt door een plotselinge stijging van de bloeddruk, zware hoofdpijn en oedeem (overmatige toename van vocht in de weefsels). * Zwangerschapsvergiftiging kan een vroegtijdige geboorte tot gevolg hebben en is vooral in ontwikkelingslanden een belangrijke doodsoorzaak van de foetus en de moeder.

Een zorgvuldige arts zal zeker aandacht schenken aan elk teken van infectie bij de aanstaande moeder. En als ze voortijdig weeën heeft, zal hij een onmiddellijke ziekenhuisopname adviseren, wat levensreddend kan zijn.

„Vrouwen riskeren de dood om een leven op de wereld te zetten”, zegt Quazi Monirul Islam, directeur van een WHO-programma ter bevordering van veilige zwangerschappen. Maar dankzij goede medische zorg tijdens de zwangerschap, bij de bevalling en onmiddellijk erna kunnen veel complicaties, en zelfs sterfgevallen, worden voorkomen. Het belangrijkste is uiteraard om te proberen gezond te blijven. Want als u een gezonde baby wilt, moet u tenslotte ook alles doen wat u kunt om een gezonde moeder te zijn.

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 27]

Volgens cijfers die in oktober 2007 werden gepubliceerd, sterft er bijna elke minuut een vrouw — 536.000 per jaar — als gevolg van zwangerschapscomplicaties. — Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties

[Inzet op blz. 28]

„Elk jaar worden 3,3 miljoen baby’s dood geboren en sterven ruim 4 miljoen baby’s binnen 28 dagen na de geboorte.” — UN Chronicle

[Kader op blz. 29]

VOORBEREIDING TIJDENS DE ZWANGERSCHAP

1. Maak een verstandige keus wat betreft ziekenhuis, arts of vroedvrouw door van tevoren informatie in te winnen.

2. Ga geregeld bij uw arts of vroedvrouw langs zodat u een vriendschappelijke, vertrouwelijke band opbouwt.

3. Let goed op uw gezondheid. Neem indien mogelijk de aanbevolen vitaminen in, maar gebruik geen medicijnen (ook geen zelfzorgmiddelen) tenzij u hierover met uw arts hebt overlegd. Het is verstandig alcohol te laten staan. „Hoewel baby’s van wie de moeder een zware drinkster is het grootste risico lopen, is het nog niet duidelijk of het eigenlijk wel veilig is om tijdens de zwangerschap alcohol te drinken”, zegt het Amerikaanse Instituut voor Alcoholmisbruik en Alcoholisme.

4. Als u voortijdig (vóór de 37ste week) weeën krijgt, neem dan direct contact op met uw arts of vroedvrouw. Onmiddellijke zorg kan een vroeggeboorte en de eventuele complicaties daarvan voorkomen. *

5. Leg persoonlijke beslissingen over medische zorg schriftelijk vast. Veel mensen vinden het bijvoorbeeld nuttig van tevoren een wilsverklaring op te stellen. Doe navraag naar wat in uw land gebruikelijk is en aan de wettelijke vereisten voldoet.

6. Let na de geboorte goed op uw gezondheid en die van uw baby, vooral als de baby te vroeg geboren is. Raadpleeg bij problemen meteen een kinderarts.

[Voetnoot]