Skip to content

Muye pa utantiko wa vilimo

Cimfungwa ca Mpiti “Capombolwilwe”

Cimfungwa ca Mpiti “Capombolwilwe”

Icimfungwa icipye cino yazanyile ku ncende ino yakati Engedi citawelenzilwepo ukufuma lino yacizanyile mu 1970. Masyini wa kucitilako sikani wino yakaama ukuti 3-D walangilile ukuti pa cimfungwa cii palemvilwe ivikomo vimwi ivya mwi buku lyakwe Levi apaali ni izina lyakwe Leza

UMU 1970, aakaimbulula ivintu vya mpiti yazanyile cifungwa icapile uku ncende ino yakama ukuti Engedi mu Izlaeli iyayela mupipi nu ku uwondaka mu mbali yakwe Yemba Mufwe. Yazanyile cimfungwa lino imbululanga ng’anda ya mapepo iyapiile lino musumba ononyilwe, limwi pakasi kakwe 500 na 550 C.E. Pa mulandu wakuti cimfungwa cononike sana, catazile ukuwelenga ivyalemvilwepo nupya kutaali aangacipombolola ukwaula kuti cilepuke. Nanti ciye vivyo, antu aasambilila sana yaomvizye masyini muyiyele uwakucitilako sikani wino yakaama ukuti 3-D pakuti yamanye ivyalemvilwe pa cimfungwa ciici. Nupya vino kwaya amakamela apya akukopelako, calenzile cangupale ukuwelenga ivyalemvilwe pa cimfungwa.

I vyani ivyali pa cimfungwa? Pali amazwi amuli Baibo. Pa cimfungwa cii palemvilwe ivikomo vimwi ivya kutandikilako ivyaya mwi buku lyakwe Levi. Umu vikomo vii mwaya izina lyakwe Leza, ilyakwata Vilembo 4 Vya Ciyebulai. Icimfungwa cino yazanyile pakasi ka myaka yakwe 50 C.E na 400 C.E., cali ali ca mpiti sana pa vimfungwa vya malembelo ya Ciyebulai ivyazanyile ukufuma pano ivyalembwa vyakwe Qumran vyazaniilwe. Gil Zohar walemvile muli nyunzipepa umwi (The Jerusalem Post) ukuti: “Lino icimfungwa icazanyilwe uku ncende ino yakati Engedi citatala cazanwa, papisile imyaka 1,000 ukufuma pano ivyalembwa ivya mpiti sana ivya muli Baibo vyazaniilwe alikuti ivimfungwa ivyazanyilwe muli Yemba Mufwe, ukufika lino ivyalembwa vyuze ivya mpiti vyazanyilwe alikuti mabuku alemvilwe ku minwe mu 900 C.E.” Ukulingana na vino asambilila sana yazana, amazwi aya pa cimfungwa cii icapombolwilwe yakalangilila ukuti amazwi yano Mose walemvile mu mabuku akutandikilako 5 amuli Baibo “yatasenuka pa myaka iingi, nu kuti vino ya kakopolola yakaluvyanya lino yakukopolola vitasenula ivyalembwamo.”