Skip to content

Skip to table of contents

Ko e cylinder ne taute aki e kelekele ne ha ha ai e higoa ha Pelesara

Iloa Nakai e Koe?

Iloa Nakai e Koe?

Fakamooli fēfē he keliaga kelekele e matagahua ha Pelesara i Papelonia?

KE HE loga e tau tau, kua talahau he tau tagata tuhituhi ko e Patuiki ko Pelesara ne totoku he tohi ha Tanielu ne nakai moui mooli. (Tani. 5:1) Talitonu a lautolu ke he onoonoaga ia ha kua nakai moua he tau tagata keli kelekele ha fakamooliaga na moui a ia. Ka e hiki e mena nei he 1854. Ko e ha?

He tau ia, ko e hukui Peritania ko J. G. Taylor ne kitekite ke he falu malona he maaga tuai ha Uro he matakavi kua iloa mogonei ko e faahi toga ha Iraq. He kolo lahi i ai ne moua e ia e falu cylinder ne taute aki e kelekele. Ko e tau cylinder ne kavi ke he 10 e senetimita he loa ne fakamau ke he tau matatohi cuneiform. Ko e tau matatohi he taha cylinder ne ha ha ai e liogi ha ko e moui loa he Patuiki ko Nabonidus mo e tama taane uluaki haana ko Pelesara i Papelonia. Kua talia foki he tau tagata tuhituhi: Ko e mouaaga nei kua fakamooli na moui a Pelesara.

Ka e talahau he Tohi Tapu kua moui a Pelesara ti ko e patuiki foki a ia. Liu foki e tau tagata tuhituhi fakauaua. Ma e fakatai, ko e saienetisi mai i Igilani he senetenari ke 19 aki ko William Talbot ne tohi kua talahau he falu ko “Bel-sar-ussur [Pelesara] ne taha ni e magaaho ne pule mo e matua taane haana ko Nabonidus. Ka ko e mena nei kua nakai ha ha i ai ha fakamooliaga.”

Ko e totokoaga ia kua fakahako he mogo ne fakakite he tau matatohi he falu cylinder, ko e matua taane ha Pelesara ko e Patuiki ko Nabonidus ne fa loga e tau ne nakai nofo he maaga lahi. Ko e heigoa e mena ne tupu he tau magaaho ia? “Ko e magaaho ne uta fakapaea a Nabonidus,” he talahau he Encyclopaedia Britannica, “ne tuku age e ia ki a Pelesara e nofoaga patuiki mo e vala pauaki he kautau haana.” Ti kua pule foki a Pelesara i Papelonia he magahala ia. Ati talahau he tagata keli kelekele mo e pulotu ke he tau vagahau ko Alan Millard kua latatonu ma e “Tohi a Tanielu ke fakahigoa a Pelesara ko e ‘patuiki.’”

Mooli ai, ke he tau fekafekau he Atua ko e matapatu fakamooliaga ko e tohi a Tanielu kua falanaki ki ai mo e omoomoi he agaaga he Atua ha kua moua ki loto he Tohi Tapu.​—2 Timo. 3:16.