Xuiya kampa tlen onka ijtik

Xuiya kampa tlen kipiya

Masoretas melak kuajli okixkopinkej tlajkuiloltin itech Biblia.

ITECH TLEN TLAJTOUA IXPAN | BIBLIA XKEMAN POPOLIUI

Biblia xopopoliuj maski okiyejyekojkej kipatlaskej tlen kijtoua

Biblia xopopoliuj maski okiyejyekojkej kipatlaskej tlen kijtoua

TLEN OKIYEJYEKO MAPOPOLIUI BIBLIA: Nion maski tlen ipan okijkuilojkej ijtlakaui nion akin kinekij mapopoliui xouel okichiuj mapopoliui Biblia. San ika, sekimej akin okixkopinkej niman tlajtolkuepkej okiyejyekojkej kipatlaskej tlen kijtoua Biblia. Kemantika, yejuamej okiyejyekojkej kipatlaskej tlen kijtoua Biblia niman ijkon makipaleui tlen yejuamej kineltokaj niman xokipatlakej tlen kineltokaj ijkon ken kijtoua Biblia. Matikitakan seki neskayomej itech kenon opanok yejuin.

  • Kampa noueyichiua. Itech xiuitl 400 niman itech xiuitl 200 ijkuak xpeuaya xiuitl 1 akin okijkuilojkej Pentateuco Samaritano * okitlalilijkej sakin itech Éxodo 20:17 tlajtoltin “ipan tepetl Gerizim. Niman ompa tikchijchiuas se tlaixpan”. Samaritanos kinekiyaj ika tlen kijtoua iTlajtol toTajtsin makipaleui tlen kineltokaj, ika kichijchiuaskej se teopan ipan “tepetl Gerizim”.

  • Tlamachtijli itech Trinidad. Kanaj san kipiaya 300 xiuitl sakin ijkuak yotlanka noijkuiloua Biblia, se akin tlaneltokaya itech Trinidad okitlali ipan 1 Juan 5:7 yejuin tlajtoltin: “Ipan iluikak, Tajtli, Tlajtojli niman Espíritu Santo; niman yejuin yeyi nochiua san se”. Yejuin tlajtoltin xuajnestiayaj ipan kachtopa tlajkuiloltin. Se ixtlamatki itech Biblia, itoka Bruce Metzger, kijtoua ika “itech xiuitl 500 ika tlayekapan”, yejon tlajtoltin “uajnestiuej miyekpa ipan tlajkuiloltin tlen yeuejkaui onoijkuilojkej ipan Versión Latina Antigua niman Vulgata latina”.

  • Itoka toTajtsin. San ipampa tlen kineltokaj judíos, miyekej akin okitlajtolkuepkej okinemilijkej kipopoloskej itokayo toTajtsin itech Tlajkuiloltin. Yejuamej okipatlakej san tlen ika kixmatij, ken toTeko noso toTajtsin. Yejuin tlajtoltin ipan Biblia xsan tlajtouaj itech Akin okichijchiuj nochi tlen onka, noijki tlen ika kinteneuaj tlakamej, se tlemach tlen notekitiltia ken xmelauak noueyichiua toTajtsin niman hasta itech Diablo (Juan 10:34, 35; 1 Corintios 8:5, 6; 2 Corintios 4:4). *

KENON XOPOPOLIUJ BIBLIA: Kachtopa, maski sekimej akin okixkopinkej Biblia xkuajli okichiujkej niman okipatilijkej tlen kijtoua, miyekej oksekimej melak kuajli okixkopinkej. Itech xiuitl 500 niman 900, masoretas melak kuajli okixkopinkej Tlajkuiloltin ika hebreo niman okichijchiujkej tlen aman noixmati tlajkuilojli masorético. Ijkuak yejuamej kixkopinayaj, kinpouayaj tlajtoltin niman letras niman ijkon xnopopoloskiaj. Kampa nesiya ika tlen kixkopinayaj xijkon ken kachtopa ijkuiliujtoya, yejuamej kijkuilouayaj iyekapan ipan amatl tlen xkuajli okitlalijkej. Ken tikitaj, masoretas xokinejkej kipatlaskej tlen kijtoua Biblia. Se tlamachtijketl itech amatlajkuiloltin tlen yeuejkaui onochijchiujkej ika hebreo itech Biblia, Moshe Goshen-Gottstein, okijkuilo ika masoretas “kitayaj ika melak ueyi tlajtlakojli” tla kipatlaskiaj tlen kijtoua Biblia.

Ika ome, aman onka melak miyek amatlajkuiloltin tlen yeuejkaui onoijkuilojkej tlen kinpaleuiyaj ixtlamatkej itech Biblia makitakan tlen tlajkuilojli onopatlak. Matitlanemilikan itech yejuin, tlayekankej ipan tlaneltokiltin otemachtijkej ipan miyek xiujtin ika Biblias ika Latín kijtouayaj tlen yemelak kijtoua Biblia. San ika, ipan 1 Juan 5:7, yejuamej okitlalijkej tlajtoltin tlen xnoneki makipiya tlen otikteneujkej ipeujyan yejuin tlamachtijli. Yejon tlajtoltin noijki onotlali hasta ipan Reina-Valera. San ika, ijkuak okseki amatlajkuiloltin tlen yeuejkaui onochijchiujkej tlen ononextijkej, ¿tlenon okiteititijkej itech yejon? Bruce Metzger okijkuilo: “Tlajtoltin [ipan 1 Juan 5:7] xuajnestiayaj ipan amatlajkuiloltin tlen yeuejkaui onochijchiujkej ipan nochi tlen onka (ika siríaco, copto, armenio, etiópico, árabe, eslavo), san itech latín”. Ika yejon, ipan Biblia Reina-Valera tlen onoyenkuilijkej niman ipan okse Biblias okikixtilijkej yejon tlajtoltin tlen xnoneki makipiya.

Chester Beatty P46, se tlajkuilojli itech tlen yeuejkaui onochijchiuj ipan se papiro kanaj itech xiuitl 200.

¿Teititiaj amatlajkuiloltin tlen melak yeuejkaui onochijchiujkej ika tlen kijtoua Biblia xonopatlak? Ijkuak tlajkuiloltin tlen ononextijkej nisiuj mar Muerto ipan xiuitl 1947, ixtlamatkej itech Biblia aman ueliskiaj kitaskej tlajkuilojli masorético tla san noijki uajnestiuj ipan tlajkuiloltin tlen ononextijkej nisiuj mar Muerto, tlen kipiya mil xiuitl ika youejkauj ika onoijkuilojkej. Se tlakatl itech grupo tlen kichiua makimatikan itech tlajkuiloltin tlen ononextijkej nisiuj mar Muerto okijto ika se tlajkuilojli “kuajli kiteititia ika ken onopanolti tlajkuilojli ipantsin mil xiujtin ijkuak judíos okixkopinkej nochi okitlalijkej niman melak kuajli okichiujkej”.

Biblioteca Chester Beatty tlen onka Dublín (Irlanda) kinpiya miyek papiros itech melak miyek amoxtin ipan Tlajkuiloltin ika griego niman noijki itech amatlajkuiloltin tlen youejkauj onoijkuilojkej, tlen onochijchiujkej kanaj nisiuj xiuitl 200, niman san yopanoka 100 xiuitl ika otlan nochijchiua Biblia. Amoxtli The Anchor Bible Dictionary kijtoua ika “maski papiros kitemakaj itlaj tlen yenkuik manomati itech tlajkuilojli, noijki kiteititiaj ika melak kuajli ken onopanolti tlajkuilojli itech Biblia ipan miyek xiuitl”.

“Uelis kuajli tikmatstoskej ika xonka okse tlajkuilojli tlen yeuejkaui onochijchiuj yonopanolti nochi ijkon ken ompa uajnestiuj”.

KEN OKISATO SATEPAN BIBLIA: Biblia xnopatla tlen kijtoua. Melak miyek amatlajkuiloltin niman yeuejkaui ika onochijchiujkej kichiua ika manotlasojkaita tlen kijtoua. Sir Frederic Kenyon okijkuilo ika “xonka se amoxtli tlen yeuejkaui onochijchiuj tlen makipiya miyek niman tlen melak yeuejkaui tlen ika manoneltoka, nion se ixtlamatki itech Biblia tlen xkichikoita xuelis kijtoskej ika xkineltokas tlajkuilojli tlen tikpiyaj aman”. Niman itech Tlajkuiloltin ika hebreo, ixtlamatki William Henry Green kijtoua: “Uelis kuajli tikmatstoskej ika xonka okse tlajkuilojli tlen yeuejkaui onochijchiuj yonopanolti nochi ijkon ken ompa uajnestiuj”.

^ párr. 4 Pentateuco Samaritano katka kachtopa makuijli amoxtin itech Biblia tlen samaritanos kiseliayaj.

^ párr. 6 Tla tikneki tikmatis okseki, xkita amatlajkuilojli pitentsin Tlen tepaleuiya timomachtis iTlajtol toTajtsin ipan páginas 1-13, tlen onka ipan www.pr418.com.