Yeqa uye kokuphakathi

Ngubani UJehova?

Ngubani UJehova?

Impendulo yeBhayibhili

 UJehova nguNkulunkulu weqiniso okukhulunywa ngaye eBhayibhilini njalo unguMdali wezinto zonke. (ISambulo 4:11) Abaphrofethi u-Abrahama loMosi babemkhonza njalo loJesu wayemkhonza. (UGenesisi 24:27; U-Eksodusi 15:1; 2 UJohane 20:17) KasoNkulunkulu wesizwe esisodwa kodwa nguNkulunkulu wawo “wonke umhlaba!”—IHubo 47:2.

 UJehova libizo likaNkulunkulu elitholakala eBhayibhilini. (U-Eksodusi 3:15; IHubo 83:18) Ibizo leli livela ebaleni lesiHebheru eliyisenzo elitsho “ukuba khona” njalo ingcitshi ezihlola iBhayibhili zithi litsho ukuthi, “Wenza Ukuthi Kube Khona.” Ibizo leli limfanele sibili uJehova ngoba nguMdali njalo uyakugcwalisa konke akuhlosileyo. (U-Isaya 55:10, 11) IBhayibhili liyasitshela ukuthi uNkulunkulu olebizo elithi Jehova unjani njalo lisitshela ikakhulu ngothando lwakhe.—U-Eksodusi 34:5-7; ULukha 6:35; 1 UJohane 4:8.

 NgesiHebheru ibizo likaNkulunkulu limelwa ngongwaqa abane u-YHWH ababizwa ngokuthi yiTetragrammaton futhi ngesiNgisi lihunyutshwa ngokuthi Jehova. Akwaziwa ukuthi ibizo leli lalibizwa njani ngesiHebheru sasendulo kodwa elithi Jehova selilesikhathi eside lisetshenziswa esiNgisini ngoba laqalisa ukuba khona eBhayibhilini elahunyutshwa nguWilliam Tyndale ngo-1530. a

Kungani kungaziwa ukuthi ibizo likaNkulunkulu lalibizwa njani ngesiHebheru sasendulo?

 IsiHebheru esasikhulunywa endulo sasibhalwa kusetshenziswa ongwaqa hatshi onkamisa. Kwakulula ukuthi umuntu owayekhuluma isiHebheru sakhona azifakele onkamisa. Kodwa kwathi iMibhalo yesiHebheru ebizwa langokuthi “liThestamenti Elidala” isiphelile, amanye amaJuda aqalisa ukukholwa ukuthi akuqondanga ukubiza ibizo likaNkulunkulu. Babesithi nxa bebalela phezulu umbhalo olebizo likaNkulunkulu bangaliqambi kodwa basebenzise ibizo lokuhlonipha elithi “Nkosi” kumbe elithi “Nkulunkulu.” Ngokuhamba kwesikhathi abantu abanengi basebewulandela umkhuba lo bacina bengasakwazi ukuthi lalivele libizwa njani. b

 Abanye abantu bathi ibizo likaNkulunkulu lalibizwa ngokuthi “Yahweh” kodwa abanye bacabanga ukuthi lalibizwa ngezinye indlela. Enye incwadimgoqwa yasendulo eyayilamavesi kaLevi ngesiGrikhi yasebenzisa ibizo elithi Iao. Abalobi abangamaGrikhi labo bathi lalingabe libizwa ngokuthi Iae, I·a·beʹ langokuthi I·a·ou·eʹ, kodwa akulabufakazi bokuthi lalibizwa njalo ngesiHebheru sasendulo. c

Imibono engaqondanga mayelana lokusetshenziswa kwebizo likaNkulunkulu eBhayibhilini

 Okungaqondanga: Abahumutshi bamaBhayibhili bazifakela ibizo elithi Jehova.

 Okuqondileyo: NgesiHebheru ibizo likaNkulunkulu elimelwa yiTetragrammaton litholakala izikhathi ezingaba ngu-7 000 eBhayibhilini. d Abanye abahumutshi bamaBhayibhili bayalikhipha ibizo likaNkulunkulu besebesebenzisa ibizo lokuhlonipha elithi, “Nkosi.”

 Okungaqondanga: Akudingakali ukuthi uNkulunkulu uSomandla aze abe lebizo.

 Okuqondileyo: UNkulunkulu nguye owaphefumulela abalobi beBhayibhili ukuthi basebenzise ibizo lakhe okwezikhathi eziyizinkulungwane futhi ufuna abamkhonzayo balisebenzise. (U-Isaya 42:8; UJoweli 2:32; UMalakhi 3:16; KwabaseRoma 10:13) Kanti njalo uNkulunkulu wabasola abaphrofethi bamanga ababezama ukwenza ukuthi abantu balikhohlwe ibizo lakhe.—UJeremiya 23:27.

 Okungaqondanga: Kumele kulandelwe isiko lamaJuda, ibizo likaNkulunkulu likhitshwe eBhayibhilini.

 Okuqondileyo: Kuliqiniso ukuthi abanye ababhali abangamaJuda babengafuni ukulibiza ibizo likaNkulunkulu. Lanxa kunjalo, kabazange balikhiphe ibizo leli emaBhayibhilini. UNkulunkulu kafuni ukuthi silandele amasiko abantu aphikisana lemilayo yakhe.—UMathewu 15:1-3.

 Okungaqondanga: Ibizo likaNkulunkulu akumelanga lisetshenziswe eBhayibhilini ngoba akwaziwa ukuthi lalibizwa njani ngesiHebheru.

 Okuqondileyo: Abantu abatsho njalo bayabe besithi uNkulunkulu ukhangelele ukuthi abantu abakhuluma izindimi ezitshiyeneyo balibize ngendlela efananayo ibizo lakhe. Kodwa iBhayibhili litshengisa ukuthi abantu ababekhonza uNkulunkulu endulo babebiza amabizo ngendlela ezitshiyeneyo.

 Cabanga ngomahluleli wako-Israyeli uJoshuwa. Kungenzakala ukuthi amaKhristu ayekhuluma isiHebheru ayembiza ngokuthi Yehoh·shuʹaʽ, besekusithi lawo ayekhuluma isiGrikhi ambize ngokuthi, I·e·sousʹ. EBhayibhilini ibizo likaJoshuwa lesiHebheru libhalwe ngesiGrikhi njalo lokhu kutshengisa ukuthi amaKhristu ayebiza amabizo ngendlela eyayijayelekile ngolimi lwawo ngalesosikhathi.—ImiSebenzi 7:45; KumaHebheru 4:8.

 Lokho yikho okungenziwa nxa kuhunyutshwa ibizo likaNkulunkulu. Okuqakatheke kakhulu yikuthi ibizo likaNkulunkulu litholakale eBhayibhilini lapho elalivele lifakwe khona hatshi indlela elalibizwa ngayo.

a UTyndale wasebenzisa ibizo elithi “Iehouah” ngesikhathi ehumutsha amabhuku amahlanu okuqala aseBhayibhilini. Kodwa ngokuhamba kwesikhathi ulimi lwesiNgisi lwatshintsha yikho lesipele sebizo likaNkulunkulu satshintsha ukuze sihambelane lendlela abantu abakhuluma ngayo. Ngokwesibonelo, ngo-1612 uHenry Ainsworth wasebenzisa elithi “Iehovah” ngesikhathi ehumutsha amaHubo. Kodwa ngo-1639 watshintsha wasebenzisa elithi “Jehova.” Labahumutshi beBhayibhili okuthiwa yi-American Standard Version eladindwa ngo-1901 basebenzisa ibizo elithi “Jehova” lapho okwakutholakala khona ibizo likaNkulunkulu emibhalweni yesiHebheru.

b I-New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Volume 14 amakhasi 883-884 iveza ukuthi ngemva kokuthunjwa kwama-Israyeli, abantu babengasalibizi ibizo elithi Yahweh ngoba babesithi kumele lihlonitshwe. Esikhundleni salo basebesebenzisa amabizo athi, ADONAI kumbe ELOHIM.

c Ukuze uthole okunengi khangela Ibhukwana Elisincedisa Ukufunda ILizwi LikaNkulunkulu, esihlokweni esithi, “Ibizo LikaNkulunkulu EMibhalweni YesiHebheru.”

d Khangela i-Theological Lexicon of the Old Testament, Volume 2, amakhasi 523-524.