Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Praslin sẽn be Sesɛll soolmẽ wã zĩig ning soda-naab a Gordon sẽn yã yʋʋmd 1881, n yeel tɩ yaa Edɛn zẽedã zĩigã

Tẽngã na n wa yɩɩ arzãna: Sɩd bɩ ziri?

Tẽngã na n wa yɩɩ arzãna: Sɩd bɩ ziri?

Neb kẽer sakd n yãka b ligd n kẽ sɩlg n tɩ ges zĩis b sẽn maneg sõma, tɩ yaa wa arzãna. B yetame meng tɩ f sã n be be, f yĩmda f yɩɩrã la f zu-loeesã fãa. La d miime tɩ b sã n lebg n wa, b mikdame tɩ b zu-loeesã ket n yaa wa pĩndã. Yɩɩrã pa sa ye.

D fãa ra nongẽ lame tɩ d sẽn vɩ zĩig ningã yaa wa arzãna. D mi n sokda d meng yaa: ‘Arzãna yellã yaa goam tɩ b gomd bal bɩ? Bõe yĩng tɩ nebã fãa rat vɩ-noog a woto? Tẽngã gill sɩd na n wa yɩɩ arzãn bɩ?’

SƖNGA HAL PĨND WẼNDẼ

Hal baa pĩnd wẽndẽ, nebã ra gomda arzãnã yell wʋsgo. Neb wʋsg nengẽ, yaa b sẽn wʋm Biiblã sẽn bilg Edɛn zẽedã sẽn da be “Edɛn tẽngã yaangã.” Bõe n kɩt tɩ Edɛn zẽedã zĩig ra tar yamleoog wʋsgo? Ad Biiblã sẽn yete: “Wẽnnaam dag n kɩtame tɩ tɩɩs yi. Yaa tɩɩs buud toay-toay sẽn yaa neeba, la sẽn tar bi-nood sẽn tõe n dɩ.” Ra yaa zĩ-neer tɛkẽ! Beenẽ vɩɩm ra noomame. Sẽn paase, b yeelame meng tɩ “zẽedã zĩig tẽn-sʋka, Wẽnnaam ninga tɩɩg sẽn kõt vɩɩm.”—Sɩngre 2:8, 9.

Biiblã yeelame tɩ ko-soay a naas n da zãgsd zẽedã zĩiga. A yiib n ket hal ne rũndã. Yaa ko-sor ning yʋʋr sẽn boond tɩ Tɩɩgr bɩ Hidekɛllã, n paas b sẽn boond a soab tɩ Efratã. (Sɩngre 2:10-14) Ko-soay a yiibã fãa bee Irak ne Golfpɛrsikã sʋka. Pĩnd Pɛrs tẽngã soolem a ye la sẽn lebg Irakã.

Sɩd me, pɛrs-rãmbã kʋdemdã la b minimdã pʋgẽ, b nong n gomda arzãn sẽn da zĩnd tẽngã zug yelle. Pɛrs-rãmbã tapɩ kʋdr b sẽn maan yʋʋm 1500 wã sẽnes n be kʋdemd teed bĩngr zĩigẽ Filadɛlfi, Pɛnsilvani soolmẽ wã. Tapɩ wã zugu, b gʋla zẽed zĩiga, tɩ tɩɩs la fɩlɛɛr-dãmb be be. Pɛrs-rãmbã gom-bil ning b sẽn lebg ne moor tɩ “zẽed zĩigã” võor yaa “arzãn” me. B sẽn gʋl zẽedã zĩig tapɩ wã zugã wõnda Biiblã sẽn bilgd Edɛn zẽedã zĩigã.

Dũniyã gill zugu, buud toɛy-toɛyã neb tara kibay sẽn gomd zĩ-neer a woto yelle. Ãdem-biisã sẽn sãeegã, b yelga kibarã. Tarẽ-n-tarẽ, wa n pa le wõnd kiba-yɛngã ye. Zĩig fãa, b sã n na n togs kibarã, zemsda ne bãmb sẽn tẽed bũmb ninsã la b soalem kẽere. Baa rũndã-rũndã, nebã sã n yã zĩig sẽn tolg n yaa neere, naoor wʋsgo, b pa bãngd la b yeel tɩ yaa arzãn ye.

B BAO N NA N BÃNGA ZĨ-NEERÃ SẼN DA BEẼ

Neb kẽer wa n yeelame tɩ b bãnga Edɛn zẽedã zĩig sẽn da beẽ wã. Wala makre, Ãngeletɛɛr soda-naab a Charles Gordon kẽnga Sesɛll yʋʋmd 1881 wã, n tɩ yã zĩ-neer ning b sẽn boond tɩ Vallée de Mai wã, n yeel tɩ be n da yaa Edɛn zẽedã zĩigã. Rũndã-rũndã, zĩ-kãng me yaa zĩig sẽn naag dũniyã zĩis nins b sẽn boond tɩ patrimoine mondial. Yʋʋmd 1492, a Christophe Colomb sẽn yaa Itali nedã me sẽn wa n ta Hispaniyola sẽn yaa ko-sʋk tẽngã, a ra tagsdame tɩ pa na n zãag la a yã Edɛn zẽedã zĩig sẽn da beẽ wã ye. Hispaniyola la sẽn welg n lebg Repiblik Dominikɛn ne Haiti wã.

Sebr a ye (Mapping Paradise) pʋgẽ la b tigs sẽn yɩɩd pĩnd wẽndẽ kart-rãmb 190. A kart-rãmb wʋsg pʋgẽ, b mamsame n maan a Ãdem ne a Awa sẽn be Edɛn zẽedã zĩigẽ. Kart-rãmbã sʋka, a ye n yit a Beatus sẽn yaa Liebana nedã sebr a ye b sẽn ges n lebs n gʋls na maan yʋʋm 800 rũndã. Kartã zugẽ wã, b mams n maana zẽed zĩiga, n maan tɩ ko-soay a naasã, Pison ne Gihon la Tɩɩgr ne Efrat zoet n zãgsd zẽedã. B yetame tɩ ko-soay a naasã sẽn zoetã bilgda Kirist tũudmã sẽn na n ta dũniyã kɩrems a naasã. Woto fãa wilgdame tɩ baa nebã sẽn pa mi Edɛn zẽedã zĩig sẽn da beẽ takɩ wã, b pa yĩmd a yell a bada.

A John Milton yaa pĩnd wẽndẽ bãngda. A roga na maan yʋʋm 400 woto. A gʋlsa sebr a ye, n gom a Ãdem ne a Awa sẽn kɩɩs Wẽnnaam t’a rɩg-b n yiis Edɛnnã. A sebrã gom-zug la Le Paradis perdu. Seb-kãng pʋgẽ, a wilgame tɩ Wẽnnaam pʋlmame tɩ tẽngã na n wa yɩɩ arzãna, tɩ neb vɩɩmd a zugu. A yeela vẽeneg tɩ ‘wakat kãnga, tẽngã gill na n lebga zĩ-neere.’ A wa n gʋlsa sebr a to, tɩ yẽ gom-zugã yaa Le Paradis reconquis.

B PA LE GOMD A YELL WOTO YE

D yãame tɩ yaa hal pĩnd wẽndẽ la nebã sɩng n gomd arzãn sẽn da be tẽng zug ka yelle. Bõe yĩng masã tɩ b pa le gomd a yell woto? Sebr ning yell d sẽn zoe n gomã (Mapping Paradise) pʋgẽ, b yeelame tɩ sẽn yɩɩd fãa, “yaa tũudmã yel-mitbã sẽn tolg n bas n pa le gomd arzãnã sẽn da zĩndẽ wã yellã.”

Wẽnd-dot wʋsg pʋgẽ, b yeta nebã tɩ b na n wa kẽnga saasẽ. B pa yet-b tɩ b na n wa vɩɩmda tẽngã zugu, arzãn pʋgẽ ye. Biiblã yaool n yeta Yɩɩn-sõamyã 37:29 wã pʋgẽ tɩ “nin-tɩrsã na n sooga tẽngã, la b na n paa beenẽ wakat sẽn kõn sa.” Tẽngã pa arzãn rũndã-rũndã ye. Woto wã, yaa wakat bʋg la gom-kãngã na n pidsi? *

TẼNGÃ GILL NA N WA YƖƖ ARZÃNA

A Ãdem ne a Awa sẽn da be arzãn ning pʋgẽ wã yaa a Zeova n da maane. Yẽ n leb n pʋlem t’a na n kɩtame t’a buud le zĩndi. A na n maana wãna? D tẽeg t’a Zeezi ra yeelame tɩ d kos tɩ Wẽnnaam “soolmã wa,” tɩ Wẽnnaam “daab maan tẽng zug wa sẽn maand arzãnã.” (Matye 6:10) Wẽnnaam soolmã bɩ a Rĩungã yaa goosneema, t’a Zeezi Kirist yaa a naaba. Goosneem-kãng na n deega ninsaalbã goosneem-dãmbã zĩiga, n soog tẽngã gilli. (Dãniyɛll 2:44) Wakat kãnga, Wẽnnaam “daab” sẽn yaa tɩ tẽngã gill yɩ arzãnã na n pidsame.

Wẽnnaam da vẽnega no-rɛɛs a Ezayi t’a bilg vɩɩmã sẽn na n yɩ to-to arzãnã pʋgẽ. Bũmb nins fãa sẽn namsd ãdem-biisã na n saa fasɩ. (Ezayi 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23) Maag-y y yĩng n karem vɛrse-kãensã. Rẽ, y na n kɩsa sɩd ne bark nins nin-tɩrsã sẽn na n paamã. B na n vɩɩmda tẽngã zugu, arzãn pʋgẽ, la b paam tɩ Wẽnnaam sũur noom ne-ba. Woto fãa la a Ãdem sẽn bõnã.—Vẽnegre 21:3.

Bõe n kɩt tɩ d miẽ tɩ tẽngã na n wa yɩɩ arzãna, la tɩ pa gom-vɩɩdo? Bala, Biiblã yetame tɩ “yĩngr yaa Sẽn-Ka-Saab n so, la b rɩka tẽngã n kõ ninsaalbã.” Hakɩɩka, tẽngã na n yɩɩ arzãna. Yaa bũmb ‘Wẽnnaam sẽn yaa sɩd soabã sẽn dag n kãab hal tɩ dũni nan ka naan’ ye. (Yɩɩn-sõamyã 115:16; Tit 1:2) Biiblã wilgdame tɩ d na n wa vɩɩmda arzãnã pʋgẽ wakat sẽn kõn sa. Ad yaa bark tɛkẽ!

^ sull 15 Alkʋrãanã pʋgẽ me, b togsa a buudu. Al-anbiya [No-rɛɛsdbã], surat 21 vɛrse 105 wã yeelame: “Sẽn tũud-b maam, n sɩd yaa nin-tɩrsã na n wa sooga tẽngã tɩ yɩ b pʋɩɩre.”