WAT UPM DEKEL WIJST | DAI BIJBEL: AIN BAUK WAT LEEWIG BLEEWE IS
Dai Bijbel is leewig bleewe nog dat sai mite tijd foråst ware küün
DAI SWÅRHËT: Mëstümer dai wat dai Bijbel srijwe un upsrijwe däire, däire papiro un pergaminho benutse dårtau. a (2 Timóteo 4:13) Woweegen wäire dës daile ni soo gaud dat dai Bijbel soo lang tijd oiwer uuthule däir?
Dai papiro is ain sort papijr wat licht rijte un uutblaike däit. Richard Parkinson un Stephen Quirke, wat oiwer dai Egito fon früüer heer lëre daue, daue soo säge: “Ain blad fon papiro däit licht foråse bet bloos stow urer går nischt oiwrig blijwe däit. Wen dat forwårt wart, dat kan forschimelt ware urer foråse wen dai stel swaitig is. Dai råte un dai wörm, soo as dai kupi, koine dai papiro forfreete.” Wek papiros wat up hel urer swaitig stele lëge låte sin, sin rascher foråst woore.
Dai pergaminho däit länger uuthule as dai papiro, åwer dat däit uk foråse wen ni onglig anfåte wart, wen licht hät, wen dai stel swaitig is un wen sër hait urer sër kuld is. b Dai wörm koine uk dai pergaminho oiwerhand neeme. Dårweegen, dat bauk A Escrita do Dia a Dia no Leste Greco-Romano, c up englisch, sägt soo oiwer woo slime wäir dat dai ul handsriwte uuthule däire: “Mëstümer dës handsriwte alware däire un däire ni uuthule.” Wen dai Bijbel alware wäir, dai beschaid wat dårin stäit wäir ni kåme nå oos.
WOSOO IS DAI BIJBEL LEEWIG BLEEWE? Ine lei fon dai judeus stüün dat jërer köönig müst ‘dai Lei in air bauk nåsrijwe’. Dat wäir dai airste fijw buiker fon dai Bijbel. (Deuteronômio 17:18) Un nog, dai wat arbëre däire mit dai nåsrijwen fone Bijbel, häwe dat feel mål nåsreewe. Wij daue dat waite weegen, in Jësus sijn tijd, däire feel handsriwte geewe up dai stele in Israel woo dai judeus sich forsamle däire taum anbeeren, un sogår up stele wat wijdaf fon Israel wäire, soo as Macedônia. (Lucas 4:16, 17 un Atos 17:11) Wosoo häwe wek handsriwte bet oos dåg uuthule?
Handsriwte wat nent wart soo as Rolos do Mar Morto sin forwårt in felsen löcher, in laim pöt, in air gëgend woo dat werer dröög wäir
Air uutgelërt fon dai Nijg Testament wat Philip W. Comfort hit, hät soo sägt: “Dai judeus däire dai rule fone Bijbel in laim pöt forwåre dat dai ni foråst ware däire.” Dat löt soo uut as dai kristen däire uk soo måke. Wek handsriwte fone Bijbel sin in düüster stuuwe un felsen löcher ruuterfuune woore, up stele woo dröög wäir. Dai sin in laim pöt forwårt.
WAT HÄT DAT RUUTERGEEWT? Bet hüüt hen giwt duusende stüken fon dai handsriwte fon dai Bijbel, wek mit mër as 2 duusend jåre! Kair anerd bauk fon früüer heer hät sofeel ul handsriwte soo as dai Bijbel.
a Dai papiro wäir ain sort papijr wat kaim fon ain sort plante wat im wåter wasse däit. Dai pergaminho wäir måkt fon faileerer.
b Dai dokument fon dai Declaração de Independência dos Estados Unidos is in pergaminho sreewe woore. Hüüt, bijnå 250 jåre nåheer, is dat sriwt soo uutblaikt dat is slim taum dat leese.
c Bauk up englisch: Everyday Writing in the Graeco-Roman East.
