Jesús kiijtok: “Tlanauatianij moteuisej ininuaya sekinok tlanauatianij [...]. Kampa ueli tlauel mojmolinis tlali, uan onkas ueyi mayantli, uan uejueyi kokolistli” (Lucas 21:10, 11). Sanse kej se keski tlamantli kichiua ma tikixmatikaj se maseuali, nochi nopa tlamantli katli panoskia ipan sanse tonali, kinextiskia toTeotsij iTlanauatijkayo monechkauia. ¿Tikitaj pano tlen Jesús kiijtok? ¿Panotok nochi nopa tlamantli ipan nochi Tlaltipaktli? Ma tikitakaj.

1. TLAUILANKAYOTL

Ipan 1914 mochijki se tlauilankayotl tlen amo kema panotoya. Ixtlamatinij kiijtouaj tlen panok ipan nopa xiuitl, kipatlak nochi, pampa nopa tlauilankayotl mochijki ipan nochi Tlaltipaktli. Tlauel kitekiuijkej miak tanques, aviones tlen kimajkauayayaj bombas, gases tóxicos uan miak tepostli tlen ika mototopotsayayaj. Teipa, ipan nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl, kitekiuijkej bombas atómicas. Ipan 1914 pejki mochijtiuala miak tlauilankayotl, uan tlauel miakej maseualmej miktokej.

2. MOJMOLINIA TLALI

Nopa enciclopedia Britannica Academic, kiijtoua sejse xiuitl se cien imiakpa chikauak mojmolinia tlali tlen uelis tlauel tlasosolos. Uan nopa Servicio Geológico de Estados Unidos kiijtoua: “Kema tijtlachilijkej tlen uejkajkia panok, tikitakej ipan xiuitl 1900 peuaskia tlauel chikauak mojmolinis tlali sejse xiuitl se 16 imiakpa”. Sekij moiljuiaj ayokmo tlauel mojmolinia tlali pampa nama onka miak tlamantli tlen tlapaleuia ma kimatikaj tlaj mojmolinis. Tlaj kena o amo, ipan ni tonali tlauel miakej maseualmej tlaijiyouiaj uan miakej mikij kema mojmolinia tlali.

 3. MIAKEJ MAYANKAMIKISKIAJ

Ipan nochi Tlaltipaktli amo onka tlakualistli pampa onkatok tlauilankayotl, amo onka tomij, miakej tlachtekij, amo kimatij kenijkatsa kuali motlatojtokisej yon kinmokuitlauisej tlapialmej, uan amo mokualchijchiuaj maske kimatij tlauel tlakiauis o tlauel tlauakis. Nopa Programa Mundial de Alimentos kiijtoua: “Ipan nochi Tlaltipaktli, miakej maseualmej amo kipiaj tlen kikuasej, se 821 millones. Uan tlen nopa maseualmej, se 124 millones nechka mikisej” (2018 Year in Review). Sejse xiuitl, miakej konemej mikij pampa amo kipiaj tlen kikuasej (3,1 millones). Ipan 2011, pampa konemej amo kipiayayaj tlen kikuasej, mijkej se 45% ipan nochi Tlaltipaktli.

4. KOKOLISTLI

Nopa Organización Mundial de la Salud kiijtoua: “Ipan 20 xiuitl tlen panotiualajtok, tlauel onkatok miak kokolistli. Se keski katli uejkajkia onkayaya, kej cólera, peste uan fiebre amarilla sampa onka. Uan nojkia onka yajyankuik kokolistli, kej kema amo uelij tlaijiyotilanaj, gripe pandémica, síndrome respiratorio de Oriente Medio, ébola uan zika”. COVID-19 eli se kokolistli tlen namanok onkak. Maske nama tepajtianij uan sekinok ixtlamatinij kiixmajtiauij miak kokolistli, amo nochi kipantilijtokej ipajui.

5. TLAJTOLMOYAUALISTLI

Jesús nojkia kiijtok panoskia ni tlamantli: “Tlakamej tlakamauitij ni kuali tlamachtili [...] ipan nochi tlaltinij ipan ni Tlaltipaktli [...]. Uan teipa ualas itlamia nochi tlen onka” (Mateo 24:14). Maske ipan ni tonali pano miak tlamantli tlen amo kuali, kipano ocho millones Jehová itekipanojkauaj kimoyauaj nopa kuali tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo ipan 240 altepemej uan pilaltepetsitsij, uan kimoyauaj ipan kipano mil tlajtoli. Amo kema kiampa panotoya.

Ipan ni tonali pano nochi tlen Jesús kiijtok. ¿Kenke tlauel ipati ni? Ma tikilnamikikaj tlen kiijtok: “Kema inkiitasej panotos nochi ni tlamantli, xijmatikaj nechkatitok para toTeko tlanauatis ipan ni Tlaltipaktli” (Lucas 21:31).

Kema tikitaj nochi tlen Jesús kiijtok uan tijtlachiliaj ika tlen Biblia ipa kiijtojtoya, tijkuamachiliaj ipan 1914 toTeotsij iTlanauatijkayo pejki tekichiua ipan iluikak. a Ipan nopa xiuitl kitekimakakej Jesús kej Tlanauatijketl (Salmo 2:2, 4, 6-9). ToTeotsij iTlanauatijkayo nechka technauatis, kintsontlamiltis nochi tlanauatianij uan kichiuas ni Tlaltipaktli ma eli se xochimili kampa nochipa tiitstosej.

Nechka moaxitis nopa tlajtoli tlen Jesús techmachtik ma titlajtlanikaj ipan nopa padrenuestro: “Xiuala, xitlanauatiki nikaj. Ma kichiuakaj mopakilis nochi ipan ni Tlaltipaktli keja mochijtok nepa iluikak” (Mateo 6:10). Tlaj toTeotsij iTlanauatijkayo pejki tekichiua ipan xiuitl 1914, ¿tlake kichijtok ipan ni tonali? ¿Tlake kichiuas kema kinnauatis maseualmej?