Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Ninive osha li oshilando shi na omatungo nosho wo iiyelekelafano iinenenene

Owe shi tseya ngaa?

Owe shi tseya ngaa?

Oshike sha ningilwa Ninive konima sho Jona a li e shi uvithile e tashi hupithwa?

NGAASHI sha yelithwa kepandja limwe lyokointaneta lyoMusiuma yaBritania, methelemumvo etiheyali K.E.N. lwaampono, Assur osha li sha ningi epangelo enenenene muuyuni, sho “sha tamunuka mo okuza kuuninginino waKipro sigo okuuzilo waIran, nopompito yimwe osha li nokuli sha kwatela mo Egipiti.” Oshilandopangelo shasho, Ninive, osho sha li oshilando oshinenenene muuyuni. Osha li shi na iiyelekelafano iinenenene, iikunino iiwanawa, oongulumbala dhuuzeko nosho wo oongulumambo oonenene. Komakuma gasho okwa li kwa nyolwa uuyelele mboka tawu ulike kutya omukwaniilwa gwasho, Ashurbanipal, okwa li hi ti kutya oye “omukwaniilwa gwuuyuni awuhe,” ngaashi aakwaniilwa yalwe yaAssur. Pethimbo ndyono, iilando Assur naNinive oya li tayi monika ya fa yi na oonkondo nokapu na ngoka a li ta vulu oku yi sinda.

Epangelo lyAassur olyo lya li enankondo muuyuni awuhe pethimbo ndyoka

Nonando ongawo, sho oshilando Assur sha li tashi monika oshinankondo, omuhunganeki gwaJehova, Sefanja, okwa hunganeke a ti: “[Jehova] ota ka . . . hanagula po Assur. Oshilando Ninive ote shi ningi eputu, ongombuga yaa na omeya.” Shimwe ishewe, omuhunganeki gwaJehova, Nahum, okwa li a hunganeke a ti: “Yugeni oshisiliveli! Hakaneni oshingoli! . . . Ninive otashi hanagulwa po, tashi thigwa po, tashi mbugalekwa! . . . Ayehe mboka taye ku mono, otaa kunkwa. Otaa ka tya: ‘Ninive osha ningi omakulukuma!’” (Sef. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Sho aantu yu uvu omahunganeko ngoka, otashi vulika ya li tayi ipula taya ti: ‘Mbela shoka otashi vulu ngaa okuningwa? Mbela opu na ngaa ngoka ta vulu okusinda Assur shoka shi li oshilando oshinankondo?’ Shoka osha li tashi monika sha fa itaashi wapa okuningwa.

Ninive osha ningi eputu!

Nonando aantu otashi vulika ya li taya dhiladhila kutya itashi vulika, osha sindika shili! Pehulilo lyethelemumvo etiheyali K.E.N., Assur osha sindika kAababilonia nAamedia. Pehulilo, Ninive osha thigwa po nosha dhimbiwa thiluthilu. Oshileshomwa shomOmusiuma yiikulunima yaMetropolitan moAmerika, osha ti: “Ninive osha li sha thigwa po nosha dhimbiwa, nosha li owala hashi dhimbulukiwa uuna sha leshwa mOmbiimbeli.” Ehangano limwe lyiikulunima yopaMbiimbeli olya li olya ti kutya: “Momumvo 1800 nasha, kapwa li nokuli ngoka a li e shi ngele oshilandopangelo oshinene shedhina Assur oko sha li shili.” Ihe mo 1845, omulafululi gwedhina Austen Henry Layard okwa li a tameke okulafulula omakulukuma goshilando Ninive. Omakulukuma gasho oga ulike kutya osha li shili oshilando oshinene noshinankondo.

Egwanitho lyomahunganeko kombinga yaNinive otali koleke einekelo lyetu kutya omahunganeko gOmbiimbeli ge na ko nasha nokuhulithwa po kwomapangelo omanankondo gopapolotika gokunena nago otaga ka gwanithwa. — Dan. 2:44; Eh. 19:15, 19-21.