Kwenda ku nda-nda-nda yo zviri mukati

Kwenda ku bhokiso ro zviri mukati

Maizviziva Here?

Maizviziva Here?

Kusiyapo Bhaibheri, zviripo zvinokhombija kuti Vaiziraeri vainga varanda ku Ejipita here?

Bhaibheri rinosanangura kuti pakupera kutohwa ka Josefa ngo Vamidhiani kuenda ku Ejipita, teteguru Jakobe no mbhuri yavo vakathutha kuvha Kanani kuenda koogara Ejipita. Ivona vakaenda koogara ku mutundhu wo Ejipita unodanwa Gosheni, mumbhiripiri mo murambo Niro. (Genesi 47:1, 6) “VaIsraeli vakabara no kuwanda; vakawandisisa no kuita vanosimba.” Ngo kuthya kuawanda uku, Vaejipita vakavangirija Vaiziraeri kuti vashande inga varanda.—Exodo 1:7-14.

Vakaniji vamweni vo Bhaibheri, vanoshora zvinonangwari ngo Bhaibheri zve vanonanga kuti zvese izvi i ngano. Pikija zvakadaro, kuno zvinokhombija kuti Vasemite * vakapona inga varanda ku Ejipita.

Kusiapo zvondhozvo, cikwata co vajiji vo zvomathere vakawana vandhu vamweni vakasara ngo divi ro kanjikazi ko Ejipita. Mukuzwirana no mupsakisisi umweni anodanwa John Bimson, wakananga kuti zvinovoneka inga kuti kuno zvitatijo zvinopindirija makumaviri zvo Vasemitiko vaigara kanjikazi ko Ejipita. Kusiyapo izvi, umwe mupsakisisi anopopora zvakaitika ku Ejipita anodawa James Hoffmeier, anoti: “Pa makore anokwedera kuita 1800 mbhera 1540 [Jesu acito waviya], Ejipita yainga nyika yaikwevejera maningi vandhu vaibhuya Cisemitiko vaithutha kuvha Azia Osidhentari, [kwakavhaya mbhuri ya Jakobe] kuti vagaremo.” Iyena wakaengejera eciti: “Makore aya anozwirana no zvirovejeso zvo mukuvo wo ‘majiteteguru o Iziraeri’ zve anozwiranazve no mukuvo pomwe no mugariro wakatahwa mu bhuku ra Genesi.”

Kunazve zvitatijo zvimweni zvakawanika kakusi ko Ejipita. Kwakawanika papiro, [mukhaidhi umweni o phepha] mukati mo makore (2000 no 1600 Jesu acito aviya.) Papiro yondhoyo yainga no mazina wo varanda vaishanda pa nyumba imweni yainga kakusi ko Ejipita. Yainga no mazina anopindirija makumarongomuna o vandhu vaibhuya Cisemitiko. Varanda ava, vaishanda inga vabiki, vasoni kana vaita mabasa amweni akavanga. James Hoffmeier anoti: “Zvecivoneka kuti painga no vandhu vanopindirija makumarongomuna vaibhuya Cisemitiko pa nyumba imwe ku Tebhaidha [kakusi ko Ejipita], zvingaita kuti mutengo wo Vasemita ku Ejipita yese, maningi-ningi mu mbhiripiri mo murambo Niro wainga wakakura.”

Mupsakisisi umweni wo zvomathere anodanijwa David Rohl, wakatara kuti mazina amweni o varanda mu papiro iyani “akavha kamare mu mapheji o mu Bhaibheri.” Inga muezaniso, zvidimbu zvo mapapiro zvainga no munda-nda-nda o mazina akadari inga Isakari, Asheri na Shifira. (Exodo 1:3, 4, 15) David Rohl anopejisa ngo kunanga kudari: “Izvi zvitatijo zvakajeka zvo nguva yakapeja Vaiziraeri ku Ejipita inga varanda.”

John Bimson anoti: “Zvinonanga Bhaibheri ngo pamusoro po uranda ku Ejipita no kuthutha kovakaita zvakacijikira pa zviro zvakaitika kamare.”

^ ndim. 4 Zina rokuti “Semite” rinovha ka Semi, umwe wo vana vatatu va Nowa. Ngo manera ondhowo, kangaije mubarihwana wa Semi waibatanija Vaerami, Vaasiriya, Vakaradhiya, Vahebheri, Vasiria, no jinja ro Vaarabhia.