Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

Mbeti kɔi ti gã afa ndo mɛndó ndasewa tɛ azi ti Izraɛlɛ adu da

Mbeti kɔi ti gã afa ndo mɛndó ndasewa tɛ azi ti Izraɛlɛ adu da

 Ngbangɔ pa ya, ngoi mɛndó aya Izraɛlɛ ali ka kɔdɔrɔ ti kapa wa ala kangbi ni na ya ndasewa tɛ la ko, azi ti ndasewa tɛ Manase mɛ akangbi ya la na 10 amundó sese ti Wɛstɛ ti Yordani, wa ala kangbindó ni na tɛrɛ la. (Yosua 17:1-6) Ye mɛ azi ti Arkeoloji alua afa ya, tɛnɛ niko du biani?

 Na bulu ti 1910 aluandó ka kɔdɔrɔ ti Samaria nyi pɛnzɛ ta kɔi mɛ asu mbeti na yanga ti Ebré ka tɛrɛ ni. Nyi pɛnzɛ ta ni mɛ ando ili ni ya, Ostraca ko, asundó ka tɛrɛ ni kpale mɛ aba vɔ̃ngɔ aye ti ngenza gba mɛ ndo du ka da tɛ gbia, mabere vinyɔ, bere nzɔ̃ kpɔ̃ ti darangɔ na tɛrɛ. Aluandó eteni ti ata ti Ostraca 102 mɛndó ali ni na siɛklɛ ti 8 U.N.E, kanda bo 63 la mɔ lengbi ti hũngɔ ambeti mɛ asu ka tɛrɛ ni na seni. Ka tɛrɛ ni mɔ lengbi ti hũngɔ abi nzɛ, ili azi ti ndasewa, kpale mɛ aba awa dengɔ buze, nga na ili azi mɛ ndo vɔ̃ndó aye ni.

 Kpale ti kamwangɔ adu ya, ila zu mɛndó asu ka tɛrɛ Ostraca ti Samaria ko, ni du ili azi ti ndasewa tɛ Manase. Ngbangɔ kɔi ti (NIV Archaeological Study Bible) apa ya, A-ostraca niko zu “afa ya, tɛnɛ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ na omɛ aba ndo mɛndó azi ti ndasewa tɛ Manase adu da adu biani.”

Mbeti olo adu wali kɔi mɛ ili lo la Noah mɛ lo du tara Manase

 A-ostraca ti Samaria afa nga ya, tɛnɛ mɛndó Amose kɔi tɛ awa sungɔ mbeti ti ya Ngbangɔ atɛnɛ na lo tɛ azi mɛndó awa ngenza na ngoi niko adu biani, lo sundó ya: “Ala ndo nyɔ vinyɔ na ya akɔpɔ ti kotani, wa ala ndo zɔ̃nɔ akpɔ̃ mɛ nzɔ̃ni nvɛ̃ni.” (Amose 6:1, 6) Biani, ta ti Ostraca ti Samaria ato e, e ye ya, ndo mɛndó ndasewa 10 tɛ Manase adu da ko, adu ndo ti biani.