Xionyoui kampa nesi tein kipia

Xionyoui kampa nesi tein kipia

¿Tikonmatia?

¿Tikonmatia?

¿Keniuj moixejekouaya xiuit uan metsti ne uejkauj?

HEBREOS, akin nemiaj itech Tal tein Dios kinmakaka, kiitayaj ke xiuit peuaya keman tayuntajuiayaj uan tatokayaj, nejon kichiuayaj itech metsti tein axkan septiembre uan octubre.

Kipouayaj tonalmej keman Metsti peuaya nesia hasta keman ajsia chikauak Metsti. Nejon katka kemej 29 oso 30 tonalmej, ijkon kiixejekouayaj kanachi tonalmej kipiaya sejse metsti. Ika Tonaltsin kiixejekouayaj kanachi uejkauaya se xiuit. Xiuit tein kiixejekouayaj ika Metsti okachi amo uejkauaya ke tein kiixejekouayaj ika Tonaltsin. Yejua ika, kemansa se xiuit kitamajxitiliayaj seki tonalmej oso hasta se metsti. Kemansa kichiuayaj achto ke peuaskia se yankuik xiuit. Ijkon, calendario monamikiskia iuan tonalmej keman tatokayaj oso keman kitekiaj tein kitokayaj.

Keman Moisés nemia, Jiova kiniluij israelitas ke xiuit monekia peuas itech metsti abib, oso nisán, tein axkan marzo uan abril (Éx. 12:2; 13:4). Itech nejon metsti israelitas kichiuayaj se iluit kampa kimakayaj Jiova, cebada tein yekinika takia (Éx. 23:15, 16).

Se takat akin momachtia tein mochiuak ne uejkauj akin monotsa Emil Schürer kijtoua: “Amo ouij katka kimatiskej kemanian kitamajxitiliskiaj calendario seki tonalmej oso se metsti. Iluit tein kiluiaj Pascua, monekia mochiuas itech metsti Nisán itech chikauak metsti (14 metsti Nisán), nejin nochipa monekia yeski satepan ke panouaya tonal itech primavera keman tonal uan youal uejkauayaj 12 horas […]. Komo itamian xiuit kiitayaj ke Pascua yeskia achto de nejon tonal, kitamajxitiliayaj calendario se metsti achto ke ajsiskia metsti Nisán” (Historia del pueblo judío en tiempos de Jesús 175 a. C. - 135 d. C., traducción de J. Cosgaya y A. Piñero).

Tiitaixpantijkauan Jiova no ijkon tikixejekouaj tonal keman tikchiuaj iTakualis toTekotsin. Nejin mochiua kemej itech metsti marzo oso abril, itech tonal 14 metsti nisán itech calendario tein kikuiaj judíos. Uan miak tiempo achto motanauatia itech nechikolmej kemanian yeski. *

Sayoj ke, ¿keniuj kimatiaj hebreos kemanian tamia se metsti uan peuayaya okse? Axkan sayoj moneki tikitaskej se calendario itech tepos oso itech amat. Sayoj ke ne uejkauj okachi ouij katka.

Keman Noé nemia, se metsti kipiaya 30 tonalmej (Gén. 7:11, 24; 8:3, 4). Satepan, keman moixtalij calendario tein kikuiaj judíos, seki metsti amo kipiaya 30 tonalmej. Se metsti peuaya kipouayaj keman katka selik Metsti, maski metsti tein tamik sayoj kipiaskia 29 oso 30 tonalmej.

Se tonal, David uan Jonatán kijtojkej ke peuaskia okse metsti keman kijtojkej nejin: “Mosta selik metsti” (1 Sam. 20:5, 18). Nejin kinextia ke kemej itech siglo once itech totonaluan kuali moixejekouayaya kemanian peuaya se metsti. ¿Uan keniuj kiixtaliayaj israelitas kemanian peuaskia okse metsti? Tein kijtoua Misná techpaleuia maj tikmatikan, ompa ijkuiliujtok tein kichiuayaj judíos uan inintanauatiluan. Ompa moijtoua ke satepan ke judíos kiskej Babilonia, uejueyi tamelauanij mosentiliayaj itech chikome metsti keman mochiuayaj iluimej itech tonal 30, uan ijkuak kiixejekouayaj kemanian peuaskia okse metsti. ¿Keniuj kichiuayaj nejon?

Kintitaniaj seki takamej ompa Jerusalén maj kiitatij iluikak de youak. Keman kiitayaj ke peuayaya nesia Metsti niman kiniluiayaj uejueyi tamelauanij. Keman yejuan kimatiajya nochi tein monekia, kitematiltiayaj ke peuayaya okse metsti. ¿Uan komo amo uelia kiitayaj Metsti porin mixtaj katka? Kijtouayaj ke itech metsti tein yetoyaj kipiaya 30 tonalmej uan ke mostika peuaskia okse metsti.

Misná kijtoua ke para kitematiltiskiaj ke peuaskiaya okse metsti, uejueyi tamelauanij taxotaltiayaj ikuapan Olivojtepet tein moajsia kampa ika Jerusalén, uan miakkanok kampa uejkapan. Satepan amo taxotaltiayajok, ta kintitaniaj seki takamej maj kitematiltitij. Ijkon nochin judíos akin nemiaj Jerusalén oso itech okseki xolalmej, kimatiaj kemanian peuaya okse metsti uan uelia sepasaj iluichiuayaj.

Tein nesi tatsintan techpaleuia maj tikajsikamatikan calendario tein kikuiaj judíos, uan maj tikitakan metsti, iluimej tein kichiuayaj, kemanian kiouia uan tonaya.

^ Xikonita amaix La Atalaya 15 de febrero de 1990, página 15 uan taxelol “Preguntas de los lectores” itech amaix La Atalaya 1 de noviembre de 1977.