Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Mbela elongo niimaliwa oyo hayi utha kutya oto ka kala nonakuyiwa ombwanawa?

Mbela elongo niimaliwa oyo hayi utha kutya oto ka kala nonakuyiwa ombwanawa?

Aantu oyendji ohaya dhiladhila kutya, opo omuntu a kale e na onakuyiwa ombwanawa, oku na okukala a longwa nosho wo omuyamba. Ohaya dhiladhila wo kutya ngele omuntu okwa longwa ota vulu okukala omuniilonga e li nawa, ha kwathele yaandjawo, nota vulu okulonga sha shomupondo moshigwana. Ohaya ti wo kutya ngele omuntu okwa longwa ota vulu okumona iilonga hayi futu nawa nota ka tyapula onkalamwenyo.

SHOKA OYENDJI HAYA DHILADHILA KOMBINGA YELONGO

Omulumentu gwedhina Zhang Chen gwokoChina, okwa ti: “Onda kala ndi itaala kutya, opo ndi tidhile oluhepo kokule, onda pumbwa okukala ndi na onzapo yodigilii yokouniveesiti niilonga hayi futu nawa, naashoka otashi ka kwathela ndje ndi tyapule onkalamwenyo nondi kale nda gwanenwa.”

Aantu oyendji ohaya kala ya hala oku ki ilonga koouniveesiti ndhoka dha tseyika nawa, tashi vulika nokuli kondje yoshilongo shawo, opo aniwa ya kale ye na onkalamwenyo ombwanawa. Oyendji osho ya kala taya ningi ngawo sigo oosho omalweendo ga kalekwa omolwoshivu sho-Corona. Omakonakono ngoka ga ningwa mo 2012 kehangano lyo-Economic Co-operation and Development, otaga ulike kutya “oopelesenda 52 dhaailongi mboka tayi ilongo kondje yiilongo, odhaantu yokiilongo yaAsia.”

Olundji aavali ohaya idhipagele po, opo oyana ye ki ilonge koouniveesiti dhokombanda yomafuta. Omulumentu gwedhina Qixiang gwokoTaiwan, okwa ti: “Aavali yandje kaya li aayamba, ihe nonando ongawo, atuhe yane oye tu tumu tu ki ilonge kokolidji yokoAmerika.” Aavali ye oya li ye na okulya oongunga odhindji, opo ya fute elongo lyoyana, naashoka osho hashi ningwa koyendji.

ELONGO OHALI ETELE NGAA OMUNTU ONAKUYIWA OMBWANAWA?

Aantu oyendji mboka ya lalakanena elongo lyopombanda nosho wo uuyamba, ohaya kala aluhe ya yemata

Elongo otali vulu okuhwepopaleka onkalamwenyo yomuntu momikalo dhontumba, ashike omuntu iha mono aluhe shoka a li a tegelela. Pashiholelwa, omuntu otashi vulika i ilonge omimvo odhindji noku lye oongunga odhindji, opo a fute osikola, ihe lwanima iha ka mona iilonga mbyoka a li a hala. Rachel Mui okwa nyola moshikundaneki shedhina Business Times shokoSingapore a ti: “Aantu oyendji mboka ya mana eilongo lyawo koouniveesiti kaye na iilonga.” Omulumentu gumwe, omulongwantu, gwedhina Jianjie gwokoTaiwan, okwa ti: “Oyendji ohaya longo iilonga mbyoka haayo yi ilongela, molwaashoka iilonga oya pumba.”

Mboka ya kutwa nokuli miilonga mbyoka yi ilongela oya mona kutya iinima itayi ende naanaa ngaashi ya li ya tegelela. Pashiholelwa, konima sho omulumentu gwedhina Niran gwokoThailand a shuna kegumbo sho a mana eilongo lye kouniveesti yokOshilongo sha Hangana shaBritania, okwa mono iilonga yeithano ndyoka i ilongela. Okwa ti: “Molwaashoka ondi na odigilii, onda mono iilonga hayi futu lela nawa ngaashi nda li nda tegelela. Ihe opo wu pewe ondjambi ndjoka, oho longithwa iilonga oyindji nosho wo olutayima. Lwanima, ehangano ndyoka nda li he longele olya kutha mo aaniilonga oyendji nangame nda kwatelwa mo. Onda mono kutya kehe gumwe nani ota vulu okukanitha iilonga.”

Aantu mboka aayamba noye wete ye na onkalamwenyo ombwanawa, natango oye na omaupyakadhi momagumbo, yamwe kaye na uukolele nokaye wete ye na oshimaliwa sha gwana. Omulumentu gwedhina Katsutoshi gwokoJapani, okwa ti: “Onda li ndi na iinima oyindji yopamaliko, ihe kanda li nda nyanyukwa, molwaashoka yamwe oya li ye na ombepo yethigathanopo, ya tsila ndje ondumbo nohaya ningi ndje nayi.” Omukiintu gwedhina Lam gwokoVietnam okwa ti: “Ohandi mono aantu oyendji taya kongo iilonga hayi futu nawa, opo ya kale ye na uuhupilo wu li nawa, ihe uushili owo kutya iinima ihayi ke ya endela nawa. Olundji ihaya kala ye na uukolele, ihaya kala ye uvite ya gamenwa, ohaya kala ya vulwa noya gwililwa po.”

Ngaashi Franklin, aantu oyendji oye shi mona kutya opu na iinima oyindji ya simanenena monkalamwenyo, yi vulithe elongo lyopombanda nosho wo uuyamba. Pehala lyokwiitula owala miinima yopamaliko, aantu yamwe ohaya kambadhala okwiikongela onakuyiwa ombwanawa, mokukala aantu aawanawa nokulongela yalwe iilonga iiwanawa. Mbela onkalamwenyo ya tya ngawo otayi vulu ngaa okweetela omuntu onakuyiwa ya gamenwa? Oshitopolwa tashi landula otashi ka yamukula epulo ndyoka.