Ilo kar 2012 eo, rũmmãlõtlõt ro me rej ekkatak kõn mour ko an rietto ro, rar lo jet m̦õttan jãpe rerup me rej jãn 3,000 iiõ ko remootl̦o̦k. Ear l̦ap an rũmmãlõtlõt rein m̦õn̦õn̦õ ke rar loi men kein. Etke? Unin aer kar m̦õn̦õn̦õ ejjab kõnke rar lo jet m̦õttan jãpe in ak ej kõnke rar loi jet jeje ko me kar je ilo m̦õttan jãpe in.

Ke rũmmãlõtlõt rein rar kobaik m̦õttan jãpe kein ippãn doon, ear kiiõ maroñ alikkar aer riiti naan ko Rikenan ro rar jei ilo jãpe in. Jeje kein rej ba: “Eshba’al Ben [l̦eo nejin] Beda.” Iaan aolep men ko rũmmãlõtlõt ro rar loi jãn iien ko etto, ej kab juon kõttan aer lo an wal̦o̦k ãt in.

Ilo m̦ool, ãt in Eshbaal epãd ilo Baibõl̦ im kar etan juon iaan l̦õm̦aro nejin Kiiñ Saul. (1 Kr. 8:33; 9:39) Juon rũkaki ilo University etan Yosef Garfinkel, eo im ear juon iaan ro rar lo jãpe in, ear ba: “Elukkuun kãitoktoklimo ñan jel̦ã ke ãt in Eshba’al epãd ilo Baibõl̦, im ej bar wal̦o̦k ilo juon iaan men ko jãn iien ko etto me rũmmãlõtlõt ro rar loi.” Jet rej l̦õmn̦ak bwe kar kõjerbal ãt in ilo kar tõre eo an kar Kiiñ Devid wõt. Men in ej bar juon kein kam̦ool me ej kaalikkar bwe jerbal ko an rũmmãlõtlõt rein im men ko rej loi rej rejetake Baibõl̦ eo.

Ilo jet jikin ilo Baibõl̦, ijello̦kun aer ba ãt in Eshbaal, rar ukote ñan Ishbosheth. Rar ukote “baal” ñan “bosheth.” (2 Sa. 2:10) Etke kar ukote ãt in “baal” ñan “bosheth”? Eokwe, rũmmãlõtlõt ro rej ba bwe eo ear je bokin Ruo Samuel, emaroñ kar jab kõn̦aan kõjerbal ãt in “baal” kõnke emaroñ kar kakeememej RiIsrael ro kõn anij in l̦añ eo etan Baal me Rikenan ro rar kabuñ ñane. Bõtab, ilo bokin Juon Kronikel, jemaroñ loe wõt ãt in Eshbaal ie.