Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

SÕNGRE, ZAGSÃ RÃMB YĨNGA | ROAGDBÃ

Kambã, la rezo sosiyo rãmbã—Pipi babgã: Mam biigã segd n tʋmda ne rezo sosiyo rãmbã bɩ?

Kambã, la rezo sosiyo rãmbã—Pipi babgã: Mam biigã segd n tʋmda ne rezo sosiyo rãmbã bɩ?

 B soka kom-bɩɩs kẽere, la bãmb koabg sʋka, 97 n wilg tɩ b tʋmda ne rezo sosiyo rãmbã. Yãmb biigã me yãgdame n na n maan wa kom-kãens bɩ? Sã n yaa woto, y segd n tagsa bũmb kẽer yelle.

Ad bũmb kẽer yell d sẽn na n gom sõs-kãngã pʋgẽ:

 Sẽk ning y biigã sẽn na n kẽesã

 Sebr a yembr (the website HelpGuide) yeelame: “B sẽn maan rezo sosiyo rãmbã to-to wã yaa sẽn na n kɩt tɩ y yamã be be, tɩ y kẽesd y sẽkã a pʋgẽ wakat fãa, la y nong n get b sã n pa ning bõn-paala.”

 “M mi n yeelame tɩ m na n kẽe rezo sosiyo rãmbẽ wã n maan minit a wãn bala, la m wat n mikame tɩ m maana lɛɛr-dãmba. Tõe n yɩɩ toog tɩ f rɩgl f portaablã la f maan bũmb a to sẽn tar yõod n yɩɩda.”—A Lynne, 20.

 Sok-y y menga: Mam biigã na n tõog n yõka a meng n pa yõsg wakatã m sẽn yãk rezo sosiyo rãmbã yĩngã bɩ? Mam biigã bɩɩme n sek a na yãk wakat sẽn zems rezo sosiyo rãmbã yĩng la a tũ bɩ?

 Biiblã sẽn yete: “Bɩ y kell n gũus neer ne yãmb sẽn kẽnd to-to wã . . . Bɩ y yɩ wa yam dãmba. Ra sãam-y y sẽkã ye.”—Efɛɛz rãmbã 5:15, 16.

Y sã n bas tɩ y biig tʋm ne rezo sosiyo rãmbã n pa reng n wilg-a a sẽn segd n maan la a sẽn pa segd n maane, yaa wa y sẽn bas-a t’a zom wed-moaag n yaool n pa reng n wilg-a sẽn zombd to-to ye.

 Y biigã tagsg sẽn yaa a soab zo-rãmbã wɛɛngẽ

 B maana “rezo sosiyo rãmbã” sẽn na yɩl tɩ neb nins sẽn tʋmd ne-bã tags tɩ b tara zo-rãmb wʋsgo. La naoor wʋsgo, b sẽn sõsd ne neb ninsã pa zo-rãmb hakɩɩk ye.

 “M gũus n gesame tɩ kom-bɩɩs wʋsg tagsdame tɩ neb wʋsg sã n wilgdẽ tɩ b nonga b sẽn maande, bɩ nin-kãens sã n nong n karemd wall b get bũmb nins b sẽn ningd rezo sosiyo rãmbẽ wã, wilgdame tɩ b yell paka neb wʋsgo, baa b sẽn pa mi-bã. Tagsg a woto yaool n pa zems ye.”—A Patricia, 17.

 Sok-y y menga: Mam biigã yamã wekame, t’a miẽ tɩ pa f sẽn na n tar zo-rãmb wʋsg ẽntɛrnetã zug n tar yõod n yɩɩd bɩ? A tõe n paama zo-rãmb tɩ pa tũ ne ẽntɛrnetã sabab bɩ?

 Biiblã sẽn yete: “Fo zo-rãmb kẽer tõe n waa ne toog f zugu, la f zoa ning tõe n nong-f lame n yɩɩd f ma-biiga.”—Yel-bũnã 18:24.

 Y biigã na n tõog n yõka a meng bɩ?

 Bãngdb wʋsg gũus n gesame tɩ f sã n tʋmd ne rezo sosiyo rãmbã wʋsgo, f wat n tagsdame tɩ f yaa f yembre. Sẽn paase, wata ne yɩɩr wʋsgo, la baa yam-ka-m-menga.

 “F sã n ne fot-rãmb sẽn wilgd f zo-rãmbã sẽn maand bũmb nins ne taab tɩ fo yaool n pa naagã, sãamda sũur hal wʋsgo.”—A Serena, 19.

 Sok-y y menga: Mam biigã bɩɩme n tõe n gũus tɩ ra wa yaa yẽ mengã bal yell n pak-a, wall a nong wags-taab bɩ? A tõe n tõoga a meng t’a yam ra kẽ bũmb nins neb a taabã sẽn maand rezo sosiyo rãmbẽ wã?

 Biiblã sẽn yete: “Bɩ d ra lebg wuk-m-mens rãmba, n wagsd taab la d maand sũ-kiir ne taab ye.”—Galat-rãmbã 5:26.

 Y biigã manesem sẽn na n yɩ to-to rezo sosiyo rãmbẽ wã

 Rezo sosiyo rãmbã tõe n yɩɩ sabab tɩ ned wa tũnugd ne rẽ n bugsd a taaba, wall a toond a taab mesaaz-rãmba, video-rãmb bɩ fot-rãmb sẽn nekd pag ne rao lageng tʋlsem, pa rẽ bɩ a get yoob yɛla. Baa y biigã sã n pa rat n maan bõn-kãense, ned tõe n tũnuga ne rẽ n kɩt t’a ges yoob yɛla, wall n bugs-a.

 “Mam gũus n gesame tɩ bũmb nins sẽn be rezo sosiyo rãmbẽ wã tõe n wõnda pa wẽnga, la b tõe n wa toeema nana-nana n lebg wẽnga. Gom-dẽgd la mizik sẽn pa sõma wʋsg n be be.”—A Linda, 23.

 Sok-y y menga: Mam biigã bɩɩme n sek a na tõog n tʋm ne ẽntɛrnetã ne yam bɩ? Mam biigã tõe n yõka a meng n pa ges bõn-yood ẽntɛrnetã zug bɩ?

 Biiblã sẽn yete: “B pa segd n pʋd yoob la rẽgd buud baa a ye wall yão-beed yell yãmb sʋka, . . . yãn-tʋʋm wall yalem-goam bɩ kʋʋsem gom-yood me pa segd n zĩnd yãmb sʋk ye.”—Efɛɛz rãmbã 5:3, 4.

 Yaa tɩlɛ t’a tʋm ne rezo sosiyo rãmbã bɩ?

 Pa tɩlɛ tɩ ned tʋm ne rezo sosiyo rãmbã n yaool n tõog n vɩɩmde, wall a paam sũ-noog ye. Kom-bɩɩs wʋsg n yãk yam n pa tʋmd ne rezo sosiyo rãmbã ye. B sʋkã kẽer ra tʋmda ne rẽ, n wa yãk yam n base.

 “Mam sẽn yã rezo sosiyo rãmbã sẽn wã m kẽem bi-puglã to-to wã, m yãka yam n pa na n le tʋm ne rẽ ye. Rẽ tɛka, m sũ-noogã paasame. M neeme me tɩ m bãngda bũmb wʋsg vɩɩmã pʋgẽ.”—A Nathan, 17.

 Y sẽn segd n bãnge: Nand tɩ y sak tɩ y biigã tʋm ne rezo sosiyo rãmbã, bɩ y bao n bãng a sã n na n tõog n yõka a meng n pa yõsg wakatã y sẽn yãk rezo sosiyo rãmbã yĩngã, a sã n na n bãng n baoo zo-sõma, la a sã n na n tõog n zãaga a meng ne bũmb nins sẽn pa zemsã.

 Biiblã sẽn yete: “Yam soab maanda gũusg ne a yel-manesmã fãa.”—Yel-bũnã 14:15.