Ir al contenido

Ir al índice

¿Tijmajtoya?

¿Tijmajtoya?

¿Kenke nopa ladrillos tlen kipantijkej Babilonia uan kej kichijchiuayayaj kinextia nelnelia tlen kiijtoua Biblia?

ARQUEÓLOGOS kipantijtokej tlauel miak ladrillos kampa eltoya altepetl Babilonia, ni ladrillos motekiuik kema mochijchijki nopa altepetl. Nopa arqueólogo Robert Koldewey, kiijtoua nopa ladrillos amo mochijchiuayaya ipan Babilonia, “mochijchiuayaya kalteno kampa onkayaya kuali sokitl uan miak kuauitl” tlen ika kiikxitiskiaj.

Se keski tlajkuiloli tlen uejkajkia, kinextia tekichiuanij tlen Babilonia kitekiuiyayaj hornos para kichiuasej tlen amo kuali. Paul-Alain Beaulieu, katli tlamachtia Asiriología ipan Universidad de Toronto, kiijtok: “Miak tlajkuiloli tlen Babilonia kiijtoua nopa tlanauatijketl tlanauatiyaya ma kintlatikaj maseualmej pampa tlaixpanoyayaj o pampa amo kitlepanitayayaj ininteotsij”. Se amatl tlen moijkuilok kema itstoya tlanauatijketl Nabucodonosor kiijtoua: “Xikintsontlamiltikaj, xikintlatikaj, xikinkakatsokaj [...] ipan nopa horno [...], ma popokakaj, ma kintlamitlati nopa tlilelemektli”.

Ni kichiua nochi katli kipouaj Biblia, ma moiljuikaj ipan capítulo 3 tlen amochtli Daniel. Nopaya kiijtoua tlanauatijketl Nabucodonosor kichijchijki se teteyotl tlen oro ipan Dura, nechka altepetl Babilonia; uan eyij telpokamej, Sadrac, Mesac uan Abednego, katli eliyayaj hebreos, amo kinejkej motlankuaketsasej iixpa nopa teteyotl. Nopa tlanauatijketl tlauel kualanki, yeka “tlanauatik ma kitemilikaj chikome ueltas más kuauitl nopa horno [...] uan ma kinmajkauakaj ipan nopa tlilelemektli” nopa eyij telpokamej. Pero se ángel kinmanauik uan amo mijkej (Dan. 3:1-6, 19-28).

© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source

Se ladrillo kampa nesi itoka Nabucodonosor.

Nopa ladrillos tlen kipantijkej ipan Babilonia kinextia uelis timotemachisej ipan Biblia. Miak ladrillos kiijtoua kenijkatsa moueyimatiyaya nopa tlanauatijketl. Se tlajkuiloli kiijtoua: “Na niNabucodonosor, tlanauatijketl tlen Babilonia [...]. Na nijchijki ni ueyi kali kampa nitlanauatia [...]. Nochipa ma tlanauatikaj noteipaixuiuaj nikaj”. Tlen kiijtoua ni ladrillo kakisti sanse ika tlen ijkuilijtok ipan Daniel 4:30, kampa Nabucodonosor moueyimati uan kiijtoua: “¡Xikitakaj! Na ika noueyi chikaualis, nijchijtok ni ueyi altepetl kampa nimoseuia para nitlanauatis ipan ni nochaj tlen yejyektsi. Iuextilis ni altepetl kiixnextia norikojyo uan para nelia ueyi notekiuejkayo”.